Για μια α­ρι­στε­ρή πο­λι­τι­κή στη Θρά­κη

Γράφει ο Κων­στα­ντί­νος Τσι­τσε­λί­κης

Η συ­ζή­τη­ση των τε­λευ­ταίων η­με­ρών σχε­τι­κά με την α­ντι­κα­τά­στα­ση της κ. Σα­μπι­χά Σου­λεϊμάν στο ευ­ρω­ψη­φο­δέλ­τιο του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, θα πρέ­πει να α­να­δεί­ξει μια συ­ζή­τη­ση ε­πί της ου­σίας, τι συμ­βαί­νει και τι θα πρέ­πει να βελ­τιω­θεί στα μειο­νο­τι­κά πράγ­μα­τα της Θρά­κης. Εί­ναι κοι­νό μυ­στι­κό ό­τι η θέ­ση της μειο­νό­τη­τας ρυθ­μί­ζε­ται α­πό τη Συν­θή­κη της Λο­ζά­νης, νο­μι­κό κεί­με­νο στη­ριγ­μέ­νο σε λο­γι­κές μιλ­λέτ του 19ου αιώ­να. Το χει­ρό­τε­ρο, ό­μως, εί­ναι ό­τι η ε­φαρ­μο­γή της Συν­θή­κης σε Ελλά­δα και Τουρ­κία έ­γι­νε μέ­σα α­πό την ψευ­δή αρ­χή της α­μοι­βαιό­τη­τας, κα­τά κα­νό­να σε βά­ρος των με­λών των μειο­νο­τή­των. Χι­λιά­δες άν­θρω­ποι εκ­διώ­χθη­καν, έ­χα­σαν την ι­θα­γέ­νειά τους, την πε­ριου­σία τους και σχε­δόν ό­λοι κα­τά πε­ριό­δους έ­νιω­σαν το ρα­τσι­σμό και την υ­πο­τι­μη­τι­κή δια­φο­ρο­ποίη­ση. Ακό­μα πε­ρισ­σό­τε­ρο οι μειο­νό­τη­τες μέ­σα στις μειο­νό­τη­τες.
Οι δια­κρί­σεις, στην πρά­ξη αλ­λά α­κό­μα και σε ε­πί­πε­δο νό­μων νο­μι­μο­ποιού­νται μέ­χρι και σή­με­ρα σε λο­γι­κές ε­ξαι­ρε­τι­κών μέ­τρων για λό­γους ε­θνι­κού συμ­φέ­ρο­ντος.

Θύ­λα­κες έ­κνο­μων πρα­κτι­κώ­ν

Δη­μιουρ­γού­νται, δη­λα­δή, θύ­λα­κες έ­κνο­μων πρα­κτι­κών, έ­να­ντι των ο­ποίων ε­λά­χι­στες φω­νές ορ­θώ­νο­νται. Η συ­ντρι­πτι­κή πλειο­ψη­φία (μα­ζί και η πα­τριω­τι­κή α­ρι­στε­ρά δια­φό­ρων κομ­μα­τι­κών α­πο­χρώ­σεων) συ­ναι­νεί, ρη­τά ή άρ­ρη­τα, στην πα­ρά­καμ­ψη των βα­σι­κών αρ­χών του κρά­τους δι­καίου α­πέ­να­ντι στα μειο­νο­τι­κά πράγ­μα­τα. Δεν υ­πάρ­χει χώ­ρος να α­να­φερ­θώ α­να­λυ­τι­κά στο τι έ­χει συμ­βεί μέ­χρι σή­με­ρα και ποια η κα­τά­στα­ση πραγ­μά­των που διαιω­νί­ζε­ται. Συ­χνά, τα μειο­νο­τι­κά θέ­μα­τα της Θρά­κης κρύ­βο­νται α­πό το ταυ­το­τι­κό ζή­τη­μα, και το ζή­τη­μα της ο­νο­μα­το­δο­σίας, ει­δι­κά στο αν υ­πάρ­χει τουρ­κι­κή μειο­νό­τη­τα, ταυ­τό­τη­τα, ή αν υ­πάρ­χει το δι­καίω­μα να ε­τε­ρο- και αυ­τό-προσ­διο­ρί­ζε­ται κα­νείς ως Τούρ­κος. Ακό­μα και μέ­σα α­πό την ί­δρυ­ση συλ­λό­γων. Τα ζη­τή­μα­τα αυ­τά εί­ναι λυ­μέ­να νο­μι­κά, ό­μως α­ντι­στέ­κο­νται με την ε­νί­σχυ­ση του ι­δε­ο­λο­γι­κού φίλ­τρου που πα­ρά­γουν έ­ντο­νη πο­λι­τι­κή δυ­σκαμ­ψία.

