Τους 1.500 πλησιάζουν οι νεκροί στη Δυτική Αφρική από την επιδημία του ιού Έμπολα, σύμφωνα με τον τελευταίο απολογισμό που έδωσε στη δημοσιότητα ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας. Ο αριθμός των κρουσμάτων ανέρχεται σε 2.615, γεγονός που σημαίνει πως το ποσοστό θνησιμότητας παραμένει κοντά στο 55%. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία πρόκειται για τη χειρότερη επιδημία Έμπολα από την ανακάλυψη του ιού, ενώ σε εξέλιξη βρίσκονται οι έρευνες για πειραματικές θεραπείες και εμβόλια. «Η επιδημία Έμπολα δεν είναι παρά η αντανάκλαση της υγειονομικής κρίσης στην Αφρική λόγω των μεγάλων ελλείψεων σε προσωπικό, εξοπλισμό και φάρμακα, που θα μπορούσαν να προστατεύσουν τους πληθυσμούς ιδίως των περιοχών που ζουν σε συνθήκες απόλυτης φτώχειας», σημειώνει ο καθηγητής της Ιατρικής Σχολής του Χάρβαρντ, Πολ Φάρμερ, αναδεικνύοντας τα πραγματικά αίτια της επιδημίας του Έμπολα στη Δυτική Αφρική.
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, όλοι οι θάνατοι έχουν σημειωθεί στη Γουινέα, τη Λιβερία, τη Σιέρα Λεόνε και τη Νιγηρία, ωστόσο κρούσματα καταγράφονται σε όλη τη Δυτική Αφρική. «Υπάρχουν όλες οι προϋποθέσεις» ώστε η επιδημία του έμπολα «να ξεφύγει από τον έλεγχο» , δήλωσε σε συνέντευξή του στη γαλλική εφημερίδα Liberation, ο Βέλγος καθηγητής Πέτερ Πιοτ, που συμμετείχε το 1976 στην ανακάλυψη του ιού. Μεταξύ άλλων επισήμανε την «εξαιρετική βραδύτητα» στις κινήσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, αλλά και την «μεγάλη δυσπιστία του πληθυσμού έναντι των αρχών». «Αν δεν υπάρχει εμπιστοσύνη, δεν μπορεί να γίνει τίποτα εναντίον μιας επιδημίας του Έμπολα».
Και ενώ ο συντονιστής του ΟΗΕ εναντίον του ιού Έμπολα. Ντέιβιντ Ναμπάρο, έκανε λόγο για ένα «πόλεμο» που θα μπορούσε να διαρκέσει έως και έξι μήνες ο καθηγητής της Ιατρικής Σχολής του Χάρβαρντ, Πολ Φάρμερ, επισημαίνει τις αιτίες που οδήγησαν στο ξέσπασμα αυτού του «πολέμου». Ο Φάρμερ, ειδικός σύμβουλος του ΟΗΕ, έχει αφιερώσει τη ζωή του στη βελτίωση της υγείας των φτωχότερων και πιο ευάλωτων πληθυσμών ανά τον κόσμο και έχει γράψει πολλά βιβλία για το θέμα της υγείας και τις κοινωνικές ανισότητες, όπως το «Infections and Inequalities: The Modern Plagues».
Ήδη οι αρχές στις χώρες που έχουν πληγεί από τον ιό Έμπολα, που έχουν κλείσει τα σύνορά τους για να εμποδίσουν την εξάπλωση της επιδημίας, αναφέρονται σε ελλείψεις σε καύσιμα, τρόφιμα και άλλα βασικά προϊόντα. Οι ναυτιλιακές και αεροπορικές εταιρείες έχουν αναστείλει τις υπηρεσίες τους στην περιοχή της Δυτικής Αφρικής. Ακόμη και στο εσωτερικό των χωρών τεράστιες περιοχές παραμένουν αποκλεισμένες. Την περασμένη Τετάρτη μια από τις μεγαλύτερες και φτωχότερες συνοικίες της πρωτεύουσας της Λιβερίας τέθηκε σε καραντίνα με τις δυνάμεις ασφαλείας να ανοίγουν πυρ κατά οργισμένων πολιτών που ζητούσαν εξηγήσεις για τον ξαφνικό αποκλεισμό τους. Η κυβέρνηση της χώρας ανέφερε πως στόχος της είναι να εμποδίσει την εξάπλωση του ιού.
«Αυτό που πρέπει να κατανοήσουμε είναι πως η επιδημία του ιού Έμπολα είναι μια αντανάκλαση των μακροχρόνιων και αυξανόμενων προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι κάτοικοι στη Δυτική Αφρική στην πρόσβαση σε ένα βασικό σύστημα παροχής υγειονομικής περίθαλψης, αλλά και των σημαντικών ελλείψεων σε προσωπικό και ιατροφαρμακευτικό υλικό», τονίζει ο Πολ Φάρμερ μιλώντας στο Democracy Now. Όπως εξηγεί ο μεγάλος αριθμός των θυμάτων δεν οφείλεται στον ιό Έμπολα αλλά στις μεγάλες ελλείψεις και την αδυναμία να τον αντιμετωπίσουν. Ενδεικτικό είναι πως οι δύο αμερικανοί που μολύνθηκαν από τον ιό Έμπολα ενόσω φρόντιζαν θύματα του λοιμώδους νοσήματος στη Λιβερία θεραπεύτηκαν μετά την νοσηλεία τους σε νοσοκομείο της Ατλάντα. «Δεν είναι μόνο τα πειραματικά φάρμακα αλλά και η υποστηρικτική νοσοκομειακή φροντίδα. Επιδημία Έμπολα θα μπορούσε να εμφανιστεί και στις ΗΠΑ αλλά θα σταματούσε γρήγορα λόγω των εγκαταστάσεων και της ιατρικής περίθαλψης. Στη Δυτική Αφρική υπάρχει ένα σύστημα υγείας μεσαιωνικού επιπέδου και μια σύγχρονη μάστιγα. Αυτός είναι και ο λόγος της υψηλής θνησιμότητας. Αν μεταφέρουμε τα περιστατικά σε σύγχρονα συστήματα δημόσιας υγείας τότε θα μπορούσαμε να δούμε ποιο είναι το πραγματικό ποσοστό θνησιμότητας».
Ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Tulane, της Νέας Ορλεάνης, Ντάνιελ Μπάους, μιλώντας στο VOA, επισημαίνει πως πολλά νοσοκομεία στη Δυτική Αφρική δεν διαθέτουν βασικό εξοπλισμό. «Δεν είναι ασυνήθιστο σε ένα νοσοκομείο στη Σιέρα Λεόνε και τη Λιβερία να ακούσεις το προσωπικό να σου λέει πως δεν φοράω γάντια γιατί δεν έχουμε ή να σου αναφέρει πως δεν υπάρχουν καθαρές βελόνες για εμβόλια», τόνισε. «Όλες οι μεγάλες επιδημίες του ιού Έμπολα καταγράφονται σε μέρη που η κοινωνική και πολιτική αναταραχή κατά τη διάρκεια ετών έχουν διαλύσει το δημόσιο σύστημα υγείας», αναφέρει και προσθέτει πως «επιπλέον πολλοί άνθρωποι στις περιοχές που καταγράφεται επιδημία Έμπολα δεν διαθέτουν τους βασικούς πόρους για να επιβιώσουν».
Στη Σιέρα Λεόνε, τον Ιούνιο και τον Ιούλιο περίπου 5.000 γυναίκες και παιδιά έχασαν τη ζωή τους από διάφορες ασθένειες. Όπως αναφέρει στον Guardian ο Μάτθιου Κλαρκ, επικεφαλής της βρετανικής φιλανθρωπικής οργάνωσης «The Welbodi Partnership» που δραστηριοποιείται στη Σιέρα Λεόνε, από την επιδημία του ιού Έμπολα στη χώρα σκοτώθηκαν 233 άτομα. «Οι κάτοικοι δεν μπορούν να καταλάβουν τον λόγο για τον οποίο ένας μικρότερος αριθμός θυμάτων έγινε πρωτοσέλιδο σε όλο τον κόσμο, ενώ οι χιλιάδες που πεθαίνουν από άλλες ασθένειες σπάνια αναφέρονται», γράφει στο άρθρο του και προσθέτει: «Ο θάνατος των παιδιών στην Αφρική είναι μια ξεπερασμένη είδηση, όμως το ξέσπασμα μιας επιδημίας Έμπολα ακούγεται σαν μια υπερπαραγωγή του Hollywood». Μέσα στον πανικό των ειδήσεων που κατακλύζουν τα διεθνή μέσα για τον ιό Έμπολα και τις εξελίξεις για ανάπτυξη των νέων εμβολίων «είναι λίγοι οι σχολιαστές που επισημαίνουν το κοινό στοιχείο των θυμάτων του Έμπολα και των υπόλοιπων ασθενειών: Είναι όλοι θύματα των αδύναμων συστημάτων υγείας».
«Τα διεθνή μέσα ενημέρωσης ασχολούνται καθημερινά με τα θύματα του ιού Έμπολα, ωστόσο στην πλειονότητά τους οι άνθρωποι στη Γουινέα, τη Λιβερία, τη Νιγηρία και τη Σιέρα Λεόνε, αλλά και στις άλλες χώρες της Δυτικής Αφρικής που έχουν πληγεί λιγότερο, είναι πολύ πιθανότερο να πεθάνουν από κάτι άλλο. Φαίνεται πως ο ιός Έμπολα με την κήρυξη ‘έκτακτης ανάγκης’ και την ανάπτυξη στρατού είναι περισσότερο ελκυστική σαν είδηση από την ελονοσία και τις άλλες ασθένειες. Η κύρια αιτία της τραγωδίας είναι πως ο ιός Έμπολα επιχειρείται να αντιμετωπιστεί από συστήματα υγείας που έχουν ήδη αποτύχει στην αντιμετώπιση των άλλων ασθενειών. Οι άνθρωποι της Γουινέας, της Λιβερίας και της Σιέρα Λεόνε χρειάζονταν κατάλληλες υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης πριν από το ξέσπασμα της επιδημίας. Φυσικά ένα σύστημα υγείας που δεν μπορεί να αντιμετωπίσει τις ήδη διαδεδομένες ασθένειες πως θα μπορέσει να αντιμετωπίσει μια επιδημία σαν αυτή του Έμπολα. Τον εικοστό πρώτο αιώνα η ανταπόκριση στις ασθένειες των φτωχών, όπως και στη επιδημία του Έμπολα, δεν μπορεί να είναι άλλη από την ενίσχυση των συστημάτων υγείας σε αυτές τις χώρες», τονίζει στο scidev.net ο Ρότζερ Γουιλιαμσον, ερευνητής και σύμβουλος του Ινστιτούτου Αναπτυξιακών Μελετών στο Πανεπιστήμιο Sussex της Βρετανίας.
