Γραπτή απάντηση σε αντίστοιχα υψηλούς τόνους έστειλε ο υπουργός Δικαιοσύνης της Εσθονίας, Ούρμας Ρέινζαλου, προς τον έλληνα ομόλογό του, Σταύρο Κοντονή, με αφορμή την άρνηση της Ελλάδας να παραβρεθεί στην ημερίδα που οργάνωσε η εσθονική προεδρία στο Ταλίν, με αντικείμενο τα «εγκλήματα των κομμουνιστικών καθεστώτων».
Ο εσθονός υπουργός εκφράζει τη διαφωνία του με την απόφαση της ελληνικής κυβέρνησης, υποστηρίζει ότι όλα αυτά έχουν κριθεί από την ιστορία και υπογραμμίζει ότι «δεν υπάρχει διαφορά ανάμεσα στον ναζισμό, τον φασισμό και τον κομμουνισμό».
Ο Ρέινζαλού χρησιμοποιεί την ταινία «Το μαντολίνο του λοχαγού Κορέλι» ως παράδειγμα για το πώς και τι έμαθαν οι Εσθονοί για την ελληνική αντίσταση κατά των Γερμανών στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και εκφράζει την απορία του πώς οι Έλληνες δεν έχουν μάθει τι συνέβη στα σοβιετικά γκουλάγκ, αφού δηλώνει ότι γνωρίζει πως τα βιβλία του νομπελίστα Αλεξάντερ Σολζενίτσιν, όπως το «Αρχιπέλαγος Γκουλάγκ», έχουν κυκλοφορήσει στην Ελλάδα από το 1974.
Η επιστολή:
«Αγαπητέ Σταύρο, λυπάμαι για την απόφασή σου, αλλά εκτιμώ την εξήγησή σου για την άρνηση να παραστείς και μπορώ να εκθέσω τα επιχειρήματά μου για τη διαφωνία μου σχετικά με τους λόγους που αναφέρεις ότι σε οδήγησαν να μην παραστείς.
Δεν θα ήθελα να μπω σε μια συζήτηση για την αποτίμηση της ευρωπαϊκής ιστορίας του 20ου αιώνα, η οποία έχει ήδη γίνει. Είμαστε πολιτικοί και η δουλειά μας είναι να προστατεύουμε αξίες και αρχές. Οι αξίες μας είναι τα ανθρώπινα δικαιώματα, η δημοκρατία και η τήρηση των νόμων και δεν βλέπω εναλλακτική σε αυτά. Γι’ αυτό και είμαι αντίθετος σε όποια ιδεολογία ή πολιτική κίνηση αντιτάσσεται σ’ αυτές τις αξίες. Με αυτό το σκεπτικό, δεν υπάρχει διαφορά ανάμεσα στον ναζισμό, τον φασισμό και τον κομμουνισμό. Όλες αυτές οι ιδεολογίες ισχυρίστηκαν ότι έχουν το δικαίωμα να καταστρέψουν έθνη και κοινωνικές ομάδες και να κρίνουν ότι άλλες είναι ανάξιες να απολαύσουν το μέλλον τους, με αποτέλεσμα να υποχρεωθούν να εκπαιδευτούν από την αρχή και να καταδικαστούν στη μιζέρια, χωρίς καμία ελπίδα για ένα καλύτερο μέλλον ή να υποφέρουν στην εξορία.
Η αναγνώριση των εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας πρέπει να είναι πολύ σημαντική για τους υπουργούς Δικαιοσύνης, η δουλειά των οποίων είναι να διαφυλάττουν και να υπηρετούν το νόμο και την τάξη. Αυτό είναι το καθήκον μας, ανεξαρτήτως των λόγων για τους οποίους έγιναν αυτά τα εγκλήματα ή το ποια είναι τα θύματά τους.
