Η σο­βιε­τι­κή κυ­βέρ­νη­ση μπρο­στά στο ε­ξω­τε­ρι­κό χρέ­ος

Γράφτηκε από τον/την paraskevaidis7

Στις 24 Οκτωβρίου 1921 ο Λένιν έστειλε ένα σημείωμα και παρατηρήσεις επί ενός σχεδίου δήλωσης της σοβιετικής κυβέρνησης για το ζήτημα του χρέους, που είχε συντάξει ο Γκ. Β. Τσιτσέριν. Πρόκειται, λοιπόν, για ένα κείμενο που είχε την έγκρισή του, γι’ αυτό και δημοσιεύτηκε το 1945 για πρώτη φορά στον τόμο 35 της συλλογής λενινιστικών κειμένων.

Η δήλωση αυτή προφανώς δεν μπορεί να μεταφερθεί και να διαβαστεί το παρόν, χωρίς να ληφθούν υπόψη οι συνθήκες της εποχής, που περιγράφονται με σαφήνεια μέσα στην ίδια τη δήλωση. Ακόμη και με αυτό τον όρο, όμως, το κείμενο αυτό δεν χάνει την πολύ σημαντική αξία του ως υπόδειγμα ευέλικτης πολιτικής σκέψης, που ούτε για μια στιγμή δεν ξεχνάει ότι μπορεί ακόμα και με «σοβαρές παραχωρήσεις» να υπηρετηθεί ο κεντρικός, ο κύριος στόχος: η σωτηρία της επανάστασης από τους εξωτερικούς και εσωτερικούς εχθρούς της. Χωρίς μεγαλοστομίες, χωρίς την ελάχιστη αφαίρεση και απομάκρυνση από τη σκληρή πραγματικότητα διακρίνει το πρωτεύον και σημαντικό από το δευτερεύον, υπερασπιζόμενο τον πυρήνα του νεαρού σοβιετικού κράτους.

Μπορεί να μας φανεί χρήσιμο σε μια συζήτηση για το πώς μπορούν να σχεδιαστούν και να πραγματοποιηθούν διαπραγματεύσεις με σοβαρά διακυβεύματα.

Η συν­διά­σκε­ψη των Βρυ­ξελ­λών των α­ντι­προ­σώ­πων των κρα­τών, σύμ­φω­να με πλη­ρο­φο­ρίες των δυ­τι­κο­ευ­ρω­παϊκών ε­φη­με­ρί­δων, έ­βα­λε ό­ρο σχε­τι­κά με τη χο­ρή­γη­ση πι­στώ­σεων στην κυ­βέρ­νη­ση της Ρω­σίας για βοή­θεια στους πει­να­σμέ­νους, την α­να­γνώ­ρι­ση απ’ αυ­τήν των χρεών των προ­η­γού­με­νων κυ­βερ­νή­σεων της Ρω­σίας. Για τις α­πο­φά­σεις τής συν­διά­σκε­ψης αυ­τής δεν α­να­κοι­νώ­θη­κε τί­πο­τε ως τώ­ρα στην κυ­βέρ­νη­ση της Ρω­σίας. Η κυ­βέρ­νη­ση της Ρω­σίας ω­στό­σο, μπρο­στά στις λαϊκές μά­ζες που πει­νούν, δεν ε­πι­θυ­μεί να λά­βει υ­πό­ψη της τη λε­πτό­τη­τα της δι­πλω­μα­τι­κής ε­θι­μο­τυ­πίας και θεω­ρεί α­με­τά­κλη­το χρέ­ος της να κά­νει α­μέ­σως δή­λω­ση για τη στά­ση α­πέ­να­ντι στις α­πο­φά­σεις των Βρυ­ξελ­λών. Ο πρω­θυ­πουρ­γός της Αγγλίας κ. Λόυ­ντ Τζώρτζ στο λό­γο του στις 16 του Αυ­γού­στου στο βρε­τα­νι­κό κοι­νο­βού­λιο ο­νό­μα­σε δια­βο­λι­κό σχέ­διο την πρό­τα­ση να χρη­σι­μο­ποιη­θεί η πεί­να στη Ρω­σία για να ε­ξα­να­γκα­στεί η Ρω­σία να α­να­γνω­ρί­σει τα χρέη της τσα­ρι­κής κυ­βέρ­νη­σης. Πα­ρ’ ό­λα αυ­τά η συν­διά­σκε­ψη των Βρυ­ξελ­λών, που εί­ναι πλή­ρως ε­νη­με­ρω­μέ­νη πως, λό­γω της έ­κτα­σης που πή­ρε η συμ­φο­ρά της πεί­νας στη Ρω­σία, η Σο­βιε­τι­κή κυ­βέρ­νη­ση δεν εί­ναι σε θέ­ση με τις δι­κές της δυ­νά­μεις να σώ­σει α­πό το χα­μό τον πλη­θυ­σμό που υ­πο­φέ­ρει, έ­βα­λε ό­ρο χο­ρή­γη­σης των πι­στώ­σεων στη Ρω­σία, χω­ρίς τις ο­ποίες δεν δυ­να­τή μια σο­βα­ρή βοή­θεια σε ό­σους πει­νούν, την α­να­γνώ­ρι­ση α­πό τη Σο­βιε­τι­κή κυ­βέρ­νη­ση των πα­λιών χρεών.

