Γράφει ο Ceteris Paribus
Το «επεισόδιο» με το βέτο της Γερμανίας στον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM) για την εκταμίευση της δόσης των 15 δισ. ευρώ που συμφωνήθηκε στο Eurogroup της 22ας Ιουνίου, έχει τρεις πλευρές, οι οποίες αφορούν τη Γερμανία, την Ελλάδα και την περιλάλητη ευρωπαϊκή «αρχιτεκτονική».
Για να πάρουμε όμως τα πράγματα με τη σειρά, ας δούμε τα βασικά στοιχεία ταυτότητας του ESM, που μπήκε στη ζωή μας «εκτάκτως», αλλά ήρθε για να μείνει…
Ο ESM τέθηκε σε εφαρμογή τον Ιανουάριο του 2013, με στόχο να αποτελέσει μηχανισμό χρηματοδοτικής στήριξης για τα κράτη-μέλη. Είναι διακρατικό όργανο που δεν υπόκειται στις ευρωπαϊκές συνθήκες. Οι αποφάσεις λαμβάνονται από τη συνέλευση των μελών του, τα δε δικαιώματα ψήφου κατανεμήθηκαν κατ’ αναλογία της συνεισφοράς κάθε χώρας-μέλους στο κεφάλαιό του. Το κεφάλαιο που συνεισέφερε κάθε χώρα-μέλος, το ποσοστό συνεισφοράς και τα δικαιώματα ψήφου αποτυπώνονται στον παρακάτω πίνακα:
Ποσοστό συνεισφοράς – δικαιώματα ψήφου των χωρών-μελών στον ESM
Χώρες-μέλη Ποσοστό συνεισφοράς Κεφάλαιο
Δικαιώματα ψήφου (ευρώ)
(%)
Γερμανία 27,15 190.024.800.000
Γαλλία 20,39 142.701.300.000
Ιταλία 17,91 125.395.900.000
Ισπανία 11,90 83.325.900.000
Ολλανδία 5,72 40.019.000.000
Βέλγιο 3,48 24.339.700.000
Ελλάδα 2,82 19.716.900.000
Αυστρία 2,78 19.483.800.000
Πορτογαλία 2,51 17.564.400.000
Φινλανδία 1,80 12.581.800.000
Ως εδώ, όλα απολύτως «λογικά» και καλώς καμωμένα. Ωστόσο, όλα αυτά προσλαμβάνουν εντελώς νέα διάσταση και σημασία αν συνυπολογιστεί μια κρίσιμη λεπτομέρεια: ότι, βάσει του καταστατικού του, η συνέλευση των μελών-μετόχων του αποφασίζει με ενισχυμένη πλειοψηφία 80%. Μια γρήγορη ματιά στον πίνακα αποκαλύπτει την άμεση συνέπεια: η Γερμανία είναι η μόνη χώρα-μέλος που έχει μόνη της τη δυνατότητα να βάλει βέτο στις αποφάσεις του!
Βέτο μπορεί επίσης να βάλει και ομάδα χωρών αν συγκεντρώνει ποσοστό δικαιωμάτων ψήφου πάνω από 20%. Η Γαλλία, που έχει 20%, ακόμη και με σύμμαχο μια αδύναμη χώρα, μπορεί να το κάνει. Ωστόσο, η είδηση ότι η Γερμανία θέτει βέτο δεν θα συγκλονίσει κανέναν ιδιαίτερα. Αν όμως πράξει το ίδιο και η Γαλλία ενάντια στη Γερμανία, η είδηση θα ισοδυναμεί με ρήγμα στην Ευρωζώνη.
Το βέτο για τη δόση των 15 δισ. ευρώ
«Μήνυμα» για την αυστηρότητα της μεταμνημονιακής εποπτείας, είναι η ανάγνωση της σημασίας του βέτο από την πλειονότητα των δημοσιολογούντων. Στην κίνηση αυτή υπάρχει πράγματι ένα μήνυμα, αλλά οι αποδέκτες είναι άλλοι και το περιεχόμενό του διαφορετικό. Συγκεκριμένα: Ποιος πραγματικά πιστεύει ότι όλος αυτός ο «ντόρος» με… κοτζάμ βέτο και μάλιστα μόνης της Γερμανίας εναντίον όλων, έγινε για τα 28 εκατομμύρια ευρώ που κοστίζει η παράταση του καθεστώτος μειωμένου συντελεστή ΦΠΑ για τα ακριτικά ελληνικά νησιά; Αν το μήνυμα είναι πως η μεταμνημονιακή εποπτεία θα είναι αυστηρή, ποιος θα υλοποιεί αυτή την αυστηρότητα; Μόνη η Γερμανία, βάζοντας βέτο στον ESM εναντίον όλων των άλλων;
Από τις δηλώσεις των Ευρωπαίων αξιωματούχων προκύπτει ότι η δόση θα εκταμιευτεί λίγο αργότερα του προβλεπόμενου χρόνου αλλά πάντως εμπρόθεσμα. Αν επρόκειτο για κάτι πιο σοβαρό απ’ αυτό, η Γερμανία θα είχε τουλάχιστον εξασφαλίσει κάποιους συμμάχους, ώστε να μη διακινδυνεύσει την εικόνα «μόνη εναντίον όλων».
