Η είδηση είναι συγκλονιστική, αλλά παρ’ όλα αυτά δεν κατάφερε να κερδίσει σοβαρό μερίδιο στο δημόσιο λόγο και σχολιασμό: ένα από τα κορυφαία γερμανικά think tank προτείνει την υιοθέτηση ευρωπαϊκού μοντέλου χρεοκοπίας χωρών-μελών! Πρόκειται για το ZEW (Κέντρο Ευρωπαϊκής Οικονομικής Έρευνας), ο επικεφαλής του οποίου εκτιμά ότι ‘‘Χρειαζόμαστε αξιόπιστη διαδικασία χρεοκοπίας’’.
Δεν θα επεκταθούμε στις συγκεκριμένες παραμέτρους αυτής της ‘‘ιδέας’’, που έγιναν λίγο πολύ γνωστές. Οφείλουμε όμως να θέσουμε το αναπόφευκτο ερώτημα: Γιατί τώρα; Που οι χώρες βγαίνουν η μία μετά την άλλη από τα μνημόνια και, βάσει των εκτιμήσεων όλων των θεσμικών παραγόντων της Ευρωζώνης, οι κίνδυνοι για το ευρώ έχουν απομακρυνθεί; Μοιάζει με σχήμα οξύμωρο, αλλά είναι;
Βεβαίως τα think tank δεν είναι πολιτικοί θεσμοί ούτε θεσμικοί φορείς ή επενδυτές: ο ρόλος τους είναι να παράγουν στρατηγικές επεξεργασίες και στρατηγική σκέψη, χρήσιμες ιδιαίτερα για τις κυβερνήσεις. Αυτός τους ο ρόλος ούτε δεσμεύεται ούτε καθορίζεται από στενά οικονομικές συγκυρίες. Έτσι, η πιο καθησυχαστική απάντηση στο ‘‘Γιατί τώρα;’’ είναι αυτή: ακριβώς επειδή είμαστε σε μια συγκυρία σχετικής σταθεροποίησης στην Ευρωζώνη, τώρα είναι η ώρα να συζητηθούν μερικές ‘‘ιδέες’’ που πριν 1 ή 2 χρόνια και μόνο η διατύπωσή τους θα προκαλούσε γενική αναταραχή.
Ωστόσο, στην ‘‘πονηρή’’ εποχή του ζούμε, κανείς δεν δικαιούται να κάνει αποκλειστικά καθησυχαστικές σκέψεις…
Με το ξέσπασμα της κρίσης στην Ευρωζώνη, η ευρωπαϊκή οικονομική και πολιτική ελίτ αιφνιδιάστηκε – με τον ίδιο ακριβώς τρόπο και για τους ίδιους λόγους που αιφνιδιάστηκε η παγκόσμια οικονομική και πολιτική ελίτ από το ξέσπασμα της παγκόσμιας κρίσης το 2008. Διαπιστώθηκε ξαφνικά ότι το europroject δεν διαθέτει μηχανισμό διαχείρισης κρίσεων! Ωσάν η ιστορία των οικονομικών κρίσεων να είχε τελειώσει για πάντα… Όχι μόνο μηχανισμοί διαχείρισης της κρίσης κρατικού χρέους και της τραπεζικής κρίσης δεν υπήρχαν, αλλά δεν είχε καν προβλεφθεί στις ευρωπαϊκές συνθήκες διαδικασία εξόδου χώρας-μέλους από το ευρώ.
Σε απάντηση αυτών των ελλειμμάτων, από το 2010 έως σήμερα όλη η προσοχή έχει στραφεί σε αυτή ακριβώς την κατεύθυνση. Η νέα δομή της ΟΝΕ, το ‘‘ευρωπαϊκό υπερ-μνημόνιο’’ όπως το έχουμε ονομάσει, προσπάθησε να οικοδομήσει ευρωπαϊκούς μηχανισμούς διαχείρισης κρίσεων (τραπεζικών και κρατικού χρέους).
Αυτή η διαδικασία όμως δεν έχει μέχρι στιγμής αγγίξει δύο ‘‘ταμπού’’: Τη χρεοκοπία εντός ευρώ και τη χρεοκοπία… με έξοδο από το ευρώ. Στην περίπτωση της Ελλάδας, ενώ κατά τη διαχείριση της ελληνικής κρίσης υλοποιήθηκε το πρώτο (χρεοκοπία εντός ευρώ) και υπήρξαν συγκυρίες που οι ευρωπαϊκές καγκελαρίες ‘‘φλερτάρισαν’’ με το δεύτερο (χρεοκοπία με ελληνική έξοδο από το ευρώ), οι λύσεις που δόθηκαν, είχαν χαρακτήρα ad hoc: δεν επενδύθηκαν με το κύρος και το θεσμικό πλαίσιο ευρωπαϊκών λύσεων γενικής εφαρμογής.
Το ZEW, λοιπόν, ‘‘φωνάζει’’ ότι ήρθε αυτή η ώρα: να ολοκληρωθεί η νέα δομή της ΟΝΕ, με έναν ευρωπαϊκό μηχανισμό χρεοκοπιών με σταθερούς και κοινούς για όλους κανόνες. Αυτό θα είναι το ‘‘κερασάκι στην τούρτα’’ του ευρωπαϊκού υπερ-μνημονίου!
Ύστερα από αυτό, απομένει να κάνουμε μια δεύτερη αναπόφευκτη σκέψη: η Ελλάδα, για τους ίδιους λόγους που ‘‘εμπνέει’’ τη χρεοκοπία εντός ή εκτός ευρώ και παρακινεί για τη θέσπιση ‘‘καθ’ ύλιν αρμοδίου’’ ευρωπαϊκού μηχανισμού, ήταν και θα είναι μέχρι νεωτέρας το πρώτο και περίοπτο θύμα ενός τέτοιου μηχανισμού…
