Γράφει ο Καραϊσκος Λεωνίδας*
Μικρά τα παιδιά, για να προχωρήσουν στις αποφάσεις τους το μόνο που έχουν ανάγκη
είναι η έγκριση της μαμάς ή του μπαμπά. Αργότερα, στο μεσοδιάστημα της εφηβείας,
εκείνο που αναζητούν απεγνωσμένα είναι η έγκριση (αποδοχή) των συνομηλίκων, γεγονός
αγχωτικό και στρεσογόνο. Η ανασφάλεια της απόρριψης των συνομηλίκων, μαζί με την
υπερπροσφορά ηλεκτρονικών συσκευών και ανάλογων γνωστών εφαρμογών facebook,
Instagram, snapchat κλπ ωθεί τα παιδιά στην υπερφόρτωση της ηλεκτρονικής συσχέτισης
με τους «φίλους».
Η τεχνολογία μας μαθαίνει ότι η λύση σε όλα είναι στιγμιαία και άμεση. Δεν νιώθω καλά,
στέλνω 20 μηνύματα και περιμένω 20 απαντήσεις. Ή φιλτράρω τη ζωή μου (παρότι σε
πρώιμο στάδιο κατάθλιψης) και ανεβάζω ιστορίες της ημέρας περιμένοντας με αγωνία την
ανταπόκριση μετρώντας likes. Έτσι η ανασφάλεια πιάνει κορυφή γιατί οι ηλεκτρονικές
σχέσεις είναι εύκολες, πολλές, επιδερμικές και γι αυτό ακριβώς το λόγο αλλάζουν κιόλας με
εκπληκτικούς ρυθμούς, μεγεθύνοντας ακόμα πιο πολύ την ανασφάλεια και το στρες των
νέων.
Όταν όλο αυτό αποκαλυφθεί και ειδικά όταν το οικογενειακό περιβάλλον είναι
ασταθές ή ανύπαρκτο, νέες λύσεις εμφανίζονται για να δώσουν κάποια πρόσκαιρα επίπεδα
χαράς (ντοπαμίνη) όπως αλκοόλ, κάπνισμα, ναρκωτικά, με μεγάλη όμως πιθανότητα να
καταλήξουν σε εθισμούς. Οι έρευνες δείχνουν ότι τέτοιες συνήθειες αποκτώνται κατά
κόρον στη εφηβική ηλικία.
Είναι γνώριμη η φωτογραφία, τεσσάρων εφήβων σε ένα τραπέζι με αντίστοιχο αριθμό
κινητών να επικοινωνούν με άλλους εκτός παρέας. Ανάλογο και ακόμα πιο σοκαριστικό, 4
μέλη της ίδιας οικογένειας σε ένα άλλο τραπέζι. Αυτό δεν είναι δείγμα, αλλά απόδειξη
σημαντικού προβλήματος. Υποσυνείδητα και με εμφατικό τρόπο υπογραμμίζουν ότι
κανένας δεν είναι σημαντικός στη ζωή του άλλου. Πολλά παιδιά δεν γνωρίζουν πώς να
φτιάξουν βαθιές σχέσεις με νόημα. Ομολογούν ότι πολλές φιλίες είναι επιφανειακές και
δηλώνουν ανυπόφορα που δεν μπορούν να υπολογίσουν στους φίλους. Διασκεδάζουν μαζί
τους αλλά υποφέρουν σκεπτόμενοι ότι θα τους αφήσουν για κάτι καλύτερο. Οι βαθιές
σχέσεις με νόημα δεν υπάρχουν γιατί δεν γνωρίζουν τις δεξιότητες να τις αναπτύξουν, ούτε
και διαθέσιμο χρόνο αφού εκπαιδεύονται στο fast forward. Επίσης, δεν διαθέτουν τους
μηχανισμούς αντιμετώπισης του στρες που καταφθάνει σαν τσουνάμι. Έτσι, όταν
στρεσάρονται δεν στρέφονται σε έναν άνθρωπο αλλά στις συσκευές και στους άλλους
εθισμούς. Φαύλος κύκλος.
Υπάρχει τεράστια ανάγκη για κάτι πιο δύσκολο και πιο βαθύ, τις αληθινές σχέσεις, εκείνες
που χρειάζονται χρόνο και καλλιεργούνται με κόπο, παραχωρήσεις και μικρές θυσίες. Είναι
ανεκτίμητη η συμμετοχή σε ανθρώπινες ομάδες, όπως θεατρική, αθλητική, μουσική,
ερευνητική ή οποιαδήποτε άλλη, οι οποίες καθοδηγούνται από έναν ειδικό (μακάρι να
είναι και μέντορας), βάζουν στόχους και προσπαθούν συντονισμένα να επιτύχουν ένα έργο
εξελίσσοντας κοινωνικές, πνευματικές, κινητικές ή όποιες άλλες δεξιότητες επιβάλλει το
έργο. Ως μέλη ομάδας, τα παιδιά -μακριά από το οικογενειακό περιβάλλον, που τα
μεγαλώνει ως μοναδικά και χαρισματικά, ικανά να πετύχουν ό,τι στόχο θέλουν, μαθαίνουν
το πώς και κάτω από ποιες συνθήκες μπορούν να τα καταφέρουν (συστηματική εργασία,
κοινωνική επάρκεια, συνεργασία, συναισθηματική νοημοσύνη).
Η ενεργητική συμμετοχή σε αυτά τα σύνολα (ομαδικό έργο) δίνει μιας πρώτης τάξεως
ευκαιρία και το χρόνο (όσο περισσότερο, τόσο καλύτερα) ώστε να αναζητηθούν οι σχέσεις
ζωής, να αντιμετωπιστούν προβλήματα, άβολες καταστάσεις, να θεσπιστούν όρια, που μια
οικογένεια δυσκολεύεται να ορίσει. Για την ικανοποίηση που δίνουν οι ανθρώπινες σχέσεις
δεν υπάρχει εφαρμογή. Οι σχέσεις αυτές είναι αργές, έχουν περιπλάνηση, είναι άβολες,
ακατάστατες διαδικασίες, που μας δίνουν τεράστια περιθώρια αυτογνωσίας και εν καιρώ
αυτοπεποίθησης.
*Κινησιοπαιδαγωγός