Ανα­γνώ­ρι­ση χρεών υ­πό ό­ρους

Η κυ­βέρ­νη­ση της Ρω­σίας, ε­πι­σύ­ρο­ντας την προ­σο­χή των ερ­γα­ζο­μέ­νων μα­ζών ό­λων των χω­ρών και ό­λων των πο­λι­τών, που διέ­πο­νται βα­θιά α­πό το πνεύ­μα της α­γά­πης προς τον άν­θρω­πο, στις ε­νέρ­γειες αυ­τές της συν­διά­σκε­ψης των Βρυ­ξελ­λών, δη­λώ­νει ταυ­τό­χρο­να ό­τι η πρό­τα­ση να α­να­γνω­ρί­σει με ο­ρι­σμέ­νους ό­ρους τα πα­λιά χρέη α­ντα­πο­κρί­νε­ται σή­με­ρα στις προ­θέ­σεις της. Η Σο­βιε­τι­κή κυ­βέρ­νη­ση α­πό την αρ­χή της ύ­παρ­ξής της έ­βα­λε σαν έ­ναν α­πό τους βα­σι­κούς σκο­πούς της πο­λι­τι­κής της την οι­κο­νο­μι­κή συ­νερ­γα­σία με τα άλ­λα κρά­τη. Δή­λω­νε πά­ντα ό­τι εί­ναι έ­τοι­μη να πα­ρα­χω­ρή­σει αρ­κε­τά κέρ­δη στους ξέ­νους κα­πι­τα­λι­στές, οι ο­ποίοι θα τη βο­η­θού­σαν στην α­ξιο­ποίη­ση του φυ­σι­κού πλού­του της Ρω­σίας και στην α­νόρ­θω­ση του οι­κο­νο­μι­κού της μη­χα­νι­σμού. Η Σο­βιε­τι­κή κυ­βέρ­νη­ση σή­με­ρα δια­πι­στώ­νει ό­τι στις ε­πί­ση­μες δη­λώ­σεις τό­σο του προέ­δρου των Ενω­μέ­νων Πο­λι­τειών της Αμε­ρι­κής, ό­σο και των υ­πουρ­γών της Με­γά­λης Βρε­τα­νίας εκ­φρά­ζε­ται διαρ­κώς η ι­δέα ό­τι και ύ­στε­ρα α­πό τρία χρό­νια με­τά το τέ­λος του πα­γκο­σμίου πο­λέ­μου πα­ρ’ ό­λα αυ­τά δεν υ­πάρ­χει πραγ­μα­τι­κή ει­ρή­νη, η α­νέ­χεια των λαϊκών μα­ζών ό­λο και πιο πο­λύ με­γα­λώ­νει, αυ­ξά­νουν τα κρα­τι­κά χρέη και με­γα­λώ­νει το οι­κο­νο­μι­κό χά­ος.