Έντο­νο τα­ξι­κό ζή­τη­μα

Απα­ντώ­ντας στο ε­ρώ­τη­μα τι πρέ­πει να κά­νει κα­νείς μέ­σα α­πό μια α­ρι­στε­ρή πο­λι­τι­κή, θα έ­λε­γα α­πλά: να θέ­σει τα θε­μέ­λια για μια δι­καιό­τε­ρη κοι­νω­νία, με γνώ­μο­να την δι­καιό­τε­ρη α­να­δια­νο­μή του πλού­του, την κα­το­χύ­ρω­ση των δι­καιω­μά­των στην ε­λεύ­θε­ρη α­νά­πτυ­ξη της προ­σω­πι­κό­τη­τας και την ε­φαρ­μο­γή των υ­φι­στα­μέ­νων και τη διά­πλα­ση νέων δι­καιω­μά­των προς τον σκο­πό αυ­τό. Δεν πρέ­πει να ξε­χνά­με ό­τι το μειο­νο­τι­κό κρύ­βει έ­να έ­ντο­νο τα­ξι­κό ζή­τη­μα. Οι στα­τι­στι­κές σχε­τι­κά με την οι­κο­νο­μι­κή κα­τά­στα­ση, τα ε­παγ­γέλ­μα­τα και το μορ­φω­τι­κό ε­πί­πε­δο δεί­χνει ό­τι η μειο­νό­τη­τα βρί­σκε­ται στα κα­τώ­τε­ρα κοι­νω­νι­κά στρώ­μα­τα της ελ­λη­νι­κής κοι­νω­νίας. Από την άλ­λη πλευ­ρά, η ει­δι­κή κα­τά­στα­ση «ε­ξαί­ρε­σης» της μειο­νό­τη­τας, δη­μιουρ­γεί εύ­φο­ρο πε­δίο για την α­νά­πτυ­ξη πε­λα­τεια­κών σχέ­σεων και σχέ­σεων ε­ξάρ­τη­σης, φό­βου και δε­σμεύ­σεων. Το ε­θνο­τι­κό ε­μπλέ­κε­ται με το ταυ­το­τι­κό και το πο­λι­τι­κό. Αν, λοι­πόν, α­σκη­θούν πο­λι­τι­κές α­πο­δέ­σμευ­σης α­πό τον γόρ­διο δε­σμό του εί­δους αυ­τού πολ­λά ζη­τή­μα­τα θα γί­νουν α­πλώς κα­νο­νι­κά και δεν θα εν­δύο­νται με τον χα­ρα­κτή­ρα του μειο­νο­τι­κού. Ακό­μα και τα ει­δι­κά ε­κεί­να που α­φο­ρούν την μειο­νο­τι­κή εκ­παί­δευ­ση, τα βα­κού­φια και τον Μου­φτή, και τα ο­ποία δια­τη­ρού­νται σε προ-με­τα­πο­λι­τευ­τι­κή θε­σμι­κή κα­τά­στα­ση.

