Μια νέα πολιτική και οικονομική συμμαχία αρχίζει να αναπτύσσεται ως αντίβαρο στο πολιτικοοικονομικό Status Quo των ανεπτυγμένων χωρών της Δύσης που κυριαρχεί εδώ και δεκαετίες στο πλαίσιο της παγκοσμιοποίησης. Το μήνυμα εστάλη από τις BRICS (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα και Νότια Αφρική) κατά την 6η παγκόσμια συνάντησή τους, όπου αποφασίστηκε η σύσταση μιας αναπτυξιακής τράπεζας και ενός κοινού αποθεματικού ταμείου για την αντιμετώπιση προβλημάτων ρευστότητας. Και ενώ οι BRICS φτιάχνουν τη δική τους τράπεζα ως απάντηση στο ΔΝΤ και τη Παγκόσμια Τράπεζα, που ελέγχονται από τη Δύση, ο πρόεδρος της Κίνας περιοδεύει στη Λατινική Αμερική, υπογράφοντας σημαντικές συμφωνίες με την Αργεντινή και τη Βενεζουέλα, και ο Ρώσος πρόεδρος αναθερμαίνει τις σχέσεις της Μόσχας με την Κούβα. Ο δεύτερος πόλος σταδιακά διαμορφώνεται.
Στήριξη Αργεντινής στη μάχη με τους «γύπες»
Ο πρόεδρος της Κίνας Σι Ζινπίνγκ κατά την επίσκεψή του στην Αργεντινή συμφώνησε με την Κριστίνα Φερνάντεζ Κιρχνερ, πρόεδρο της χώρας, που βρίσκεται σε μια ανοιχτή σύγκρουση με τα ληστρικά hedge funds. Οι «γύπες» της αγοράς αφού τζόγαραν με τα ομόλογα της υπό κατάρρευση Αργεντινής το 2001 αρνήθηκαν, σε αντίθεση με τους υπόλοιπους πιστωτές, απομείωση του χρέους και προσέφυγαν στα δικαστήρια των ΗΠΑ. Με μια απόφαση που προκάλεσε πολλές αντιδράσεις η δικαιοσύνη των ΗΠΑ δικαίωσε τα hedge funds και κάλεσε την Αργεντινή να αποπληρώσει το χρέος της προς αυτά, ποσό που αντιστοιχεί περίπου στο 10% του συνολικού χρέους που είχε το 2001. Το υπόλοιπο 90% ήταν στα χέρια ομολογιούχων που δέχτηκαν «κούρεμα» κατά 70%.
Λόγω έλλειψης ρευστότητας η Αργεντινή κινδυνεύει με μια νέα «αθέτηση» πληρωμής του χρέους. Η προθεσμία για να καταλήξει σε μια συμφωνία με τους γύπες λήγει στις 30 Ιουλίου, ωστόσο η Αργεντινή στέλνει το δικό της μήνυμα, διαλέγοντας «στρατόπεδο». Μετά τη συνάντηση της Κριστίνα Φερνάντες Κίρχνερ με τον πρόεδρο της Κίνας Σι Ζινπίνγκ ανακοινώθηκε ένα πακέτο συμφωνιών που προβλέπει χορήγηση δανείου συνολικού ύψους 5,5 δις ευρώ, ενώ παράλληλα υπογράφηκε συμφωνία ανταλλαγής νομίσματος (πέσος σε γουάν), ύψους 8,1 δισ. ευρώ. Το δανειακό πακέτο 5,5 δις ευρώ αφορά στη χρηματοδότηση έργων υποδομής, ωστόσο με δεδομένο πως η Αργεντινή, λόγω της περιπέτειας με τους «γύπες», δεν μπορεί να δανειστεί από τις αγορές, πρόκειται για μια σημαντική οικονομική ενίσχυση αλλά και ένα μήνυμα πως το Μπουένος Άιρες μπορεί να βαδίσει με τη στήριξη του Πεκίνο.
