Ως μία από τις μεγαλύτερες διεθνοπολιτικές κρίσεις των τελευταίων ετών χαρακτήρισε την ουκρανική κρίση ο Ευάγγελος Βενιζέλος. Έχει απόλυτο δίκιο -έστω και με τη μέθοδο του “Χαλασμένου ρολογιού”, μπορεί οποιοσδήποτε δυο φορές το εικοσιτετράωρο να προβλέψει με ασφάλεια τη σωστή ώρα. Όταν ένα διεθνές γεγονός έχει την “ιδιότητα” να επαναφέρει τα σύννεφα του Ψυχρού Πολέμου πάνω από την Ευρώπη και τον κόσμο, όταν δημιουργεί ένα -έστω και πρόσκαιρο- “άξονα” ανάμεσα σε Κίνα και Ρωσία ενάντια στο “δυτικό κόσμο”, όταν οι ΗΠΑ ανακοινώνουν τη λήψη οικονομικών “αντιποίνων” όχι ενάντια στο Ιράκ του Σαντάμ ή τη Σερβία του Μιλόσεβιτς αλλά εναντίον μέλους του G-8 και του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, όταν όλα αυτά περιπλέκουν σε τρομακτικό βαθμό το παγκόσμιο ενεργειακό παιχνίδι απειλώντας με μια μίνι παγκόσμια ενεργειακή κρίση “την πλέον ακατάλληλη στιγμή” για την παγκόσμια οικονομία, όταν τα γεγονότα δεν προκαλούν μόνο πτώση στο ρούβλι αλλά ωστικό κύμα συνολικά στις παγκόσμιες αγορές, τότε η πιθανότητα να συμβεί το χειρότερο είναι ήδη ορθάνοιχτη – ακόμη και αν μια τέτοια εκδοχή δεν συγκεντρώνει τις μεγαλύτερες πιθανότητες.
Ακόμη και η “πανουργία της Ιστορίας” δεν λείπει από το όλο σκηνικό, αφού η Δύση, που έως χθες μεμφόταν τα απολυταρχικά χαρακτηριστικά της Ρωσικής Δημοκρατίας, τώρα “αγκαλιάζει” στο Κίεβο μια κυβέρνηση της οποίας ο πρωθυπουργός χαιρετάει ναζιστικά και επίλεκτα μέλη της είναι ακροδεξιοί και ναζιστές. Είναι να μη σκέφτεται κανείς ότι οι ακροδεξιοί ναζί της Ουκρανίας μπορεί να είναι τα ασυνείδητα όργανα της “πανουργίας της Ιστορίας”, που κάνουν για λογαριασμό της τη “βρόμικη δουλειά” να ανοίξουν την “πόρτα του τρελοκομείου”;..
Από τη στιγμή πάντως που άνοιξε αυτή η “πόρτα”, το πράγμα δεν μπορεί να μείνει εδώ. Και, όσον αφορά αυτό που μας ενδιαφέρει σε αυτό το άρθρο, δηλαδή τις επιπτώσεις και τους κινδύνους για την παγκόσμια οικονομία, θα σταχυολογήσουμε προς το παρόν μόνο τους τέσσερις πιο βασικούς:
1. Πώς θα σταθεροποιηθεί οικονομικά η ίδια η Ουκρανία; Η χώρα χρειάζεται πάνω από 30 δισ. δολάρια την επόμενη διετία για να σταθεροποιηθεί και να μη χρεοκοπήσει. Ποιος θα τα δώσει αυτά και με ποιους όρους; Η Ε.Ε. και το ΔΝΤ έχουν προσφερθεί, αλλά δεν θέλουν να βάλουν λεφτά που δεν θα πάρουν ποτέ πίσω. Η πολιτική σταθεροποίηση της Ουκρανίας δεν είναι καθόλου δεδομένη όταν την εξουσία μοιράζονται ακροδεξιοί εθνικιστές, ναζιστές και φιλοδυτικοί δημοκράτες, όταν η πολεμική ένταση στις ανατολικές περιοχές της χώρας δεν θα κοπάσει πολύ σύντομα και όταν οποιοδήποτε πρόγραμμα προσαρμογής θα προσθέσει σε αυτό το εκρηκτικό μίγμα και το πρόβλημα της λαϊκής δυσαρέσκειας για τα σκληρά μέτρα λιτότητας που θα επιβληθούν. Ύστερα, η Ουκρανία εξαρτάται ενεργειακά απόλυτα από το ρωσικό φυσικό αέριο και ήδη η Ρωσία “υπενθύμισε” ότι η χώρα χρωστάει 1,6 δισ. δολάρια στην Gazprom ενώ ανακοίνωσε και αύξηση της τιμής του φυσικού αερίου. Τέλος, οι πλέον παραγωγικές περιοχές της χώρας βρίσκονται στα ανατολικά (κοιλάδα του Ντόνεσκ κ.λπ.), ακριβώς εκεί που είναι σε διαδικασία επιβολής το στάτους της ρωσικής κυριαρχίας -έστω και έμμεσης.