Εί­ναι εντελώς ο­λο­φά­νε­ρο ό­τι δεν μπο­ρεί να γί­νει σκέ­ψη για την ε­γκα­θί­δρυ­ση ο­λο­κλη­ρω­μέ­νης ει­ρή­νης χω­ρίς τη Ρω­σία με τα 130 ε­κα­τομ­μύ­ρια πλη­θυ­σμό της, ό­τι δεν μπο­ρεί να υ­περ­νι­κη­θεί το οι­κο­νο­μι­κό χά­ος, α­φή­νο­ντας στη Ρω­σία τα ε­ρεί­πια, και ό­τι το ζή­τη­μα των α­μοι­βαίων σχέ­σεων α­νά­με­σα στη Ρω­σία και στον υ­πό­λοι­πο κό­σμο, που εί­ναι πρω­ταρ­χι­κό πα­γκό­σμιο ζή­τη­μα, δεν μπο­ρεί να λυ­θεί χω­ρίς συμ­φω­νία με τη Σο­βιε­τι­κή κυ­βέρ­νη­ση. Από την ά­πο­ψη των μα­κρό­χρο­νων συμ­φε­ρό­ντων και των μό­νι­μων α­να­γκών ό­λων των κρα­τών και ό­λων των λαών, η οι­κο­νο­μι­κή α­νόρ­θω­ση της Ρω­σίας εί­ναι πρω­ταρ­χι­κή α­νά­γκη ό­χι μό­νο γι’ αυ­τήν αλ­λά και για ό­λα τα κρά­τη και ό­λους τους λα­ούς. Χω­ρίς την οι­κο­νο­μι­κή α­μοι­βαία δρα­στη­ριό­τη­τα με τις άλ­λες χώ­ρες, το πρό­βλη­μα της οι­κο­νο­μι­κής α­να­ζωο­γό­νη­σης της Ρω­σίας γί­νε­ται στο έ­πα­κρο δύ­σκο­λο, και η εκ­πλή­ρω­σή του πρέ­πει να τρα­βή­ξει για πάρα πο­λύ μα­κρό­χρο­νη πε­ρίο­δο.

Τα συμ­φέ­ρο­ντα των ερ­γα­τών και των κα­πι­τα­λι­στώ­ν

Η ερ­γα­το­α­γρο­τι­κή κυ­βέρ­νη­ση κα­λύ­τε­ρα α­πό κά­θε άλ­λον μπο­ρεί να εκ­πλη­ρώ­σει αυ­τό το κα­θή­κον. Τα α­το­μι­κά ι­διο­τε­λή συμ­φέ­ρο­ντα των ξε­χω­ρι­στών ο­μά­δων των κα­πι­τα­λι­στών δεν της μπαί­νουν ε­μπό­διο στη δου­λειά για την α­νόρ­θω­ση της λαϊκής οι­κο­νο­μίας. Η ερ­γα­το­α­γρο­τι­κή ε­ξου­σία κα­θο­δη­γεί­ται ά­με­σα α­πό τα συμ­φέ­ρο­ντα των πλα­τιών λαϊκών μα­ζών, που εί­ναι στην ου­σία και συμ­φέ­ρο­ντα της κοι­νω­νίας στο σύ­νο­λό της. Βά­ζο­ντας για σκο­πό της την ι­κα­νο­ποίη­ση των συμ­φε­ρό­ντων ό­λου του ερ­γα­ζό­με­νου λα­ού της Ρω­σίας, η ερ­γα­το­α­γρο­τι­κή ε­ξου­σία, που βγή­κε νι­κη­φό­ρα α­πό τις α­νή­κου­στες δο­κι­μα­σίες του εμ­φυ­λίου πο­λέ­μου, δί­νει τη δυ­να­τό­τη­τα στην ι­διω­τι­κή πρω­το­βου­λία και στο κε­φά­λαιο να συ­νερ­γα­στεί με την ε­ξου­σία των ερ­γα­τών και των α­γρο­τών στην α­ξιο­ποίη­ση του φυ­σι­κού πλού­του της Ρω­σίας. Η Σο­βιε­τι­κή κυ­βέρ­νη­ση α­πο­κα­τέ­στη­σε το ι­διω­τι­κό ε­μπό­ριο, την α­το­μι­κή ι­διο­κτη­σία στις μι­κρές ε­πι­χει­ρή­σεις, το δι­καίω­μα για εκ­χω­ρή­σεις και ε­νοι­κία­σης στις με­γά­λες.

