Σε ειδική τελετή στο Προεδρικό Μέγαρο, ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος Ιερώνυμος παρέδωσε στην Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Κατερίνα Σακελλαροπούλου τους δέκα τόμους των αντίστοιχων Επιστημονικών Συνεδρίων, τα οποία αναφέρονται στην τουρκοκρατία και την Ελληνική Επανάσταση.
Αμέσως μετά, ο Αρχιεπίσκοπος απένειμε στην Πρόεδρο το μετάλλιο της Εκκλησίας της Ελλάδος για την επέτειο των 200 χρόνων από την Επανάσταση του 1821.
Η αντιφώνηση της κυρίας Σακελλαροπούλου:
«Μακαριώτατε,
Σεβασμιώτατοι Μητροπολίτες
Θέλω να σας ευχαριστήσω θερμά για την προσφορά του δεκάτομου έργου με τις εισηγήσεις των ιστορικών, πολιτικών επιστημόνων, νομικών, φιλολόγων, θεολόγων, ιερωμένων που συμμετείχαν, από το 2012 ως σήμερα, στα δέκα συνέδρια με θέμα την Ελληνική Επανάσταση του 1821, τα οποία διοργάνωσε η Ειδική Συνοδική Επιτροπή Πολιτιστικής Ταυτότητος. Και θέλω επίσης να σας συγχαρώ γι’ αυτήν την ιδιαίτερα αξιοθαύμαστη για το εύρος της πρωτοβουλία, την επιστημονική εμβάθυνση στο πολυδιάστατο ζήτημα του Εθνικοαπελευθερωτικού Αγώνα και της γένεσης του ελληνικού κράτους. Για την υλοποίηση αυτής της προσπάθειας συγκεντρώσατε, Μακαριώτατε, ερευνητές, πανεπιστημιακούς δασκάλους, συγγραφείς ανοιχτούς στον διάλογο, αφού μόνον αυτός προάγει την επιστήμη και τον στοχασμό, αποτελώντας κινητήρια δύναμη για την εξέλιξή τους.
Στους δέκα αυτούς τόμους διαγράφεται η διανοητική διεργασία, μέσω της οποίας οι εισηγητές αναπαρέστησαν τον τρόπο με τον οποίο ενεργούσαν και σκέφτονταν οι άνθρωποι της εποχής την οποία εξετάζουν, καθώς και τον τρόπο σκέψης των λίγων που δημιούργησαν τις πηγές στις οποίες ανατρέχουν. Αναδεικνύεται ο διαρκής έλεγχος, στον οποίο οι συντάκτες υπέβαλαν το παρελθόν, θέτοντας ανανεωμένα και εμπλουτισμένα ερωτήματα που μας επιτρέπουν να κατανοήσουμε τις δυνάμεις οι οποίες κατέστησαν τον τόπο και την κοινωνία μας αυτό που είναι σήμερα. Κυρίως όμως το πόνημα διαπνέεται από νηφαλιότητα και αίσθημα ευθύνης απέναντι στον παιδευτικό ρόλο που διαδραμάτισε ιστορικά η Εκκλησία μας και τον οποίο συνεχίζει να διαδραματίζει.
Αναφέρθηκα στο εύρος του έργου, το οποίο πραγματικά είναι εντυπωσιακό: εκκινώντας από την καταγραφή των ευρωπαϊκών και ελληνικών πηγών για την Επανάσταση, προχωρεί στην αποτύπωση της ζωής των υπόδουλων Ελλήνων επί Τουρκοκρατίας, μελετά τον ρόλο της Ορθόδοξης Εκκλησίας για τη διαφύλαξη της εθνικής ταυτότητας, διερευνά την επίδραση του ευρωπαϊκού διαφωτισμού στην εθνεγερσία και την σημασία του κινήματος του φιλελληνισμού για την ενίσχυση του Αγώνα, στέκεται στις πολεμικές συγκρούσεις που καθόρισαν την εξέλιξή του και δίνει ιδιαίτερη έμφαση στο φιλελεύθερο πνεύμα των πρώτων Συνταγμάτων, με κορυφαίο το Πολιτικόν Σύνταγμα της Ελλάδος που ψηφίστηκε στην Τροιζήνα τον Μάιο του 1827 και έμεινε στην ιστορία ως το πλέον φιλελεύθερο και δημοκρατικό σύνταγμα της εποχής του. Παρουσιάζει τις μεγάλες προσωπικότητες που έδρασαν κατά την περίοδο της παλιγγενεσίας, ανάμεσα στις οποίες αρκετές άγνωστες παρότι ιδιαίτερα σημαίνουσες, και τολμά να διερευνήσει τα αίτια που οδήγησαν από την ομοψυχία στη διχόνοια και τις εμφύλιες διαμάχες. Τέλος εξετάζει την επίδραση της Ελληνικής Επανάστασης στη λογοτεχνία και την τέχνη με καινοτόμο πνεύμα, αφού δεν περιορίζεται στη μελέτη των συγγραφέων απομνημονευμάτων, των μεγάλων ποιητών μας, όπως ο Κάλβος και ο Σολωμός, και του δημοτικού μας τραγουδιού, ούτε στην εικαστική και μουσική διαπραγμάτευση θεμάτων από το 1821, αλλά φθάνει ως το σήμερα και τους τρόπους με τους οποίους προσέγγισε το κορυφαίο γεγονός της νεότερης ιστορίας μας ο εμπορικός κινηματογράφος.
Για άλλη μια φορά, Μακαριώτατε, σεβασμιώτατοι Μητροπολίτες, σας συγχαίρω και σας ευχαριστώ γι’ αυτό το δώρο. Ένα δώρο που απευθύνεται σε όλο τον ελληνικό λαό, σε όλους τους συμπατριώτες μας οι οποίοι αναζητούν στις αξίες των προγόνων μας μια πυξίδα για το μέλλον. Σας ευχαριστώ επίσης θερμά για το μετάλλιο που μου προσφέρετε σήμερα και με το οποίο η Εκκλησία της Ελλάδος τιμά τους κληρικούς και λαϊκούς που προσέφεραν στην Εθνεγερσία και αγωνίστηκαν “για του Χριστού την πίστη την αγία και για της πατρίδος την ελευθερία”. Αυτούς τους απλούς, τους ταπεινούς, τους ανώνυμους, που ξεπέρασαν τον φόβο, αψήφησαν τα εχθρικά φουσάτα και εξεγέρθηκαν, κάνοντας πράξη την ενδιάθετη λαχτάρα του ανθρώπου για πνευματική ανάταση και υπέρβαση. Τους μνημονεύουμε και τους ευγνωμονούμε για το αδούλωτο φρόνημά τους και για τη θυσία τους που χάρισε σ’ εμάς, τους απογόνους τους, το μέγιστο αγαθό: την ελευθερία».