2. Πόσο ελεγχόμενο θα είναι το παγκόσμιο γεωπολιτικό “παιχνίδι” που ενεργοποιεί η ουκρανική κρίση, όσον αφορά την οικονομική σταθεροποίηση της Ουκρανίας; Για παράδειγμα: πόσο εύκολα οι αναπτυσσόμενες χώρες που μετέχουν στο ΔΣ του ΔΝΤ θα δώσουν το “πράσινο φως” για οικονομική βοήθεια στην Ουκρανία; Η Γερμανία θα δεχτεί τον παθητικό ρόλο που της επιφύλασσε το δόγμα του Ψυχρού Πολέμου “Οι Αμερικανοί μέσα, οι Ρώσοι έξω, οι Γερμανοί κάτω”; Θα πάρουν ικανοποιητικά ανταλλάγματα από τις ΗΠΑ (ώστε αυτή τη φορά να μην ισχύσει το “οι Γερμανοί κάτω”) για να διακινδυνεύσουν ένα νέο Ψυχρό Πόλεμο με τη Ρωσία, αδιαφορώντας για μια ενεργειακή κρίση ή για τη μετατροπή της Ουκρανίας σε μόνιμη πηγή αστάθειας στην καρδιά της Ευρώπης; Αλλά και αν πίσω από το προσκήνιο του διπλωματικού πολέμου επικρατήσει μια “συμφωνία κυρίων” μεταξύ Γερμανίας και Ρωσίας για την οικονομική σταθεροποίηση της Ουκρανίας (που θα αμφισβητεί το “οι Αμερικανοί μέσα” του δόγματος), με ποια πολιτικά στηρίγματα στην ίδια την Ουκρανία θα υλοποιηθεί κάτι τέτοιο, όταν οι ΗΠΑ έχουν σαφώς ισχυρότερες προσβάσεις στο νέο κυβερνητικό μπλοκ της Ουκρανίας, οι δε ακροδεξιοί εθνικιστές και οι φασίστες της Ουκρανίας δεν φημίζονται για τον πολιτικό τους ορθολογισμό;
3. Πόσο ελεγχόμενες θα είναι οι επιπτώσεις της ουκρανικής κρίσης στην παγκόσμια οικονομία; Έχουμε ξαναμιλήσει για τη λεπτή φάση στην οποία βρίσκεται η διαχείριση της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης (τερματισμός της αμερικανικής “ποσοτικής χαλάρωσης”, μαζική απόσυρση κεφαλαίων από τις αναπτυσσόμενες αγορές, αδιέξοδα στην Ευρωζώνη από την παραμονή των κρατικών χρεών σε υψηλά επίπεδα σε συνδυασμό με την ύφεση ή στασιμότητα, τον πολύ χαμηλό πληθωρισμό ή αποπληθωρισμό και τη μη ενεργοποίηση του μηχανισμού τραπεζικής εκκαθάρισης και εποπτείας κ.λπ.), αλλά και για το γεγονός ότι το 2014 προαναγγέλθηκε ήδη με ανησυχία σαν το “έτος του πολιτικού ρίσκου” από τους μεγάλους θεσμικούς σε παγκόσμια κλίμακα. Όταν μέχρι πριν το ξέσπασμα της ουκρανικής κρίσης δεν είχε απαντηθεί με ασφάλεια το ερώτημα αν το tapering θα οδηγούσε σε μια ελεγχόμενη διαδικασία “αποτοξίνωσης” της παγκόσμιας οικονομίας ή σε μια νέα, καταστροφική αναζωπύρωση της παγκόσμιας κρίσης, αντιλαμβανόμαστε ότι είναι πλέον πολύ δύσκολο να “εγγυηθεί” κανείς για ελεγχόμενες επιπτώσεις από την ουκρανική κρίση.
4. Πόσο ελεγχόμενες θα είναι οι επιπτώσεις στην παγκόσμια οικονομία από την όξυνση του “ενεργειακού ανταγωνισμού”; Ένας ενεργειακός Ψυχρός Πόλεμος θα είχε αυτή τη στιγμή άμεσες επιπτώσεις στη Ρωσία και την Ευρώπη, αφού η ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας (φυσικό αέριο αλλά και πετρέλαιο) είναι σε μεγάλο βαθμό εξαρτημένη από το ρωσικό φυσικό αέριο και το ρωσικό πετρέλαιο και παράλληλα η Ευρώπη είναι ο καλύτερος πεελάτης της Gazprom. Τώρα, η μάχη των αγωγών και της ενεργειακής απεξάρτησης θα ενταθεί, καθ’ όλους τους δυνατούς συνδυασμούς! Πόσο ελεγχόμενες θα είναι οι επιπτώσεις της;