Η Σο­βιε­τι­κή ε­ξου­σία πα­ρα­χω­ρεί στο ξέ­νο κε­φά­λαιο έ­να ση­μα­ντι­κό μέ­ρος του κέρ­δους για την ι­κα­νο­ποίη­ση των συμ­φε­ρό­ντων του, για να το προ­σελ­κύ­σει να πά­ρει μέ­ρος στην οι­κο­νο­μι­κή δου­λειά στη Ρω­σία. Η Σο­βιε­τι­κή κυ­βέρ­νη­ση, α­κο­λου­θώ­ντας το δρό­μο αυ­τό, ε­πι­διώ­κει τις οι­κο­νο­μι­κές συμ­φω­νίες με ό­λα τα κρά­τη, γι’ αυ­τό σε τε­λευ­ταία α­νά­λυ­ση εί­ναι α­πα­ραί­τη­το το κλεί­σι­μο ο­ρι­στι­κής ει­ρή­νης α­νά­με­σα στη Ρω­σία και στα άλ­λα κρά­τη. Η Σο­βιε­τι­κή ε­ξου­σία, βά­ζο­ντας αυ­τό το κα­θή­κον μπρο­στά της συ­να­ντά α­πό μέ­ρους των άλ­λων κρα­τών την α­παί­τη­ση της α­να­γνώ­ρι­σης των πα­λιών χρεών της τσα­ρι­κής κυ­βέρ­νη­σης.

Έτοι­μοι για πα­ρα­χω­ρή­σεις

Η σο­βιε­τι­κή κυ­βέρ­νη­ση δη­λώ­νει ό­τι σύμ­φω­να με τη βα­θιά της πε­ποί­θη­ση κα­νέ­νας λαός δεν εί­ναι υ­πο­χρεω­μέ­νος να πλη­ρώ­σει την α­ξία αυ­τών των α­λυ­σί­δων, που ο ί­διος ο λαός φο­ρού­σε στη διάρ­κεια αιώ­νων. Όμως η κυ­βέρ­νη­ση της Ρω­σίας, ξε­κι­νώ­ντας α­πό την α­κλό­νη­τη α­πό­φα­σή της να έρ­θει σε πλή­ρη συμ­φω­νία με τα άλ­λη κρά­τη, εί­ναι έ­τοι­μη να κά­νει μια σει­ρά πα­ρα­χω­ρή­σεις στο σπου­δαιό­τα­το αυ­τό ζή­τη­μα. Ταυ­τό­χρο­να κα­τα­νο­εί ε­πί­σης τις ε­πι­θυ­μίες των πο­λυά­ριθ­μων μι­κρών με­τό­χων των κρα­τι­κών δα­νείων της Ρω­σίας, ι­διαί­τε­ρα στη Γαλ­λία, για τους ο­ποίους η α­να­γνώ­ρι­ση α­πό την κυ­βέρ­νη­ση της Ρω­σίας των τσα­ρι­κών χρεών προ­κα­λεί ου­σια­στι­κό εν­δια­φέ­ρον. Η κυ­βέρ­νη­ση της Ρω­σίας, ξε­κι­νώ­ντας α­πό τις σκέ­ψεις αυ­τές, δη­λώ­νει ό­τι εί­ναι έ­τοι­μη να α­να­γνω­ρί­σει για τον ε­αυ­τό της τις υ­πο­χρεώ­σεις α­πέ­να­ντι στα άλ­λα κρά­τη και στους πο­λί­τες τους για τα κρα­τι­κά δά­νεια που σύ­να­ψε η τσα­ρι­κή κυ­βέρ­νη­ση ως το 1914, ε­φό­σον θα της πα­ρα­χω­ρη­θούν ευ­νοϊκοί ό­ροι, που της ε­ξα­σφα­λί­ζουν την πρα­κτι­κή δυ­να­τό­τη­τα εκ­πλή­ρω­σης των υ­πο­χρεώ­σεων αυ­τών.

