To πώς βίωσε σε πολιτικό επίπεδο την ελληνική κρίση μέσα από τα έδρανα του ευρωκοινοβουλίου, στα οποία βρέθηκε την περασμένη πενταετία, περιγράφει στη “Μακεδονία της Κυριακής” ο Ιωάννης Τσουκαλάς. Ο θεσσαλονικιός πρώην πλέον ευρωβουλευτής, ομότιμος καθηγητής του ΑΠΘ και πρώην γενικός γραμματέας Έρευνας και Τεχνολογίας, σημειώνει πως η κρίση βρήκε ανέτοιμη την Ε.Ε. “Η Ελλάδα κατά επιεική έκφραση χρησιμοποιήθηκε είτε ως “του κασίδη το κεφάλι” όπου τα όργανα της Ένωσης εκπαιδεύτηκαν να αντιμετωπίζουν κρίσεις είτε ως πειραματόζωο όπου συνεχίζει να ενδημεί σε πλήρη ανάπτυξη μια ανθρωπιστική κρίση μεγάλου βάθους και εύρους”, τονίζει χαρακτηριστικά, ενώ κάνει λόγο για μηχανισμούς δυσφήμησης που κατέστησαν τη χώρα “παράδειγμα προς αποφυγή”.
Ο κ. Τσουκαλάς, αναφερόμενος στο αναπτυξιακό μοντέλο της χώρας, σημειώνει ότι η Ελλάδα “κατέληξε να υποστηρίζει, με τα μέτρα λιτότητας και τη χαμηλού κόστους ανειδίκευτη εργασία, ένα τριτοκοσμικό πρότυπο ανάπτυξης όπου τα μεταπρατικά καταστήματα, με χαμηλής τεχνολογίας και ποιότητας καταναλωτικά αγαθά, αποτελούν τον κύριο κορμό των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, τα καταστήματα ταχυφαγίας και τα καφεπωλεία χώροι κατανάλωσης, και ο χαμηλού εισοδήματος τουρισμός των γειτονικών βαλκάνιων χωρών τη βαριά βιομηχανία του τουρισμού”.
Τι κρατάτε από την πενταετή παρουσία σας στο ευρωκοινοβούλιο και πού εστιάσατε τη δράση και το ενδιαφέρον σας;
Κρατώ τη δύσκολη περίοδο της πολλαπλής κρίσης ταυτότητας της ίδιας της Ευρώπης, των θεσμών της, της οικονομικής και κοινωνικής της ιδεολογίας και τη δυσκολία της ελληνικής εκπροσώπησης, σε μια περίοδο που οι μηχανισμοί δυσφήμησης είχαν καταστήσει την χώρα παράδειγμα προς αποφυγή.
Η Ελλάδα, ακόμη και εν μέσω της κρίσης, έχασε ευκαιρίες ανάπτυξης από ευρωπαϊκά κονδύλια, πόρους και προγράμματα;
Η ερώτηση δυστυχώς είναι άνευ νοήματος, αφού η χώρα μας στο ίδιο διάστημα αποκλίνει δραματικά από την αναπτυξιακή στρατηγική της Ευρώπης, της λεγόμενης στρατηγικής της Λισαβόνας (δαπάνη του 3% του ΑΕΠ για έρευνα και καινοτομία, οικονομία της Γνώσης με παραγωγή τεχνολογικών προϊόντων και υπηρεσιών υψηλής προστιθέμενης αξίας, από υψηλών προσόντων ανθρώπινο δυναμικό), κατέληξε να υποστηρίζει, με τα μέτρα λιτότητας και τη χαμηλού κόστους ανειδίκευτη εργασία, ένα τριτοκοσμικό πρότυπο ανάπτυξης, όπου τα μεταπρατικά καταστήματα, με χαμηλής τεχνολογίας και ποιότητας καταναλωτικά αγαθά, αποτελούν τον κύριο κορμό των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, τα καταστήματα ταχυφαγίας και τα καφεπωλεία χώροι κατανάλωσης, και ο χαμηλού εισοδήματος τουρισμός των γειτονικών βαλκάνιων χωρών τη βαριά βιομηχανία του τουρισμού. Υπό τις συνθήκες αυτές η χώρα ραγδαία αποκλίνει από τον ευρωπαϊκό τύπο ανάπτυξης και συνεπώς και από τα ευρωπαϊκά προγράμματα ανάπτυξης και συνοχής.
Ευρωβουλευτής στον πυρήνα της ελληνικής κρίσης. Εκδηλώθηκε ως οικονομική, αλλά είχε και βαθύτερα αίτια; Κοινωνικά; Ηθικά;
Η χώρα από το 1974 και μετά έζησε έναν ασυλλόγιστο τύπο κοινωνικής και πολιτικής ζωής, με σπατάλη πόρων, αξιών και αξίων, με επικέντρωση στην ατομική ευδαιμονία, στην κατάργηση της συλλογικής ύπαρξης μιας κοινότητας που θα έπρεπε να στηρίζει την ιδιοπροσωπία της με γερές εθνικές συνειδητοποιήσεις και περισσότερα κατορθώματα στο σύγχρονο παγκόσμιο γίγνεσθαι, προς χάριν εθνικών ή πολιτικών νευρώσεων, που αποτελούν αντικείμενο για περασμένες γενιές κι όχι για το σημερινό παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον, όπου το “κατά κεφαλήν” πολιτιστικό και τεχνολογικό περιεχόμενο αποτελούν τις προϋποθέσεις σύγχρονης ανάπτυξης.
