Του Νώντα Χαλδούπη
Ο Γεράσιμος Γιακουμάτος προσγειώθηκε απότομα από τα τηλεοπτικά πάνελ και τα στέκια του Κολωνακίου στη θέση του υφυπουργού Εμπορίου. Και η προσαρμογή του στα νέα δεδομένα δεν ήταν η καλύτερη: με αλλεπάλληλες εμφανίσεις στα οικεία του τηλεοπτικά «παράθυρα», παραδέχθηκε ότι δεν γνωρίζει τα θέματα της αγοράς, αλλά δεσμεύθηκε να ρίξει τις τιμές βασικών αγαθών μέσα σε δύο μήνες! Προειδοποίησε δε τα «τραστ» της αγοράς ότι, αν δεν συμμορφωθούν στα κελεύσματα της πολιτικής ηγεσίας, υπάρχει και η… ράβδος.
Δυστυχώς για το λαλίστατο, νέο υφυπουργό, οι τιμές των βασικών αγαθών δεν πέφτουν με ξόρκια από τις τηλεοπτικές οθόνες. Αν αυτό μπορούσε να γίνει, η Ελλάδα θα ήταν εδώ και δέκα χρόνια παράδεισος χαμηλών τιμών, αφού, όπως όλοι θυμόμαστε, ο Κίμωνας Κουλούρης ξόρκιζε συστηματικά την ακρίβεια από τις τηλεοπτικές οθόνες, όπως άλλωστε έκαναν, έστω με διαφορετικό ύφος, και όλοι οι μεταγενέστεροι υπουργοί Εμπορίου. Παρά ταύτα, ακόμη και σήμερα, ύστερα από έξι χρόνια βαθιάς ύφεσης, και με το γενικό δείκτη τιμών καταναλωτή να βρίσκεται σε αρνητικό έδαφος, οι τιμές στα βασικά αγαθά, που συνθέτουν το καλάθι της νοικοκυράς, παραμένουν επίμονα υψηλές, όχι μόνο για τα δεδομένα μιας χώρας, όπου τα εισοδήματα έχουν καταβαραθρωθεί, αλλά και σε σχέση με τιμές των ίδιων αγαθών σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
Δυστυχώς για τον κ. Γιακουμάτο, έχει παρέλθει προ πολλού το καθεστώς διατίμησης, όπου τα αγαθά κοστολογούνταν από τις υπηρεσίες του υπουργείου Εμπορίου και οι τιμές καθορίζονταν κεντρικά, χωρίς περιθώρια απόκλισης. Τώρα οι τιμές ορίζονται από την ελεύθερη αγορά και το πρώτο που θα πρέπει να αναρωτηθεί ο νέος υπουργός, όσο επιφανειακά και αν γνωρίζει τα θέματα του εμπορίου, είναι μήπως η αγορά μας είναι κατ’ όνομα μόνο «ελεύθερη», αλλά στην πραγματικότητα ποδηγετείται από ισχυρά επιχειρηματικά συμφέροντα, εγχώρια και διεθνή.
Σε αυτό το πεδίο, η Πολιτεία έχει ένα ισχυρό εργαλείο για να παρέμβει: λέγεται Επιτροπή Ανταγωνισμού και είναι ανεξάρτητη αρχή, με αρμοδιότητα να ελέγχει τις δύο βασικές παραβάσεις του δικαίου για την ανταγωνισμό. Τη σύσταση καρτέλ και την καταχρηστική εκμετάλλευση δεσπόζουσας θέσης. Όμως, όπως θα διαπιστώσει ο κ. Γιακουμάτος, αν κάνει μια βόλτα μέχρι την οδό Πατησίων, όπου εδρεύει η ανεξάρτητη αυτή αρχή, η Επιτροπή Ανταγωνισμού βρίσκεται σε βαθύ λήθαργο. Σοβαρές υποθέσεις ανταγωνισμού σε σημαντικές αγορές έχει πολύ καιρό να αναδείξει. Εσχάτως, μάλιστα, έχει αφήσει τις έρευνες για προϊόντα του καλαθιού της νοικοκυράς και ασχολείται με την επιβολή προστίμων σε επαγγελματικές συντεχνίες, από τους μηχανικούς, ως τους οδοντοτεχνίτες.
Όλα αυτά, ενώ είναι σε όλους τους παροικούντες την Ιερουσαλήμ γνωστό ότι η λειτουργία του ανταγωνισμού στο κύκλωμα παραγωγής και διακίνησης των βασικών καταναλωτικών αγαθών μέσα από τα ράφια των σούπερ μάρκετ νοσεί βαρύτατα. Σε κάθε βασικό αγαθό εντοπίζεται και ένα ολιγοπώλιο προμηθευτών μετρημένων στα δάκτυλα του ενός χεριού, οι οποίοι διατηρούν όχι αθώες σχέσεις μεταξύ τους, αλλά και με τους ισχυρούς του λιανεμπορίου. Οι μεγάλοι δεν «χτυπιούνται» μεταξύ τους στο επίπεδο των τιμών, μικρότεροι ανταγωνιστές δυσκολεύονται να φθάσουν στα ράφια, επειδή οι μεγάλοι φροντίζουν να πληρώνουν καλά τα σούπερ μάρκετ για τις θέσεις τους, οι παράλληλες εισαγωγές από τρίτες χώρες είναι απαγορευμένες, μέσω συμφωνιών προμηθευτών και λιανεμπόρων. Έτσι, ο ανταγωνισμός δεν λειτουργεί, ιδιαίτερα σε προϊόντα ανελαστικής ζήτησης, και οι τιμές παραμένουν σταθερά στα ύψη.
Αν θέλει να προσφέρει μια σημαντική υπηρεσία στους πολίτες, ο νέος υφυπουργός Εμπορίου δεν έχει παρά να προσπαθήσει να αφυπνίσει την Επιτροπή Ανταγωνισμού, ώστε αυτή να στρέψει τα όχι ασήμαντα μέσα της στην εξυγίανση των κυκλωμάτων της αγοράς. Άλλος δρόμος για να πέσουν οι τιμές δεν υπάρχει. Και σίγουρα δεν θα πέσουν με… κηρύγματα από τηλεοπτικού άμβωνος.
