Oι μεταβολές στην ελληνική οικονομία και την αγορά ήταν πολλές κατά τη διάρκεια της κρίσης και έντονα ορατές. Τώρα, όμως, όλα δείχνουν πως έχουμε περάσει σε μια διαφορετική φάση: μπορεί οι τεκτονικές πλάκες της πραγματικής οικονομίας να κινούνται με πιο αργούς ρυθμούς, όμως τα δεδομένα και οι συνήθεις αντιλήψεις ανατρέπονται. Έτσι, οι επιχειρηματικοί κλάδοι που θα συγκεντρώσουν τα φώτα της προσοχής και της… δραστηριότητας διαφοροποιούνται, ο ρόλος της κατανάλωσης υποχωρεί, η βαρύτητα των εισερχόμενων επενδύσεων αυξάνεται. Και, ασφαλώς, ο αντίκτυπος στο Χρηματιστήριο της Αθήνας αναμένεται ανάλογος.
«Κανείς δεν υποστηρίζει πως οι εξαγωγές, ο τουρισμός ή η εγχώρια κατανάλωση δεν θα σημειώσουν αύξηση κατά τα επόμενα χρόνια, ωστόσο νομίζω πως κινητήριος μοχλός για την αναπτυξιακή πορεία της χώρας θα είναι οι επενδύσεις, με ό,τι αυτό μπορεί να σημαίνει για τους επιχειρηματικούς ομίλους που θα ωφεληθούν από μια τέτοια διαδικασία». Αυτά υποστηρίζει διευθύνων σύμβουλος εισηγμένης εταιρείας, συμπληρώνοντας: «Μπορεί το Ελληνικό να αποτελεί ένα πολύ μεγάλο και εμβληματικό project για τη χώρα, ωστόσο είναι λάθος να ταυτίζουμε με αυτό τη συνολικότερη πορεία των επενδύσεων στην Ελλάδα. Η μεγάλη εικόνα είναι πως, αν δεν δούμε κάποια απρόβλεπτη αλλαγή σκηνικού, τότε το 2020 θα αποτελέσει την εκκίνηση μιας νέας περιόδου τουλάχιστον τριετούς διάρκειας, κατά την οποία αναμένεται να δούμε μεγάλη τόνωση των επενδύσεων στην οικονομία».
Γενικότερα, στην προσπάθειά τους να σκιαγραφήσουν την πορεία της ελληνικής οικονομίας κατά την επόμενη τριετία, στελέχη επιχειρήσεων προχωρούν σε συγκεκριμένες εκτιμήσεις, υπό την προϋπόθεση βέβαια ότι κάποιος σοβαρός και απρόβλεπτος παράγοντας δεν θα λάβει χώρα.
Εκτίμηση πρώτη
Οι δραστηριότητες που στήριξαν την ελληνική οικονομία κατά την περίοδο της κρίσης, όπως οι εξαγωγές και ο τουρισμός, δεν είναι βέβαιο ότι θα συνεχίσουν να το επιτυγχάνουν με την ίδια ένταση. Ήδη στις εξαγωγές παρατηρήθηκαν από πέρσι κάποια σημεία κόπωσης, ενώ οι προβλέψεις των αναλυτών για την πορεία της παγκόσμιας οικονομίας (από την οποία φυσικά επηρεάζονται οι ελληνικές εξαγωγές) κατά τα επόμενα χρόνια δεν είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικές. Άλλωστε, με βάση το ΔΝΤ, το ΑΕΠ της ευρωζώνης θα κινηθεί με το ασθενικό +1,3% το 2020 (περί το +1,2% πέρσι) και με +1,4% το 2021. Οι αντίστοιχοι προβλεπόμενοι ρυθμοί ανάπτυξης είναι +2% το 2020 για τις ΗΠΑ (από +2,3% πέρυσι) και +1,7% το 2021.
Εκτίμηση δεύτερη
Υπάρχουν οι προϋποθέσεις για τόνωση της εγχώριας κατανάλωσης μετά την καθίζηση που υπέστη κατά τα χρόνια της οικονομικής κρίσης. Η αύξηση του ΑΕΠ, η αποκλιμάκωση της ανεργίας, η μείωση σειράς φορολογικών επιβαρύνσεων και η τόνωση του οικονομικού κλίματος μπορούν να οδηγήσουν τα ελληνικά νοικοκυριά σε αυξημένη κατανάλωση.
Ωστόσο, κάτι τέτοιο δεν αναμένεται να πάρει πολύ μεγάλες διαστάσεις, καθώς μεταξύ άλλων προτεραιότητα ενός πολύ μεγάλου τμήματος των νοικοκυριών είναι η αποπληρωμή ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων προς το Δημόσιο, τα ασφαλιστικά ταμεία, τις ΔΕΚΟ και φυσικά τις τράπεζες.