Εί­ναι αυ­το­νό­η­το ό­τι α­πα­ραί­τη­τος ό­ρος της α­να­γνώ­ρι­σης αυ­τής εί­ναι η ταυ­τό­χρο­νη υ­πο­χρέω­ση των με­γά­λων δυ­νά­μεων να βά­λουν τέρ­μα ο­πωσ­δή­πο­τε στις κά­θε εί­δους ε­νέρ­γειες που θέ­τουν σε κίν­δυ­νο την α­σφά­λεια των Σο­βιε­τι­κών Δη­μο­κρα­τιών και το α­πα­ρα­βία­στο των συ­νό­ρων τους. Με άλ­λα λό­για, η Σο­βιε­τι­κή Δη­μο­κρα­τία μπο­ρεί να α­να­λά­βει τις υ­πο­χρεώ­σεις αυ­τές μό­νο στην πε­ρί­πτω­ση που οι με­γά­λες δυ­νά­μεις θα συ­νά­ψουν μα­ζί της ο­ρι­στι­κή γε­νι­κή ει­ρή­νη και αν η κυ­βέρ­νη­σή της α­να­γνω­ρι­στεί α­πό τα άλ­λα κρά­τη.

Συν­διά­σκε­ψη για την ει­ρή­νη και το χρέ­ος

Για το σκο­πό αυ­τό η κυ­βέρ­νη­ση της Ρω­σίας προ­τεί­νει τη γρη­γο­ρό­τε­ρη σύ­γκλη­ση διε­θνούς συν­διά­σκε­ψης, η ο­ποία θα α­σχο­λού­νταν με τα κα­θή­κο­ντα που προσ­διο­ρί­στη­καν πιο πά­νω θα ε­ξέ­τα­ζε τις α­μοι­βαίες α­ξιώ­σεις των άλ­λων κρα­τών (του ε­νός προς το άλ­λο) και της κυ­βέρ­νη­ση της Ρω­σίας (προς τα άλ­λα κρά­τη) και θα ε­πε­ξερ­γα­ζό­ταν α­νά­με­σά τους την ο­ρι­στι­κή συν­θή­κη ει­ρή­νης. Μο­νά­χα ύ­στε­ρα α­πό τη σύ­γκλη­ση της συν­διά­σκε­ψης αυ­τής μπο­ρεί να ε­πι­τευ­χθεί η γε­νι­κή ει­ρή­νευ­ση. Η τε­λευ­ταία σε κα­μιά πε­ρί­πτω­ση δεν θα ε­πι­τευ­χθεί α­πό τη συν­διά­σκε­ψη της Ουά­σι­γκτον, που οι α­πο­φά­σεις της δεν θα α­να­γνω­ρι­στούν α­πό τη Ρω­σι­κή Δη­μο­κρα­τία, η ο­ποία δεν προ­σκλή­θη­κε να πά­ρει μέ­ρος στη συν­διά­σκε­ψη αυ­τή.

