Η βία κατά των γυναικών έχει λάβει διαστάσεις πανδημίας. Μέχρι και το 70% των γυναικών, των «ανθρώπων που σηκώνουν το άλλο μισό του ουρανού» έχουν υποστεί βία κατά τη διάρκεια της ζωής τους. Πολλές γυναίκες υφίστανται πολλαπλές μορφές διάκρισης. Ο κίνδυνος μοιάζει ιδιαίτερα αυξημένος για τις γυναίκες πρόσφυγες, τις αιτούσες άσυλο και τις μετανάστριες, σε μια περίοδο που η ξενοφοβία «σηκώνει κεφάλι» σε πολλές χώρες της Ευρώπης.
Η διπλή θυματοποίησή τους, λόγω του φύλου και της καταγωγής τους, είναι το θέμα που σχολιάζουν τέσσερις γυναίκες με μακρά εμπειρία στην προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η διευθύντρια της Υπηρεσίας Ασύλου Μαρία Σταυροπούλου, η πρόεδρος του Ελληνικού Τμήματος της Διεθνούς Αμνηστίας Κατερίνα Καλογερά, η πρόεδρος της ελληνικής αντιπροσωπείας των Γιατρών του Κόσμου Λιάνα Μαΐλλη, καθώς και η τέως Πρόεδρος του Διεθνούς Συμβουλίου Κέντρων Αποκατάστασης Θυμάτων Βασανιστηρίων Μαρία Πίνιου Καλλή μιλούν για την έμφυλη και τη ρατσιστική βία στο 1againstracism.gr, την πλατφόρμα της εκστρατείας κατά του ρατσισμού της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες.
Μαρία Σταυροπούλου: «Είναι αμέτρητες οι ιστορίες πόνου»
Στους έξι μήνες λειτουργίας της η Υπηρεσία Ασύλου έχει δεχτεί αρκετά αιτήματα διεθνούς προστασίας από γυναίκες που έχουν πέσει θύματα βίαιων επιθέσεων. Το προσωπικό της Υπηρεσίας Ασύλου που καταγράφει τις αιτήσεις ασύλου και διενεργεί συνεντεύξεις για τον καθορισμό του καθεστώτος διεθνούς προστασίας, ακούει καθημερινά ιστορίες γυναικών που έχουν υποστεί κάποια μορφή σωματικής, ψυχολογικής ή σεξουαλικής βίας.
Πολλές είναι οι περιπτώσεις ενδοοικογενειακής βίας, γυναίκες που καταγγέλλουν ότι κακοποιούνται είτε από το σύζυγο είτε από τον πατέρα τους είτε από τον αδερφό τους. Υπάρχουν όμως και πολλές γυναίκες που έχουν βρεθεί αιχμάλωτες σε δίκτυα trafficking, στην Ελλάδα αλλά και σε άλλες χώρες. Γυναίκες που τις κρατούσαν για μέρες κλειδωμένες χωρίς τροφή και νερό, γυναίκες που υπέστησαν σεξουαλική βία από τους εργοδότες τους, γυναίκες που αν και κατάφεραν να δραπετεύσουν από τους δυνάστες τους, εξακολουθούν να κινδυνεύουν να πέσουν θύματα ρατσιστικών επιθέσεων. Σε άλλες περιπτώσεις έχουν έρθει γυναίκες που έχουν υποστεί κλειτοριδεκτομή ή έχουν εξαναγκαστεί σε γάμο με άντρες που τις κακοποιούν σεξουαλικά, ή που έχουν καεί με οξύ στο πρόσωπο από τους άντρες τους ή τους «προστάτες» τους για εκφοβισμό ή τιμωρία. Είναι αμέτρητες οι ιστορίες πόνου.
Αν και δεν μπορούμε να απαλύνουμε αυτό τον πόνο, ούτε και να εξαλείψουμε τα φαινόμενα σωματικής και ψυχολογικής βίας, προσπαθούμε τουλάχιστον να αποδώσουμε ένα μίνιμουμ προστασίας σε αυτές τις γυναίκες που έχουν υποφέρει τόσα πολλά και δεν μπορούν να επιστρέψουν πίσω στις χώρες τους φοβούμενες για τη ζωή τους, χορηγώντας τους, όπου απαιτείται, διεθνή προστασία.
Η Μαρία Σταυροπούλου είναι διευθύντρια της Υπηρεσίας Ασύλου.