Με βάση άλλωστε τα στοιχεία, γύρω στα τέσσερα εκατομμύρια ΑΦΜ έχουν ληξιπρόθεσμες οφειλές προς την εφορία, ενώ ένα στα τρία νοικοκυριά δυσκολεύονται να πληρώσουν τους λογαριασμούς των ΔΕΚΟ. Προς την ίδια κατεύθυνση κινούνται και τα ευρήματα της πρόσφατης (Δεκέμβριος 2019) Έρευνας Οικονομικής Συγκυρίας του ΙΟΒΕ, σύμφωνα με τα οποία το 60% των νοικοκυριών «μόλις τα βγάζουν πέρα», το 11% «τρώνε από τα έτοιμα» και το 10% «έχει χρεωθεί».
Εκτίμηση τρίτη
Ζητούμενο είναι η σταθεροποίηση των εισερχόμενων τουριστών στα τρέχοντα ή και ελαφρώς υψηλότερα επίπεδα, με παράλληλη δημιουργία υποδομών προκειμένου να μπορέσει η χώρα μελλοντικά να φιλοξενεί επισκέπτες όχι μόνο περισσότερους σε αριθμό, αλλά και υψηλότερου εισοδηματικού προφίλ. Άλλωστε, ο αριθμός των εισερχόμενων τουριστών σημείωσε ραγδαία άνοδο από το 2012 έως και το 2019, ενώ η ομαλότητα σε ανταγωνιστικούς προορισμούς (π.χ. Τουρκία, Αίγυπτος) έχει ήδη αποκατασταθεί. Παράλληλα, η όξυνση του μεταναστευτικού-προσφυγικού προβλήματος θα εξακολουθήσει να επηρεάζει τις τουριστικές αφίξεις προς αρκετά νησιά του Αιγαίου.
Εκτίμηση τέταρτη
Ρόλο κινητήριου μοχλού στην ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας κατά την επόμενη τριετία μπορούν να παίξουν μόνο οι επενδύσεις και δεν είναι τυχαίο ότι, σύμφωνα με τον φετινό κρατικό προϋπολογισμό, προβλέπεται να αυξηθούν κατά 13,4%, σε σύγκριση βέβαια με τη φτωχή περσινή επίδοση. Σύμφωνα μάλιστα με παράγοντες της αγοράς (παρά τις γενικότερες επιφυλάξεις που κρατούν κάθε φορά που ακούνε τις αισιόδοξες προβλέψεις των πολιτικών) υπάρχουν οι προϋποθέσεις για να έχουμε μπροστά μας μια καλή τριετία-πενταετία σε ό,τι αφορά το μέτωπο των επενδύσεων, υπό την προϋπόθεση φυσικά ότι δεν θα συμβεί κάποιο έκτακτο περιστατικό.
-Στο Ελληνικό, παρά τη διαφαινόμενη καθυστέρηση στην αδειοδότηση του καζίνο, όλα δείχνουν πως οι μπουλντόζες θα βάλουν μπρος προς τα μέσα του έτους.
-Προς υλοποίηση βαδίζουν τα σημαντικά επενδυτικά σχέδια των Κινέζων της COSCO στον ΟΛΠ, του ΟΛΘ, του νέου αεροδρομίου στο Ηράκλειο, το ενεργειακό project της Mytilineos, της Motor Oil στο διυλιστήριο της Κορίνθου και πολύ περισσότερα αναμένεται να ξεκινήσουν να υλοποιούνται κατά τη διετία 2021-2022.
-Όπως φαίνεται, τουλάχιστον τρία μεγάλα τουριστικά projects θα ξεμπλοκάρουν αδειοδοτικά μέσα στο 2020 και θα ξεκινήσουν να κατασκευάζονται είτε μέσα στη φετινή χρονιά είτε στην επόμενη. Γενικότερα, πλήθος τουριστικών εκμεταλλεύσεων βρίσκεται σε κάποιο στάδιο αδειοδότησης.
-Το 70% των πόρων του ΕΣΠΑ 2014-2020 θα πρέπει να αντληθεί μέσα στην επόμενη τριετία και η χώρα μας… αν δεν τρέξει με χίλια, θα κινδυνεύσει να χάσει σημαντικά κοινοτικά κονδύλια που της προσφέρονται δωρεάν. Κατασκευές, πληροφορική και βιομηχανία θα είναι οι περισσότερο ευνοημένοι τομείς της οικονομίας (π.χ. το 2020 θα δούμε μεγάλη άνοδο εργασιών στις εταιρείες πληροφορικής που αναλαμβάνουν δημόσια έργα).
-Μεγάλα projects δρομολογούνται στο μέτωπο της ενέργειας, καθώς αφενός «απολιγνιτοποιείται» η ΔΕΗ (ιδιώτες σπεύδουν να καλύψουν το παραγωγικό κενό), αφετέρου οι βιομηχανίες αναζητούν τρόπους να περιορίσουν το υψηλό ενεργειακό τους κόστος. Σημαντικά projects επίσης σχεδιάζονται στη μεταφορά (υποθαλάσσιες διασυνδέσεις νησιών) και αποθήκευση ενέργειας, ενώ το περιβάλλον των πολύ χαμηλών επιτοκίων έχει καταστήσει εκ νέου ελκυστικές τις τοποθετήσεις κεφαλαίων σε Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας.
