Γράφει ο Γεράσιμος Ταυρωπός
Είναι κάποιες λέξεις-έννοιες που έρχονται για να μείνουν και που αφορούν τη ζωή μας και την κοινωνία με βαθύτερο τρόπο. Μία από αυτές, που απ’ ό,τι φαίνεται θα μας συνοδεύσει για πολύ καιρό, είναι το «κούρεμα» (haircut). Μπήκε στη ζωή μας για πρώτη φορά με το περιβόητο PSI του κ. Βενιζέλου, δηλαδή το πρώτο «κούρεμα» του ελληνικού χρέους. Τότε, μαζί με ιδιώτες επενδυτές «κουρεύτηκαν» και οι ελληνικές τράπεζες και τα ελληνικά ασφαλιστικά ταμεία που κατείχαν ελληνικό χρέος – η ΕΚΤ είχε φροντίσει να «ξαλαφρώσει» τις γερμανικές, γαλλικές και ιταλικές τράπεζες από τα ελληνικά ομόλογα που κατείχαν…
Τώρα, το δεύτερο «κούρεμα» του ελληνικού χρέους τίθεται μετ’ επιτάσεως από το ΔΝΤ, μόνο που αυτή τη φορά αφορά χρέος προς τον «επίσημο τομέα», δηλαδή τα κράτη-δανειστές, την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) και τις άλλες κεντρικές τράπεζες. Χωρίς αυτό το νέο «κούρεμα», λέει το ΔΝΤ και έχει δίκιο, το ελληνικό χρέος δεν θα γίνει βιώσιμο. Οι ευρωπαϊκοί πυλώνες της τρόικας αντιδρούν σε αυτό, αντιπροτείνοντας τη μετάθεση του μεγάλου «όγκου» του ελληνικού χρέους στο… υπερπέραν, μετά το 2025-2030, με επιμήκυνση όλων των παλιών δανείων και με μείωση επιτοκίου. Στόχος; Να μην έχουμε το χρέος «στα πόδια μας», δηλαδή να ελαφρύνουν πολύ οι δαπάνες εξυπηρέτησης του χρέους (τόκοι και χρεολύσια) την επόμενη δεκαπενταετία. Το χρέος όμως θα είναι εκεί και θα ζητήσει «λογαριασμό» αργότερα…
Αλλά δεν τελειώνουμε εδώ, καθώς η πρακτική του «κουρέματος» τείνει να γενικευτεί κάτω από τις πιέσεις της πραγματικότητας.
Πρώτα «κουρεύτηκαν» και εξακολουθούν να «κουρεύονται» μισθοί, συντάξεις και δαπάνες για το κοινωνικό κράτος – γιατί, λέει, μισθωτοί και συνταξιούχοι «ζούσαν πάνω από τις δυνάμεις τους».
Ύστερα, εδώ και ενάμιση χρόνο περίπου, άρχισαν να «κουρεύονται» έμμεσα και οι καταθέσεις, καθώς οι καταθέτες αποσύρουν χρήματα από τους λογαριασμούς τους για να πληρώσουν τις υπέρογκες και διαρκώς αυξανόμενες φορολογικές υποχρεώσεις – και οι φόροι… ζουν πάνω από τις δυνάμεις των φορολογουμένων. Εδώ και ένα χρόνο τίθεται επίσης ζήτημα «κουρέματος» των καταναλωτικών και στεγαστικών δανείων προς τις τράπεζες – τα οποία επίσης… ζουν πάνω από τις δυνάμεις των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων. Τα «κόκκινα δάνεια», δηλαδή τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, θα φτάσουν το 34% του συνόλου δήλωσε τραπεζικό στέλεχος αυτή τη βδομάδα, για να προσθέσει ότι δεν μπορεί να ζητάμε «κούρεμα» του χρέους και να μην προχωρούμε και σε «κούρεμα» των δανείων – σωστά! Όμως τι θα «κουρευτεί» στην προκείμενη περίπτωση; Τα δάνεια του νοικοκυριού που, «κλαταρισμένο» από τη λιτότητα, την ανεργία και τα φορολογικά βάρη, δεν μπορεί να τα εξυπηρετήσει ή και τα «θαλασσοδάνεια» του αετονύχη επιχειρηματία που συντηρούσε το επιχειρηματικό του μεγαλείο με αυτά; Διότι είναι γνωστό ότι ένα μεγάλο μέρος του «επιχειρείν» ζούσε πάνω από τις δυνάμεις του.
Αλλά μήπως με τα γιατροσόφια του Βερολίνου και των Βρυξελλών για το ελληνικό χρέος θα αποφευχθεί τελικά το «κούρεμά» του κάποια στιγμή αργότερα; Όχι, γιατί οι πολιτικές λιτότητας είναι εγγενώς υφεσιακές, και όλοι γνωρίζουν ότι τελικά χωρίς ένα συνδυασμό αξιόλογων ρυθμών ανάπτυξης και πληθωρισμού το χρέος θα γιγαντώνεται ως ποσοστό του ΑΕΠ. Να ποιο είναι το τίμημα των πολιτικών του ισχυρού ευρωπαϊκού πυρήνα προς τις χώρες του ευρωπαϊκού Νότου: λιτότητα και συντριβή του ευρωπαϊκού κοινωνικού κράτους απ’ τη μια, αλλά και γιγάντωση του χρέους απ’ την άλλη, που «κάποια στιγμή» αναγκαστικά θα «κουρευτεί».
Ξαναγυρνώντας στην Ελλάδα, δεν τελειώσαμε με τα «κουρέματα»: Ο Προβόπουλος προϊδέασε για νέες κεφαλαιακές ανάγκες των τραπεζών και αν αυτές δεν μπορούν να καλυφθούν από τα αδιάθετα υπόλοιπα των 8-9 δισ. ευρώ του πρώτου πακέτου ανακεφαλαίωσης, θα μπούμε στη διαδικασία «κουρέματος» μετόχων, ομολογιούχων και τελικά καταθετών.
Η μεγάλη απειλή όμως είναι ένα άλλο «κούρεμα», που δεν είναι καθόλου απίθανο, καθώς μάλιστα μπορεί να αποτελέσει το μόνο έδαφος συμβιβασμού μεταξύ ΔΝΤ και Γερμανίας: το «κούρεμα» ενός μέρους του ελληνικού κρατικού χρέους με δέσμευση ενός σημαντικού μέρους των καταθέσεων. Είναι απ’ αυτά που δεν λέγονται αλλά απλώς γίνονται κάποια στιγμή ξαφνικά… H πιο επίφοβη μορφή του bail-in…