Στην τέ­ταρ­τη ε­πέ­τειο της ύ­παρ­ξης της Σο­βιε­τι­κής κυ­βέρ­νη­σης που έρ­χε­ται ύ­στε­ρα α­πό λί­γες μέ­ρες, θα υ­πο­χρεω­θούν ό­λοι να δια­πι­στώ­σουν ό­τι οι προ­σπά­θειες των πο­λυά­ριθ­μων ε­ξω­τε­ρι­κών και ε­σω­τε­ρι­κών ε­χθρών μο­νά­χα στε­ρέω­σαν στη Ρω­σία την ερ­γα­το­α­γρο­τι­κή ε­ξου­σία, σαν πραγ­μα­τι­κό υ­πε­ρα­σπι­στή και εκ­πρό­σω­πο των συμ­φε­ρό­ντων των ερ­γα­ζό­με­νων μα­ζών της Ρω­σίας και της α­νε­ξαρ­τη­σίας της. Τα νέα σχέ­δια για ε­πέμ­βα­ση κα­τά της Σο­βιε­τι­κής Ρω­σίας, που για την ύ­παρ­ξή τους μι­λούν πο­λυά­ριθ­μες δη­λώ­σεις των κα­θο­δη­γη­τι­κών ορ­γά­νων του Τύ­που των χω­ρών της Αντά­ντ, α­κό­μη πιο πο­λύ θα δυ­να­μώ­σουν τους α­διάρ­ρη­κτους δε­σμούς των ερ­γα­ζό­με­νων μα­ζών της Ρω­σίας με την ερ­γα­το­α­γρο­τι­κή ε­ξου­σία που εκ­φρά­ζει τη θέ­λη­σή τους, ό­μως μια α­πό­πει­ρα πραγ­μα­το­ποίη­σης των σχε­δίων αυ­τών μπο­ρεί α­κό­μη πιο πο­λύ να με­γα­λώ­σει τα βά­σα­να των ερ­γα­ζό­με­νων μα­ζών και να πα­ρα­τεί­νει τη στιγ­μή της ο­ρι­στι­κής α­νόρ­θω­σης της οι­κο­νο­μίας της Ρω­σίας, ε­πι­φέ­ρο­ντας έ­τσι χτύ­πη­μα ε­πί­σης και στα οι­κο­νο­μι­κά συμ­φέ­ρο­ντα ό­λων των άλ­λων λαών.

Η πρό­τα­ση αυ­τή, που κά­νει η κυ­βέρ­νη­ση της Ρω­σίας, εί­ναι η κα­λύ­τε­ρη α­πό­δει­ξη των ε­πι­διώ­ξεών της για ει­ρή­νη με ό­λα τα κρά­τη και για την τα­κτο­ποίη­ση με αυ­τά των οι­κο­νο­μι­κών σχέ­σεων που με τί­πο­τε δεν πρό­κει­ται να πα­ρα­βια­στούν. Η πραγ­μα­το­ποίη­ση της πρό­τα­σης αυ­τής ε­ξυ­πη­ρε­τεί τα συμ­φέ­ρο­ντα ό­λων των κρα­τών και λαών.
Η κυ­βέρ­νη­ση της Ρω­σίας εκ­φρά­ζει τη στα­θε­ρή ελ­πί­δα της ό­τι σαν α­πο­τέ­λε­σμα της πρό­τα­σής της θα ε­πι­τευ­χθεί στο ά­με­σο μέλ­λον η ο­ρι­στι­κή διευ­θέ­τη­ση των οι­κο­νο­μι­κών και πο­λι­τι­κών σχέ­σεων α­νά­με­σα στη Ρω­σία και στα άλ­λα κρά­τη.