Η μοίρα των δύο χωρών μας ήταν διαφορετική στον 20ο αιώνα. Στην Εσθονία, δεν χρειάζεται να είσαι ιστορικός για να ξέρεις τι έγινε στην Ελλάδα κατά τη διάρκεια της ναζιστικής κατοχής. Η Εσθονία, όμως, υπέφερε από δύο διαφορετικές κατοχές: τη ναζιστική κατοχή και τη σοβιετική κατοχή, η οποία κράτησε έως το 1991. Με την εμπειρία της χώρας μου, διαφωνώ κάθετα μαζί σου ότι ο κομμουνισμός είχε και θετικές πλευρές. Ενώ είναι αλήθεια ότι ο Κόκκινος Στρατός έπαιξε σημαντικό ρόλο στην νίκη των Συμμάχων κατά των ναζιστικών δυνάμεων, ο Κόκκινος Στρατός ήταν αυτός που δεν απελευθέρωσε τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης και δεν επέτρεψε στους ανθρώπους τους που είχαν κατακτηθεί από τους ναζί να διαμορφώσουν τη μοίρα τους. Αυτό δεν έγινε ποτέ ούτε στο Ταλίν ούτε στο Ανατολικό Βερολίνο. Ο Εμφύλιος στην Ελλάδα τελείωσε το 1949 και την ίδια χρονιά οι κομμουνιστές εξόρισαν από τη χώρα τους το 2% των Εσθονών αγροτών, επειδή δεν δέχθηκαν να συμμορφωθούν με το κομμουνιστικό καθεστώς ιδιοκτησίας και παραγωγής, δηλαδή τις κολλεκτίβες. Επιπλέον, χιλιάδες Εσθονοί εστάλησαν στα γκουλάγκ, φυλακίστηκαν ή εξορίστηκαν και αυτά συνεχίστηκαν στη δεκαετία του ’50. Και μολονότι ο θάνατος του Στάλιν επέτρεψε σε πολλούς από αυτούς να γυρίσουν στην πατρίδα τους, αυτό δεν σημαίνει ότι ο κομμουνισμός έγινε ανθρώπινος. Μπορεί να είμαι 40 χρονών, αλλά έχω εκπαιδευτεί στο σοβιετικό καθεστώς. Και μία από τις θεμελιώδεις και αυτονόητες αρχές της ΕΕ, η ατομική ιδιοκτησία και το ελεύθερο επιχειρείν, απαγορεύονταν από τη Σοβιετική Ένωση και ήταν εγκλήματα.
Δεν είναι δυνατόν να υπάρξει ελευθερία, δημοκρατία και σεβασμός των νόμων στην κομμουνιστική ιδεολογία. Ξέρουμε ότι αυτό επιχειρήθηκε παντού, εκτός από την Αυστραλία. Οδήγησε πάντοτε σε ανυπέρβλητες οικονομικές καταστροφές και καταπάτηση των νόμων. Και υπάρχουν χώρες όπου το τίμημα του κομμουνισμού ήταν χιλιάδες χαμένες ζωές. Αυτό δεν πρέπει να συμβεί ξανά.
Στην ελευθερία και τη δημοκρατία, καθένας έχει το δικαίωμα στις θρησκευτικές και πολιτικές του απόψεις, αλλά πρέπει να καταδικάσουμε όλες τις προσπάθειες ή πράξεις να καταστραφούν λαοί ή κοινωνικές ομάδες. Από σεβασμό στα αθώα θύματα, δεν πρέπει να κάνουμε διακρίσεις. Δεν έχει καμία διαφορά για ένα θύμα εάν έχει δολοφονηθεί στο όνομα ενός καλύτερου μέλλοντος της Άριας φυλής ή επειδή ανήκει σε μια κοινωνική τάξη που δεν έχει θέση στην κομμουνιστική κοινωνία. Πρέπει να θυμόμαστε και να τιμούμε όλα τα θύματα των ολοκληρωτικών καθεστώτων και των αυταρχικών δικτατοριών, όπως το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει αποφασίσει σε ψήφισμά του στις 2 Απριλίου 2009. Αυτό το ψήφισμα ήταν η βάση της εκδήλωσης στη μνήμη των θυμάτων των ολοκληρωτικών και αυταρχικών καθεστώτων, την περασμένη εβδομάδα στο Ταλίν».