Η Κίνα είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Αργεντινής μετά τη Βραζιλία. Σύμφωνα με το Reuters, η συμφωνία ανταλλαγής νομίσματος 8,1 δις ευρώ δίνει τη δυνατότητα στην Αργεντινή να πληρώνει εισαγωγές από την Κίνα με γουάν, ωστόσο, αξιωματούχος της κεντρικής τράπεζας της Αργεντινής δεν απέκλεισε το ενδεχόμενο το Μπουένος Άιρες να ζητήσει την πλήρη εκταμίευση του ποσού, ώστε να μπορέσει να αγοράσει αμερικανικά δολάρια με στόχο να ενισχύσει τα συναλλαγματικά της αποθέματα ώστε να εξυπηρετήσει το χρέος της. «Η συμφωνία προσφέρει σταθερότητα στα επιτόκια δανεισμού τη στιγμή που, ως χώρα, δεχόμαστε κερδοσκοπικές επιθέσεις από γύπες», δήλωσε η Κριστίνα Φερνάντες Κίρχνερ.
Πετρέλαιο και χρυσό από τη Βενεζουέλα
Συνεχίζοντας το ταξίδι του ο πρόεδρος της Κίνας Σι Ζινπίνγκ επισκέφτηκε τη Βενεζουέλα, όπου υπέγραψε με τον πρόεδρο της χώρας, Νίκολας Μαδούρο, συμφωνίες σχετικά με το πετρέλαιο και την ανάπτυξη μεταλλείων, χρυσού και χαλκού. Σύμφωνα με το RT, υπεγράφησαν συνολικά 38 εμπορικές συμφωνίες που σχετίζονται με την προμήθεια πετρελαίου και πετρελαϊκών προϊόντων, τη γεωργία και τα μεταλλεία. Το συνολικό ποσό ξεπερνάει τα 5 δις. Υπενθυμίζεται πως η Κίνα αποτελεί τη δεύτερη μεγαλύτερη αγορά για τα πετρέλαια της Βενεζουέλας μετά τις ΗΠΑ.
Όπως αναφέρουν αναλυτές στο BBC, βασικός στόχος της επίσκεψης του Κινέζου προέδρου στις χώρες της Λατινικής Αμερικής είναι να εξασφαλίσει περισσότερους πόρους από την περιοχή και να ενισχύσει τις συμμαχίες, ώστε να τροφοδοτηθεί μακροπρόθεσμα η ανάπτυξη της Κίνας. Επόμενος σταθμός για τον Σι Ζινπίνγκ είναι η Κούβα.
Ρωσοκουβανικές σχέσεις, η αναθέρμανση
Ωστόσο πριν από τον πρόεδρο της Κίνας, την Κούβα επισκέφτηκε ο πρόεδρος της Ρωσίας, Βλαντιμίρ Πούτιν. Οι σχέσεις της Ρωσίας με τη Δύση και κυρίως με τις ΗΠΑ βρίσκονται στο χειρότερο στάδιο μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης. Οι δύο χώρες τα τελευταία χρόνια έχουν μια ανοιχτή διπλωματική σύγκρουση, κυρίως με επίκεντρο την συριακή και ουκρανική κρίση, ενώ διπλωματική κρίση προκλήθηκε και με τη χορήγηση ασύλου από τη Μόσχα στον πρώην πράκτορα της NSA, Έντουαρντ Σνόουντεν, που αποκάλυψε το αμερικανικό μυστικό πρόγραμμα παρακολουθήσεων επικοινωνιών. Σύμφωνα με αναλυτές ο Βλαντιμίρ Πουτιν επιθυμεί να απεμπλέξει την ρωσική οικονομία από τη σύνδεση με την Ευρώπη και τις ΗΠΑ. Ήδη ο πρόεδρος της Ρωσίας προωθεί τη δική του οικονομική ένωση με χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, (σε αυτές ήταν και η Ουκρανία γεγονός που αποτέλεσε και την αφορμή για την πολιτική κρίση που εξελίχθηκε σε ένοπλη σύγκρουση στη χώρα).
