Ελλάδα: Ο… βαρυποινίτης της Ευρωζώνης

Το “τιμωρητικό δίκαιο” της εποχής των μνημονίων, που επιβλήθηκε την τελευταία τετραετία, μας… εξοικείωσε αναπόφευκτα με τις έννοιες της “τιμωρίας” και των “ποινών”. Έχοντας υποτίθεται “συλλογική ευθύνη” για την κρατική χρεοκοπία του 2010, ο ελληνικός λαός, όπως και ο ιστορικός λαός του Ισραήλ κατά τη Βίβλο, όφειλε τα προηγούμενα χρόνια -και εξακολουθεί να οφείλει- να περάσει υπομονετικά και αγόγγυστα μέσα από την “κοιλάδα των δακρύων”, εκτίοντας την “ποινή” του, σε μια διαδικασία συλλογικού… εξαγνισμού.

Στην περίπτωση των εθνικών μας μνημονίων, το “ποινολόγιο” είναι γνωστό: Δεν θα πάρετε τη δόση αν δεν υλοποιήσετε τα προαπαιτούμενα – θα κλείσουμε τη στρόφιγγα παροχής ρευστότητας στις τράπεζες αν δεν δεχτείτε το δικό μας πρόγραμμα “εξυγίανσής” τους – θα σας εκδιώξουμε από το ευρώ αν δεν δεχθείτε τα προγράμματα προσαρμογής που σας προτείνουμε.

Έχοντας όμως χτίσει μια συλλογική ψυχολογία προσαρμοσμένη πάνω σε αυτά, μας διέφυγε εντελώς ότι στην ίδια χρονική περίοδο, στο πλαίσιο της νέας δομής της ΟΝΕ και της Ε.Ε., με το νέο Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης, τη νέα οικονομική διακυβέρνηση, το νέο Δημοσιονομικό Σύμφωνο και την τραπεζική “ενοποίηση”, έχει θεσπιστεί και ένα ευρωπαϊκό ποινολόγιο που μας αφορά άμεσα.

Πριν παρουσιάσουμε αυτό το ευρωπαϊκό ποινολόγιο, να πούμε ότι άλλαξε το ευρωπαϊκό “δίκαιο” σε σχέση με το οποίο ορζίονται οι ποινές:

• Αντί για ανώτατο όριο για το έλλειμμα 3% του ΑΕΠ που όριζαν η συνθήκη του Μάαστριχτ και στη συνέχεια της Λισσαβόνας, τώρα τίθεται ανώτατο όριο 0,5% για το διαρθρωτικό έλλειμμα και μεσοπρόθεσμος στόχος για ισοσκελισμένους -τουλάχιστον- προϋπολογισμούς.
• Στην παλιά πρόβλεψη για όριο 60% στο χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ, τώρα προστίθεται όρος ότι κάθε χώρα-μέλος που έχει χρέος πάνω από αυτό το όριο, οφείλει να αποπληρώνει το 5% του υπερβάλλοντος χρέους ετησίως. Χώρες που έχουν λάβει χρηματοδοτική βοήθεια (όπως η Ελλάδα) παραμένουν σε καθεστώς ενισχυμένης εποπτείας (βλ. παρακάτω) μέχρι να αποπληρώσουν το 75% του χρέους τους.
• Δίπλα στους παλιούς δείκτες για το έλλειμμα και το χρέος, προστίθεται σωρεία νέων δεικτών, με τα δικά τους επιτρεπόμενα όρια διακύμανσης: ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών (από -4 έως +6% του ΑΕΠ), μοναδιαίο κόστος εργασίας (έως +9%), τιμές ακινήτων (έως +6%), χρέος ιδιωτικού τομέα (έως 160% του ΑΕΠ), παθητικό χρηματοπιστωτικού τομέα (έως +16,5%).
• Προστίθεται η διαδικασία της ευρωπαϊκής τραπεζικής εποπτείας, με αιχμή του δόρατος το μηχανισμό τραπεζικής εκκαθάρισης, δηλαδή οργανωμένης πτώχευσης και ανακεφαλαίωσης τραπεζών.

Όλα αυτά δεν σημαίνουν απλώς ότι το πλαίσιο αυστηροποιείται τρομερά, αλλά επιπλέον ότι γίνεται τόσο στενός κορσές ώστε τα περιθώρια άσκησης εθνικών πολιτικών περιορίζονται τρομερά.