Η επικέντρωσή μας στα δικαιώματα με έλλειψη υποχρεώσεων, η αντικατάσταση της παιδαγώγησης της νεότητος, με την εξαγορά της μάλλον παρά με την υπόδειξη προτύπων βίου και νοήματος βίου, εξάλειψε από τη χώρα έστω και μια ήπια ανιδιοτέλεια υπέρ του κοινού καλού, υπέρ μίας εικόνας ενός προσωπικού ευδαιμονισμού που οδήγησε στον τύπο ανθρώπου που απαιτεί τον βίο του προεισπραγμένο, εν προκαταβολή κερδών, μη πραγματοποιημένων προσπαθειών κι επιτευγμάτων.
Ζήσατε θεσμούς και δομές της Ε.Ε., συνεργαστήκατε με πολιτικούς και θεσμικούς παράγοντες από όλη την Ευρώπη. Ποια εντύπωση αποκομίσατε για την εικόνα που έχουν για τη χώρα και τους Έλληνες;
Η εικόνα την εποχή 2010-2012 ήταν της χώρας των λωτοφάγων, όπου τεμπέληδες, κατεργάρηδες άνθρωποι, τεμπελιάζουν ζώντας με δανεικά. Ο γερμανικός κυρίως Τύπος υπηρέτησε συκοφαντώντας ασύστολα για μεγάλο διάστημα, κι ενισχύοντας την εικόνα αυτή.
Από το 2012 και μετά απλώς χάσαμε κάθε δυνατότητα πραγματικής παρέμβασης στα ευρωπαϊκά δρώμενα, χωρίς να χρειάζεται να μας βρίζουν κιόλας. Απλώς γίναμε αόρατοι. Τα περί εκτίμησης κτλ. που εκφράζουν για τις προσπάθειές μας είναι η απλή ικανοποίηση ότι συμμορφωνόμαστε με τα υποδεικνυόμενα.
Είναι, βλέπετε, “δύσκολες οι θύρες όταν η χρεία τες κουρταλεί”, που λέει κι ο Διονύσιος.
Έπρεπε η Ε.Ε. να είναι πιο κοντά στη χώρα μας στην οικονομική κρίση; Η άποψη που κυριαρχεί είναι ότι η Ελλάδα έγινε το πεδίο για να αναπτυχθούν εργαλεία και δεν δέχθηκε την αλληλεγγύη των εταίρων.
Η υπερατλαντικά εισαγόμενη κρίση της Ευρώπης βρήκε το ευρωπαϊκό θεσμικό οικοδόμημα, ανέτοιμο, με ηγέτες των θεσμών δραματικά κατώτερων των περιστάσεων και με μια στενά ωφελιμιστική διάθεση των υγιών οικονομιών της Ευρώπης εις βάρος των αδύναμων εταίρων της Ένωσης.
Το οικοδόμημα του κοινού ευρωπαϊκού νομίσματος, στερημένο από κοινή πολιτική και νομοθεσία κοινής ευρωπαϊκής οικονομικής πολιτικής, με το όριο του 3% του Μάαστριχτ ως όριο ελλείμματος, αφού παραβιάστηκε πρώτα από Γερμανία και Γαλλία χωρίς επιπτώσεις, σφίχτηκε σαν λουρί στον λαιμό στις αδύναμες οικονομίες, με αποτέλεσμα να αυξηθεί ο δανεισμός τους και να φτάσουμε εκεί που φτάσαμε. Δηλαδή, μεταφορά πλούτου από την περιφέρεια προς το κέντρο της αναπτυγμένης Ευρώπης.
Η είσοδος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και η δημιουργία της τρόικας ήταν ένα μέτρο ευρωπαϊκής αμηχανίας, που προκλήθηκε από τον περιορισμένο ρόλο της Κεντρικής Ευρωπαϊκής Τράπεζας και την άρνηση της Γερμανίας να δεχτεί την έκδοση είτε ευρωομολόγου είτε την εκτύπωση νομίσματος.
Το εξαιρετικά ακριβό κοινό νόμισμα αποτελεί εξάλλου ευπρόσδεκτο εμπόδιο στις εξαγωγές της Ευρώπης, προς μεγάλη χαρά των ανταγωνιστών της.
Η Ελλάδα κατά επιεική έκφραση χρησιμοποιήθηκε είτε ως “του κασίδη το κεφάλι” όπου τα όργανα της Ένωσης εκπαιδεύτηκαν να αντιμετωπίζουν κρίσεις είτε ως πειραματόζωο όπου συνεχίζει να ενδημεί σε πλήρη ανάπτυξη μια ανθρωπιστική κρίση μεγάλου βάθους και εύρους.