-Μεγαλύτερα ποσά επενδύσεων για την ψηφιοποίηση των εργασιών τους και την εν γένει προσαρμογή τους στα νέα τεχνολογικά δεδομένα θα διαθέσουν οι τράπεζες (παλαιές και νέες), οι ασφαλιστικές εταιρείες και οι επιχειρήσεις του ευρύτερου χρηματοοικονομικού χώρου (fintech).
-Ξεκίνησε να παρατηρείται ανάκαμψη της ιδιωτικής οικοδομικής δραστηριότητας (μετά τις επιδράσεις της «Χρυσής Βίζας» και του Airbnb), η οποία αναμένεται να συνεχιστεί κατά την επόμενη διετία.
Σ’ αυτό το περιβάλλον, ζητούμενο είναι να προβλέψει κάποιος ποιες θα είναι οι εισηγμένες εταιρείες του Χ.Α. που θα ωφεληθούν, κατά πόσο αυτές θα ωφεληθούν και το αν όλα αυτά έχουν προεξοφληθεί μερικώς ή πλήρως στις τρέχουσες τιμές των μετοχών τους.
Ποιες εισηγμένες προσδοκούν οφέλη
Μια πρώτη και εύκολη απάντηση είναι πως από μια αξιοσημείωτη αύξηση των επενδύσεων θα ωφεληθεί, άμεσα ή έμμεσα, ολόκληρη η οικονομία και άρα το σύνολο των εισηγμένων εταιρειών, από τις κατασκευαστικές εταιρείες έως τις τράπεζες και από τις βιομηχανίες έως το εμπόριο.
Από εκεί και μετά, όμως, οι κλάδοι που αναμένεται να ωφεληθούν περισσότερο είναι ο κατασκευαστικός, η πληροφορική, η τσιμεντοβιομηχανία, οι μεταλλουργικές εταιρείες, οι βιομηχανίες ξύλου, αλλά και πολλές άλλες επιχειρήσεις διαφόρων δραστηριοτήτων που σχετίζονται με τις επενδύσεις, μεταξύ των οποίων και αυτός των ακινήτων. Ενδεικτικά:
-Η Lamda Development έχει κάθε λόγο να επικεντρώνει το ενδιαφέρον της και να προσδοκά μεγάλα οφέλη από το project του Ελληνικού.
-Οι ΓΕΚ-ΤΕΡΝΑ, ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή, ΕΛΛΑΚΤΩΡ, Avax, Mytilineos, αλλά και Intrakat παρακολουθούν (και πολύ συχνά συμμετέχουν ενεργά) στις εξελίξεις γύρω από τα δημόσια έργα και την ενέργεια.
-Εταιρείες πληροφορικής όπως για παράδειγμα η Unisystems (θυγατρική της Quest Holdings), η Space Hellas, η SingularLogic (θυγατρική της MIG), η Byte ComputerΒΥΤΕ +0,89%s και η Q&R αναμένουν σημαντικά οφέλη κατά τη διετία 2020-2021 από την ολοκλήρωση των συμβάσεων του ΕΣΠΑ.
-Η Cenergy του ομίλου Viohalco δραστηριοποιείται -μεταξύ άλλων- στην παραγωγή υποθαλάσσιων καλωδίων και θα διεκδικήσει πολλά έργα ηλεκτρικής διασύνδεσης νησιών με την ηπειρωτική Ελλάδα (μόλις πρόσφατα ανακοίνωσε ότι ανέλαβε τη σύμβαση διασύνδεσης της Σκιάθου, ύψους 43 εκατ. ευρώ).
-Η τσιμεντοβιομηχανία Τιτάν έχει κάθε όφελος να διαθέτει όσο το δυνατόν υψηλότερο ποσοστό της παραγωγής της εντός Ελλάδας, καθώς λόγω του χαμηλότερου μεταφορικού κόστους, τα περιθώρια κέρδους διευρύνονται.
-Οφέλη από την τόνωση της οικοδομικής δραστηριότητας και των επενδύσεων προκύπτουν για τις εταιρείες διέλασης αλουμινίου (π.χ. ΑΛΟΥΜΥΛ, ΒΙΟΚΑΡΠΕΤ), για εκείνες που δραστηριοποιούνται στην εμπορία σιδήρου (π.χ. Έλαστρον, ΣΙΔΜΑ, Μπήτρος, Αφοί Κορδέλλου) και για τις βιομηχανίες ξύλου-επίπλων (Ακρίτας, Δρομέας).
-Η Mevaco (μεταλλικές κατασκευές), η Γενική Εμπορίου & Βιομηχανίας (υδραυλικός εξοπλισμός), οι Ευρωσύμβουλοι (σύμβουλοι επενδύσεων), η Μαθιός Πυρίμαχα (φούρνοι για παραγωγικές μονάδες και δομικά υλικά) προσδοκούν και αυτές τόνωση του επενδυτικού ενδιαφέροντος στη χώρα προκειμένου να επωφεληθούν.
