Αντίστροφα μετρά ο χρόνος για τον θεσσαλικό κάμπο. Μεγάλα τμήματα του οποίου κινδυνεύουν να μετατραπούν σε… έρημο μέσα στις επόμενες δύο δεκαετίες, σύμφωνα με τους επιστήμονες, λόγω της ανεξέλεγκτης άντλησης των υδάτων του αλλά και των κλιματικών αλλαγών.
Σύμφωνα με το “real.gr” τα στοιχεία που προκύπτουν από τους επιστήμονες και τους αγροτικούς συνεταιρισμούς της Θεσσαλίας προκαλούν σοκ, καθώς δείχνουν ότι η πιο παραγωγική αγροτική περιοχή της χώρας παρουσιάζει ήδη φαινόμενα ερημοποίησης, τα οποία έχουν ως αποτέλεσμα τη δραματική μείωση στην καλλιεργητική απόδοση.
«Ο κάμπος έχει ήδη μεγάλο υδατικό έλλειμμα, κάτι που σημαίνει ότι οι καλλιέργειες αρδεύονται ανεπαρκώς, με προφανείς συνέπειες στην παραγωγή», δηλώνει η Μαρία Σακελλαρίου, κοσμήτωρ του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.
Σύμφωνα με στοιχεία του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, οι ανάγκες για το πότισμα των εκτάσεων του κάμπου κυμαίνονται περίπου στα 1,2 δισ. κυβικά μέτρα νερού τον χρόνο. Παρ’ όλα αυτά, το διαθέσιμο αρδευτικό νερό αγγίζει μόλις τα 700 εκατ. κ.μ. ετησίως, επαρκώντας δηλαδή μόλις για το 58,4% των ετήσιων αναγκών άρδευσης.
«Αυτό σημαίνει ότι οι καλλιέργειές μας ποτίζονται πολύ λιγότερο απ’ ό,τι θα έπρεπε, με συνέπεια η παραγωγή να είναι αρκετά μικρότερη», αναφέρει ο Χρήστος Σιδηρόπουλος, πρόεδρος του Αγροτικού Συνεταιρισμού Λαρισαίων Αγροτών, ο οποίος παραδέχεται ότι πρωταγωνιστικό ρόλο στη μείωση των διαθέσιμων υδάτων του κάμπου έχουν παίξει οι ίδιοι οι αγρότες.
«Υπολογίζουμε ότι οι παράνομες γεωτρήσεις σε όλη τη Θεσσαλία έχουν φτάσει τις 60.000. Πολλές φορές, μάλιστα, οι αγρότες σκάβουν μέχρι τα 300 μέτρα για να βρουν νερό».
Η κατάσταση αναμένεται να επιδεινωθεί τα αμέσως επόμενα χρόνια, καθώς, εκτός της υπερεκμετάλλευσης των υδάτων, η Θεσσαλία απειλείται ευθέως από την ερημοποίηση, κάτι που σημαίνει ότι το έδαφός της κινδυνεύει να χάσει τη δυνατότητα να φιλοξενεί καλλιέργειες.
Σύμφωνα με έρευνα του Εργαστηρίου Εδαφολογίας και Γεωργικής Χημείας του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, η ερημοποίηση απειλεί να αχρηστεύει περίπου το 35% του κάμπου μέσα στα επόμενα 20 χρόνια. «Πρόκειται για όλες τις περιοχές της Θεσσαλίας που έχουν κλίση εδάφους.
Σε αυτές περιλαμβάνονται εκτάσεις με μεγάλη καλλιεργητική παράδοση, όπως η Νίκαια, το Κιλελέρ, το Ζάππειο ή τα Φάρσαλα.
Αν συνεχιστεί η σημερινή κατάσταση, οι εκτάσεις αυτές, που φτάνουν στο ένα τρίτο των συνολικών καλλιεργειών του θεσσαλικού κάμπου, θα μετατραπούν σε κρανίου τόπο», δηλώνει ο Κωνσταντίνος Κοσμάς, καθηγητής του Γεωπονικού Πανεπιστημίου.
Χάνεται το χώμα.
Οι επιστημονικές έρευνες που έχουν γίνει μέχρι στιγμής δείχνουν ότι ο βασικότερος παράγοντας υποβάθμισης του κάμπου είναι η ασύδοτη και μη βιώσιμη διαχείριση των φυσικών πόρων από τους αγρότες.