Όμως ο Πούτιν βρίσκει πρόθυμους εταίρους και από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Μία από τις χώρες που φέρονται να θέλουν να δώσουν ένα χέρι βοήθειας είναι και η Κούβα. Σίγουρα, λόγω του οικονομικού μεγέθους της, η Κούβα σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να υποκαταστήσει τις εμπορικές συμφωνίες με την Ευρώπη, ωστόσο το Κρεμλίνο φαίνεται να συγκεντρώνει ένα – ένα τα κομμάτια του οικονομικού παζλ. Σε κάθε περίπτωση η Ρωσία φαίνεται αποφασισμένη να απεμπλακεί από την Ευρώπη.
Ένα από τα σημαντικότερα βήματα προς αυτήν την κατεύθυνση ήταν η υπογραφή συμφωνίας με την Κίνα για το φυσικό αέριο, ωστόσο και η Κούβα μπορεί να παίξει το δικό της ρόλο. Αναλυτές υπογραμμίζουν το Κρεμλίνο εξετάζει την Κούβα ως ένα κόμβο για το δρόμο προς τη Λατινική Αμερική. Ενδεικτικό των ρωσικών προθέσεων ήταν και η διερευνητική περιοδεία του υπουργού Εξωτερικών της Ρωσίας, Σεργκέι Λαβρόφ, στις χώρες της Λατινικής Αμερικής, παλιούς συμμάχους επί εποχής της Σοβιετικής Ένωσης, αλλά και σε χώρες που παραδοσιακά έχουν στενές επαφές με τις ΗΠΑ.
Μπορούν πολιτική συμμαχία οι BRICS;
Τις προηγούμενες ημέρες η ομάδα των BRICS, δηλαδή των Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα και Νότια Αφρική, χώρες που προσδιορίζονται στον παγκόσμιο χάρτη ως «αναδυόμενες οικονομίες», προχώρησαν σε μια πολύ σημαντική συμφωνία, που αντανακλά και τις προθέσεις τους για έμπρακτη αναβάθμιση του ρόλου τους στην παγκόσμια οικονομία. Η ομάδα των BRICS ανακοίνωσε την απόφασή της να δημιουργήσει μια δική της αναπτυξιακή τράπεζα με κεφάλαια 50 δις δολαρίων, ως απάντηση στο ΔΝΤ και την Παγκόσμια Τράπεζα, που ελέγχονται από τη Δύση. Ταυτόχρονα αποφάσισαν τη δημιουργία μιας δεξαμενής συναλλαγματικών διαθεσίμων ύψους 100 δισ. δολαρίων.
Όμως το ζήτημα που επισημαίνουν πολλοί αναλυτές είναι η δυνατότητα που έχουν οι BRICS να προχωρήσουν και σε μια πολιτική συμμαχία. Σύμφωνα με κινεζικά και ρωσικά μέσα ενημέρωσης η συμμαχία των BRICS, που ξεκίνησε το 2009, «μεγαλώνει και ωριμάζει». Το ίδιο εξάλλου, όπως υπογραμμίζεται και σε δημοσίευμα του Infowar.com, δήλωσε και ο υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας. «Η ποιοτική ανάπτυξη καθιστά δυνατή τη μετατροπή της οικονομικής συμμαχίας σε πολιτική συμμαχία». Τα πρώτα δείγματα αυτής της πιθανής μετεξέλιξης έχουν ήδη καταγραφεί στις συνεδριάσεις των G20. Διπλωματική πηγή σημειώνει πως ήδη οι BRICS στις συνόδους της G20 εμφανίζουν μια ενιαία στάση στα οικονομικά και χρηματοπιστωτικά ζητήματα. Ενδεικτικά «ζητούν μεταρρύθμιση του διεθνούς χρηματοπιστωτικού συστήματος», ανέφερε διπλωμάτης.
Τα δυτικά μέσα ενημέρωσης σε μεγάλο βαθμό υποβάθμισαν τη συμφωνία των BRICS, ενώ αμφισβητήθηκε και η δυνατότητα να εξελιχθεί αυτή η συμμαχία τους σε πολιτική. Το θέμα της μετεξέλιξης της συμμαχίας μένει να φανεί στο χρόνο, όμως είναι δεδομένο πως η οικονομική συνεργασία χωρών τέτοιου μεγέθους δεν μπορεί να περάσει απαρατήρητη και σίγουρα δημιουργεί νέα δεδομένα.