Κατερίνα Καλογερά: «Η βία κατά των γυναικών παγιώνει την ανισότητα»
Είναι λυπηρό ότι, ακόμα και στις μέρες μας, εξακολουθεί να υπάρχει βία κατά των γυναικών. Στη Διεθνή Αμνηστία θεωρούμε ότι οι μετανάστριες και οι γυναίκες πρόσφυγες κατατάσσονται στις ευπαθείς ομάδες. Ήδη, περνούν πάρα πολλά στη διαδρομή από τις χώρες προέλευσής τους μέχρι την Ελλάδα. Κι έπειτα, η προσαρμογή τους εδώ είναι πολύ δύσκολη, αφού αντιμετωπίζουν προβλήματα τόσο μέσα στο σπίτι τους όσο και στην ελληνική κοινωνία, με τις διακρίσεις και τη μη αποδοχή τους.
Έχουν γίνει καταγγελίες για βία κατά των γυναικών που σαφώς φθάνει και στη σωματική βία. Όμως, από τη στιγμή που δεν υπάρχει καθεστώς προστασίας ή κάποιο μέρος στο οποίο θα μπορούσαν να απευθυνθούν, από τη στιγμή που δεν έχει φροντίσει η Πολιτεία να προστατεύσει αυτές τις γυναίκες, υπάρχει αρκετός φόβος. Το αποτέλεσμα είναι να διστάζουν ακόμη και να προβούν σε καταγγελία. Η βία κατά των γυναικών παγιώνει την ανισότητα και κυρίως εμφανίζεται σε στρώματα τα οποία είναι φτωχά, για τα οποία δεν υπάρχει κοινωνική ή ακόμα και πολιτική ευαισθησία.
Είναι θέμα της Πολιτείας να φροντίσει να δημιουργήσει τους θεσμούς και τις κατάλληλες συνθήκες, έτσι ώστε οι γυναίκες αυτές να μπορούν να προβούν σε καταγγελίες, αλλά και να βρίσκουν προστασία. Πρέπει να δημιουργηθούν καταφύγια, μέσα από τα οποία οι κακοποιημένες γυναίκες θα μπορούν να έχουν πρόσβαση στη δικαιοσύνη, ώστε οι άνθρωποι που ασκούν βία επάνω τους να τιμωρούνται. Αυτό ζητάμε ως οργάνωση – να δημιουργηθεί το πλαίσιο που θα προστατεύει αυτές τις γυναίκες, ώστε να βρουν το δίκιο τους.
Η Κατερίνα Καλογερά είναι πρόεδρος του Ελληνικού Τμήματος της Διεθνούς Αμνηστίας.
Λιάνα Μαΐλλη: «Η πολιτεία θα πρέπει να δείξει ευαισθησία»
Κατ’ αρχάς, έχουμε περιστατικά βίας κατά γυναικών από πολίτες, λόγω της καταγωγής, του χρώματος, της φυλής, της γλώσσας τους κ.ο.κ. Μέσα στο 2013, καταγράψαμε τρία τέτοια περιστατικά επίθεσης σε γυναίκες, που φορούσαν μαντίλα ή ξεχώριζαν, γενικά, από τις υπόλοιπες γυναίκες στην Αθήνα, από ομάδες ανθρώπων οι οποίοι μάλλον ανήκαν στη Χρυσή Αυγή. Οι γυναίκες αυτές ήρθαν στους Γιατρούς του Κόσμου και μάλιστα τη μία τη φιλοξενήσαμε στον ξενώνα. Ωστόσο, υπάρχει κι ένα πολύ μεγάλο κομμάτι που δεν είναι ακριβώς ρατσιστική βία, αλλά σίγουρα αποτελεί διάκριση, καθώς γυναίκες χωρίς χαρτιά δεν έχουν πρόσβαση στις δομές υγείας.
Είχαμε παραδείγματα τέτοιων γυναικών, που ήταν έγκυες. Μια έγκυος γυναίκα πήγε στα εξωτερικά ιατρεία του νοσοκομείου Έλενα με οδύνες και η διοίκηση του νοσοκομείου της είπε ότι: «Κυρία μου, δεν μπορείτε να μπείτε γιατί δεν έχετε χαρτιά και είσαστε ανασφάλιστη». Κάποιος συμπατριώτης της πήρε τηλέφωνο στους Γιατρούς του Κόσμου, επικοινωνήσαμε με τον κοινωνικό λειτουργό και χρειάστηκε παρέμβαση στον διευθυντή του νοσοκομείου, ο οποίος επέμενε ότι δεν υπάρχει τέτοιο περιστατικό, ενώ συνέβαινε εκείνη τη στιγμή στα εξωτερικά ιατρεία. Η γυναίκα λιποθύμησε και μόνον τότε μπήκε μέσα για να μπορέσει να γεννήσει. Για μένα, αυτή η διάκριση φτάνει στα όρια της βίας και είναι από την μεριά της Πολιτείας.