Αν παρεκκλίνεις από αυτές τις “εντολές”, τότε αρχίζει η διαδικασία της ευρωπαϊκής εποπτείας. Η οποία σε περίπτωση “βαριάς υποτροπής”, μετατρέπεται σε αυτό που ονομάζεται καθεστώς ενισχυμένης εποπτείας. Πρόκειται στην πραγματικότητα για ένα “ευρωπαϊκό υπερμνημόνιο”, το οποίο βέβαια -όπως και τα εθνικά μνημόνια- έχει το δικό του ποινολόγιο:

• Για μη ανά­λη­ψη δρά­σης από το κρά­τος-μέ­λος για τη διόρ­θω­ση των απο­κλί­σε­ων στο Πρό­γραμ­μα Στα­θε­ρό­τη­τας, επι­βάλ­λε­ται η το­κο­φό­ρος κα­τά­θε­ση (δη­λα­δή δέ­σμευ­ση ποσού) ίση με το 0,2% του ΑΕΠ.
• Εάν έχει δια­πι­στω­θεί υπερ­βο­λι­κό έλ­λειμ­μα και ταυ­τό­χρο­να το κρά­τος-μέ­λος πα­ρα­βιά­ζει τις υπο­χρε­ώ­σεις δη­μο­σιο­νο­μι­κής προ­σαρ­μο­γής του Συμ­φώ­νου Στα­θε­ρό­τη­τας και Ανά­πτυ­ξης, τότε επι­βάλ­λε­ται από το Συμ­βού­λιο εντός 20 ημε­ρών άτοκη κα­τά­θε­ση ίση με το 0,2% του ΑΕΠ.
• Εάν το κρά­τος-μέ­λος εξα­κο­λου­θεί να μη λαμ­βά­νει μέτρα, τότε το Συμ­βού­λιο επι­βάλ­λει εντός 20 ημε­ρών πρό­στι­μο ίσο με το 0,2% του ΑΕΠ.
• Σε πε­ραι­τέ­ρω μη συμ­μόρ­φω­ση του κρά­τους-μέ­λους, επι­βάλ­λε­ται πρό­στι­μο 0,2% του ΑΕΠ συν τη δια­φο­ρά του ελ­λείμ­μα­τος του κρά­τους-μέ­λους με το 3% του ΑΕΠ. Ταυ­τό­χρο­να, πα­γώ­νει ο δα­νει­σμός από την Ευ­ρω­παϊ­κή Τρά­πε­ζα Επεν­δύ­σε­ων και Ανά­πτυ­ξης (ΕΤΕπ).
• Στο πλαί­σιο του ευ­ρω­παϊ­κού Πο­λυ­ε­τούς Δη­μο­σιο­νο­μι­κού Πλαι­σί­ου 2014-2020 (κοι­νο­τι­κό πλαί­σιο στή­ρι­ξης γι’ αυτή την επτα­ε­τία), προ­βλέ­πε­ται μέχρι και η πλή­ρης ανα­στο­λή χρη­μα­το­δο­τή­σε­ων προς το απεί­θαρ­χο κρά­τος-μέ­λος. Συ­γκε­κρι­μέ­να, προ­βλέ­πε­ται η ανα­στο­λή μέ­ρους ή του συ­νό­λου των δε­σμεύ­σε­ων και πλη­ρω­μών (σ.σ. δη­λα­δή των κοι­νο­τι­κών χρη­μα­το­δο­τή­σε­ων) εάν ένα κρά­τος-μέ­λος «δεν έχει ανα­λά­βει επαρ­κή δράση στο πλαί­σιο: α) ει­δι­κών μέ­τρων που απευ­θύ­νο­νται ρος τα κρά­τη-μέ­λη της Ευ­ρω­ζώ­νης δυ­νά­μει του άρ­θρου 136.1, β) της δια­δι­κα­σί­ας υπερ­βο­λι­κού ελ­λείμ­μα­τος, γ) της δια­δι­κα­σί­ας μα­κρο-οι­κο­νο­μι­κών ανι­σορ­ρο­πιών, δ) του προ­γράμ­μα­τος στο πλαί­σιο διευ­κό­λυν­σης για το με­σο­πρό­θε­σμο ισο­ζύ­γιο πλη­ρω­μών, ε) του προ­γρά­μνμα­τος στο πλαί­σιο του Ευ­ρω­παϊ­κού Μη­χα­νι­σμού Χρη­μα­το-οι­κο­νο­μι­κής Στα­θε­ρο­ποί­η­σης (σ.σ. EFSF), στ) της χρη­μα­το­δο­τι­κής συν­δρο­μής στο πλαί­σιο του Ευ­ρω­παϊ­κού Μη­χα­νι­σμού Στα­θε­ρό­τη­τας (σ.σ. ESM)».
• Στο πλαίσιο της τραπεζικής εποπτείας προβλέπεται ότι αν παραστεί ανάγκη τραπεζικής ανακεφαλαίωσης ενεργοποιείται η διαδικασία του bail-in. Ή, για να το πούμε πιο παραστατικά, η κυπριακή μέθοδος για την οργανωμένη πτώχσευση ή ανακεφαλαίωση “προβληματικών” τραπεζών. Βάσει αυτής, πληρώνουν το “μάρμαρο” κατά σειρά: μέτοχοι και ομολογιούχοι των τραπεζών και ύστερα οι ίδιοι οι καταθέτες.

Εννοείται ότι την Ελλάδα αφορά το σύνολο αυτού του “ποινολογίου”, με τις πιο βαριές “ποινές”…