Όρος για τον «εκ­συγ­χρο­νι­σμό» του νο­μι­κού κα­θε­στώ­τος και της θέ­σης της μειο­νό­τη­τας εί­ναι η α­πο­στε­γα­νο­ποίη­ση των θε­σμι­κών συ­στη­μά­των που μιλ­λε­το­ποιούν τους μειο­νο­τι­κούς και τους α­ντι­με­τω­πί­ζουν ως μία θε­σμι­κή ε­ξαί­ρε­ση της ι­διό­τη­τας του πο­λί­τη. Η α­πο­μυ­θο­ποίη­ση της σχέ­σης έ­θνους-κρά­τους α­πο­τε­λεί προϋπό­θε­ση για την «κα­νο­νι­κο­ποίη­ση» (δη­λα­δή τη α­ντι­με­τώ­πι­ση ως μη-ε­ξαί­ρε­ση) της θέ­σης της μειο­νό­τη­τας. Τέ­λος, ο α­πε­γκλω­βι­σμός α­πό τη λο­γι­κή της α­μοι­βαιό­τη­τας με­τα­ξύ Ελλά­δας και Τουρ­κίας α­πο­τε­λεί θε­με­λιώ­δη προϋπό­θε­ση για την α­ντι­με­τώ­πι­ση των μειο­νο­τή­των ως πο­λι­τών του κρά­τους και ό­χι ως πε­δίου ά­σκη­σης α­ντα­πο­δο­τι­κών μέ­τρων ή ως έ­να α­να­γκαίου κα­κού. Η α­να­θεώ­ρη­ση της Συν­θή­κης της Λο­ζά­νης θα μπο­ρού­σε να δώ­σει πρό­σφο­ρες λύ­σεις, και κυ­ρίως η κύ­ρω­ση α­πό την Ελλά­δα της Σύμ­βα­σης-πλαί­σιο για τις ε­θνι­κές μειο­νό­τη­τες. Πα­ρό­μοια (α­να­φέ­ρω μό­νο εν­δει­κτι­κά) θα έ­πρε­πε να α­πο­δο­θεί το αυ­το­νό­η­το δι­καίω­μα στους συλ­λό­γους που δεν μπο­ρούν α­πο­κτή­σουν νο­μι­κή προ­σω­πι­κό­τη­τα, ή να λυ­θεί το θέ­μα των τίτ­λων ι­διο­κτη­σίας στον ο­ρει­νό ό­γκο. Με τον τρό­πο αυ­τό η προ­στα­σία της μειο­νό­τη­τας θα μπο­ρέ­σει να ξε­φύ­γει α­πό τον δι­με­ρή ε­να­γκα­λι­σμό, του τουρ­κι­κού προ­ξε­νείου και του ελ­λη­νι­κού υ­πουρ­γείου Εξω­τε­ρι­κών και θα τε­θεί σε μια φυ­σιο­λο­γι­κή δια­δι­κα­σία κοι­νω­νι­κών α­γώ­νων α­νά­λο­γα με την υ­πό­λοι­πη ελ­λη­νι­κή κοι­νω­νία. Κυ­ρίως, ό­μως, θα έ­πρε­πε να δο­θεί ι­διαί­τε­ρη προ­σο­χή ώ­στε να α­νέ­βει το μορ­φω­τι­κό και οι­κο­νο­μι­κό ε­πί­πε­δο των μειο­νο­τι­κών.
Σε τε­λι­κή α­νά­λυ­ση, η λύ­ση των ει­δι­κών ζη­τη­μά­των της μειο­νό­τη­τας έ­γκει­ται στην α­πο­δέ­σμευ­σή τους α­πό της κα­τά­στα­ση ε­ξαί­ρε­σης και την ι­δε­ο­λο­γι­κή α­πο­νο­μι­μο­ποίη­ση του δή­θεν «ευαί­σθη­του χα­ρα­κτή­ρα» τους.

*Ο Κων­στα­ντί­νος Τσι­τσε­λί­κης εί­ναι α­να­πλη­ρω­τής κα­θη­γη­τής στο Πα­νε­πι­στή­μιο Μα­κε­δο­νίας, πρό­ε­δρος της Ελλη­νι­κής Ένω­σης για τα Δι­καιώ­μα­τα του Ανθρώ­που.