«Ενα μεγάλο μέρος των αγροτικών εκτάσεων της Θεσσαλίας ήταν δασικές, οι οποίες αποψιλώθηκαν τη δεκαετία του 1920. Από το 1936 μέχρι σήμερα, αυτές οι εκτάσεις έχουν χάσει περισσότερα από 40 εκατοστά χώματος ανά τετραγωνικό μέτρο», αναφέρει ο Κ. Κοσμάς, προσθέτοντας ότι -στο μεγαλύτερο ποσοστό της- αυτή η απώλεια γόνιμου χώματος σημειώθηκε τα τελευταία 30 χρόνια.
«Σε αυτό το περίπου 35% του θεσσαλικού κάμπου που έχει κλίση, η χρήση γεωργικών μηχανημάτων, στην ουσία, κατέστρεψε το έδαφος.
Τα επόμενα 20 χρόνια πρόκειται να χάσουν εντελώς το χώμα που τους έχει απομείνει, καθώς, επιπροσθέτως, οι βροχές έχουν γίνει πιο καταρρακτώδεις, παρασύροντας ολοένα και μεγαλύτερες ποσότητες χώματος», εξηγεί ο καθηγητής του Γεωπονικού Πανεπιστημίου.
Το φαινόμενο της ερημοποίησης εντείνεται από τον παράγοντα των κλιματικών αλλαγών, ο οποίος αναμένεται να περιορίσει στο μέλλον ακόμα περισσότερο τα διαθέσιμα υδάτινα αποθέματα της σημαντικότερης αγροτικής περιοχής της Ελλάδας.
Σύμφωνα με στοιχεία από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, οι καλλιεργούμενες εκτάσεις στον κάμπο φτάνουν σήμερα τα 2,5 εκατομμύρια στρέμματα. Τα 700 εκατ. κυβικά μέτρα νερού που χρησιμοποιούνται για την άρδευση του κάμπου πρόκειται να περιοριστούν σε σημαντικό βαθμό, καθώς κατά τις επόμενες δεκαετίες ο κίνδυνος εμφάνισης περιστατικών ξηρασίας αναμένεται να διπλασιαστεί.
«Η Θεσσαλία είναι μια περιοχή όπου έντονα περιστατικά ξηρασίας έχουν συχνότητα εμφάνισης μία φορά στα 100 χρόνια.
Πλέον, τα κλιματικά μοντέλα που εφαρμόζουμε δείχνουν ότι αυτός ο ρυθμός εμφάνισης έχει διπλασιαστεί», λέει ο Αθανάσιος Λουκάς, καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, θυμίζοντας τι είχε συμβεί κατά την τελευταία περίοδο λειψυδρίας στον κάμπο.
«Η τελευταία έντονη περίοδος ξηρασίας που εμφανίστηκε ήταν κατά τα έτη 1989 με 1992, προξενώντας τεράστια προβλήματα στην αγροτική παραγωγή. Δεν θα ήταν έκπληξη να έχουμε μια επανάληψη αυτού φαινομένου, με ακόμα χειρότερα αποτελέσματα.
Στο άμεσο μέλλον, οι βροχοπτώσεις θα είναι λιγότερες και οι θερμοκρασίες πιο υψηλές.
Στην ουσία, θα περνούν μήνες ολόκληροι χωρίς να πέσει ούτε μια σταγόνα βροχής», επισημαίνει ο Αθ. Λουκάς, κάνοντας ωστόσο και ο ίδιος αναφορά στη μη βιώσιμη καλλιεργητική πρακτική που εφαρμόζεται στη Θεσσαλία. «Σε όλη την Ελλάδα οι καλλιέργειες απορροφούν το 85% των υδάτων. Στη Θεσσαλία, το ποσοστό αυτό φτάνει στο 95%.
Ολοι έχουν στραφεί στις γεωτρήσεις, ενώ η πολιτεία δεν έχει προχωρήσει σε έργα, όπως μικρά φράγματα τα οποία θα μπορούσαν να εμπλουτίσουν τους υδροφόρους ορίζοντες. Κανείς δεν μπορεί να υποστηρίξει ότι αυτό που συμβαίνει σήμερα στον κάμπο αποτελεί βιώσιμη πρακτική»…