Μια άλλη έγκυο γυναίκα, που είχε ψύχωση, αρνήθηκαν δύο ψυχιατρικά νοσοκομεία να τη νοσηλεύσουν, επειδή ήταν έγκυος και ανασφάλιστη, και χρειάστηκε εισαγγελική παρέμβαση για το ζήτημα. Τέτοια περιστατικά δυστυχώς υπάρχουν και καταγράφονται από το επίσημο κράτος, όχι μόνο από πολίτες. Η γνώμη μου είναι ότι θα πρέπει η ίδια η πολιτεία να φροντίσει τους ανθρώπους που μιλούν διαφορετική γλώσσα και έχουν διαφορετική καταγωγή. Θα πρέπει να δείξει ευαισθησία, να προστατεύσει αυτούς τους ανθρώπους, και κυρίως τις γυναίκες και τα παιδιά που είναι και οι πλέον ευάλωτοι. Εάν συμβεί αυτό, νομίζω ότι και η κοινωνία σιγά σιγά θα αρχίσει να βλέπει τα πράγματα με διαφορετικό τρόπο.
Η Λιάνα Μαΐλλη είναι παιδίατρος, Πρόεδρος των Γιατρών του Κόσμου-Αντιπροσωπεία Ελλάδας
Μαρία Πίνιου Καλλή: «Η βία ολοκληρώνεται στη χώρα μας»
Ας δει κανείς το παράδειγμα μιας γυναίκας με μπούρκα. Εκεί, γίνεται ολοφάνερη η καταπάτηση ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε ύψιστο βαθμό. Όπως στο Γκουαντανάμο υπάρχει περιορισμός των αισθητηριακών προσλήψεων, έτσι και μια γυναίκα με μπούρκα έχει ελάττωση της όρασης, της οσμής και της ακοής. Πρόκειται για κτίσιμο των γυναικών πίσω από ένα τεράστιο τείχος, το οποίο προκύπτει από κοινωνικές, «πολιτιστικές» και θρησκευτικές συνθήκες. Η γυναίκα αυτή μπορεί να ζει στη χώρα της, να έχει υποστεί βιασμό και να είναι καταδικασμένη να πεθάνει σε κάποια γωνία, διότι, σε χώρες της Ασίας και της Αφρικής, γυναίκες που βιάζονται εξοστρακίζονται από τις οικογένειές τους.
Τέτοιες γυναίκες έχουν το κουράγιο να ζητήσουν άσυλο σε μια άλλη χώρα. Έρχονται εδώ και, αντί να τύχουν άμεσης βοήθειας, βρίσκονται σε πλήρη απομόνωση και δεν μπορούν να μοιραστούν το μυστικό τους με κανέναν, εφόσον δεν υπάρχουν κατάλληλες υπηρεσίες, όπως ήταν το Κέντρο Αποκατάστασης Θυμάτων Βασανιστηρίων. Έτσι, λοιπόν, η βία ολοκληρώνεται στη χώρα μας, γιατί αυτές οι γυναίκες δεν έχουν τη δυνατότητα ιατρικής κάλυψης, κοινωνικής υποστήριξης ή ψυχολογικής βοήθειας. Επομένως καταλαβαίνετε ότι το εξπρές του μεσονυκτίου που ξεκίνησε στη χώρα τους ολοκληρώνεται στη δική μας πολιτισμένη, δημοκρατική και ευρωπαϊκή χώρα.
Θα πρέπει να είμαστε μια ανοιχτή κοινωνία, που δέχεται και γιατρεύει αυτά τα άτομα, όχι μόνο με τη μορφή της κρατικής μέριμνας αλλά και ως κοινωνία των πολιτών. Αυτοί οι άνθρωποι πρέπει να λάβουν ψυχολογική βοήθεια, να αποκατασταθεί το πιστεύω στον εαυτό τους και να ξεκινήσουν μια καινούρια ζωή. Είμαστε υποχρεωμένοι και ως κοινωνία, αλλά και ως κράτος, που δεσμεύεται από κάποιες θεσμικές συμβάσεις, να βοηθήσουμε όλα αυτά τα άτομα. Η μόνη μου ελπίδα είναι η κοινωνία των πολιτών, οι ΜΚΟ που δραστηριοποιούνται σε αυτό το ζήτημα. Και θα ήθελα να ζητήσω από κάθε ευρωπαϊκή πηγή βοήθεια σε αυτές τις οργανώσεις.
Η Μαρία Πίνιου Καλλή είναι τέως Πρόεδρος του Διεθνούς Συμβουλίου Κέντρων Αποκατάστασης Θυμάτων Βασανιστηρίων και εμπειρογνώμων για θύματα βασανιστηρίων στη Μετάδραση.
Τομέας Ενημέρωσης
Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες
Γραφείο στην Ελλάδα
Τηλ. 210 6756801, Fax. 210 6756800
www.unhcr.gr
www.1againstracism.gr