Αντίθετα, το «μόνη εναντίον όλων» είναι απαραίτητο στοιχείο για τη μεγιστοποίηση του πραγματικού «μηνύματος», του οποίου αποδέκτης είναι καταρχήν άλλος: οι Γερμανοί ψηφοφόροι! Η πρόσφατη περιπέτεια του κυβερνητικού συνασπισμού, ο οποίος απειλήθηκε με κατάρρευση εξαιτίας της ανταρσίας του επικεφαλής των Βαυαρών Χριστιανοκοινωνιστών εταίρων της κ. Μέρκελ, του κ. Ζεεχόφερ, έληξε, αλλά έληξε «άδοξα» και καταστροφικά: αντί να ενισχύσει τους Βαυαρούς Χριστιανοκοινωνιστές και να τους μετατρέψει σε πολιτικό ρεύμα εθνικής κλίμακας, ενίσχυσε το ακροδεξιό AfD, που σε πρόσφατη δημοσκόπηση κατέκτησε τη δεύτερη θέση (!) μεταξύ των γερμανικών πολιτικών κομμάτων με το ποσοστό του να εκτινάσσεται σε 17,5%. Μπορεί το μόνο ουσιαστικό αποτέλεσμα της «ανταρσίας» των Βαυαρών Χριστιανοκοινωνιστών να είναι η άνοδος του AfD, αλλά αυτή η άνοδος, με τη σειρά της, ενισχύει τη διαπραγματευτική δύναμη του κ. Ζεεχόφερ εντός του κυβερνητικού συνασπισμού.
Συμπέρασμα: η κ. Μέρκελ έχει μεγάλα «ζόρια». Είναι λοιπόν αναγκασμένη να «μιλάει» στους Γερμανούς ψηφοφόρους, που είναι πλέον πολύ (ευρω)σκεπτικιστές και (ξενο)φοβικοί, περισσότερο «γερμανικά» και λιγότερο «ευρωπαϊκά». Η ευκαιρία να κάνει επίδειξη… σκληρότητας απέναντι στην… τυπική εκπρόσωπο των «τεμπέληδων του ευρωπαϊκού Νότου» Ελλάδα, δεν μπορούσε να πάει χαμένη. Άλλωστε, το εν λόγω βέτο είναι μηδενικού κόστους και μηδενικού πρακτικού αποτελέσματος…
Αυτό βεβαίως δεν σημαίνει ότι η Γερμανία δεν έχει πράγματι πρόβλημα με τη διαφαινόμενη τάση της ελληνικής κυβέρνησης να κάνει «παραστρατήματα» όσον αφορά πλευρές του προγράμματος προσαρμογής ύστερα από την 20ή Αυγούστου και την «απομάκρυνση εκ του ταμείου». Αυτά όμως τα γνώριζε εκ των προτέρων και τα έχει προεξοφλήσει – θα ήταν αφελής όποιος θα πίστευε ότι τώρα τα ανακάλυψε…
Η Γερμανία θα στήσει «καρτέρι» στον ESM, και όταν κάτι σημαντικό περνάει απ’ αυτόν, θα αξιοποιεί την ευκαιρία για να «τρίξει τα δόντια» – αυτό πρέπει να είναι αδιαμφισβήτητο. Ωστόσο, η αυστηρότητα στη μεταμνημονιακή επιτήρηση δεν θα εξασφαλιστεί από αυτό, αλλά από τον άλλο -και σημαντικότερο πλέον- επιτηρητή, τις αγορές. Οι οποίες μιλούν την ωμή γλώσσα του επιτοκίου και δεν συζητούν ούτε υπόκεινται σε ποσοστώσεις δικαιωμάτων ψήφου. Στην πραγματικότητα, σε αυτές έχει αποθέσει και η Γερμανία τις ελπίδες της για αυστηρή μεταμνημονιακή επιτήρηση.
Όσον αφορά το εσωτερικό πολιτικό σκηνικό, η αξιωματική αντιπολίτευση θα κάνει λάθος αν ελπίσει πως η αυστηρότητα της εποπτείας θα αποτρέψει την κυβέρνηση από του να ανεβάσει την παράσταση «φιλολαϊκά μέτρα για την επούλωση των πληγών». Η 20ή Αυγούστου -και η ΔΕΘ…- είναι κοντά…
Μήνυμα και στις Βρυξέλλες
Οι άλλοι αποδέκτες του γερμανικού βέτο είναι ο… Ντράγκι και η ευρωπαϊκή γραφειοκρατία των Βρυξελλών.
Ενόψει της διεύρυνσης των αρμοδιοτήτων του ESM και της μετατροπής του σε «Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο» και ύστερα από αίτημα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 1ηε Φεβρουαρίου 2018, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) κατέθεσε γνωμοδότηση στην οποία εκφράζει και τους μύχιους πόθους της ευρωπαϊκής γραφειοκρατίας. Ο βασικός πυλώνας της γνωμοδότησης είναι τούτος: ο ESM πρέπει να πάψει να λειτουργεί σαν διακρατικός μηχανισμός και να υπαχθεί στις ευρωπαϊκές συνθήκες. Ο πρώτος που αντέδρασε, ήταν ο πρόεδρος της Bundesbank Γενς Βάιντμαν, οποίος υπερασπίστηκε τη σημασία της διακρατικής φύσης του ESM – δηλαδή την «ιερότητα» του γερμανικού βέτο…
Με την τροπή που παίρνουν τα πράγματα στις εσωτερικές γερμανικές πολιτικές εξελίξεις, η Γερμανία δεν πρόκειται να υποκύψει σε πιέσεις για μετατροπή του χαρακτήρα του ESM από διακρατικό σε «ευρωπαϊκό». Αλλά και γενικότερα: οι οιωνοί για την περιλάλητη «ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική» δεν είναι θετικοί.
Έτσι, το «σκορ» 16-1 στη σχετική ψηφοφορία στον ESM για την ελληνική δόση σηματοδοτεί πολύ περισσότερα απ’ όσα μια ρηχή και προπαγανδιστική προσέγγιση ισχυρίζεται.
