Γεγονός αποτελεί, πλέον, η έναρξη των επίσημων επαναδιαπραγματεύσεων για το ζήτημα της ονομασίας των Σκοπίων, με την κυβέρνηση των Σκοπίων να έχει ήδη δηλώσει πως οι «κόκκινες γραμμές» της δεν θα ανατρέψουν την διαπραγμάτευση. Όμως το ερώτημα παραμένει, θα βρεθεί επιτέλους λύση στο Σκοπιανό. Μήπως η ιστορία πρόκειται να επαναληφθεί, εξυπηρετώντας αυτήν την φορά στην λύση του προβλήματος.
Γράφει ο Γιάννης Κουτρουμπής
Από την πρώτη στιγμή που άνοιξε το σκοπιανό, για πολλοστή φορά, η Κυβέρνηση κρατά κλειστά τα χαρτιά της, ενώ φαίνεται ότι κλείνει ένα προς ένα τα ζητήματα που προκύπτουν. Για παράδειγμα, την θέση του κυβερνητικού εταίρου, η οποία πλέον δείχνει να έχει λειανθεί μετά το μίνι υπουργικό συμβούλιο που πραγματοποιήθηκε στο Μέγαρο Μαξίμου.
Από την άλλη πλευρά, ο Ζάεφ έχει διακηρύξει σε όλους τους τόνους ότι θέλει να βρεθεί λύση στο σκοπιανό προκειμένου να μπορέσει να αρθεί το βέτο και να μεθοδευτεί η είσοδος των Σκοπίων σε ΝΑΤΟ και Ευρωπαϊκή Ένωση. Ήδη βέβαια έχει κάνει και την απαραίτητη προεργασία, έχοντας προσεγγίσει και υπογράψει σύμφωνο φιλίας με την Βουλγαρία, που αυτή τη στιγμή κατέχει την εκ περιτροπής προεδρία στο Συμβούλιο της ΕΕ.
Από ότι φαίνεται, τουλάχιστον μέχρις στιγμής υπάρχουν στο τραπέζι δύο σενάρια η ονομασία «Νέα Μακεδονία», και η σύνθετη ονομασία με γεωγραφικό προσδιορισμό, η οποία είχε διατυπωθεί ως θέση από την κυβέρνηση Κώστα Καραμανλή το 2008 στο Βουκουρέστι.
Ένα πολύ περίεργο δημοσίευμα
Σε αυτό το σημείο αξίζει να υπενθυμιστεί ένα πολύ περίεργο δημοσίευμα σκοπιανών και αλβανικών μέσων, τα οποία έκαναν λόγο για συμφωνία μεταξύ ΠΓΔΜ – Ελλάδας στο όνομα «Δημοκρατία της Νέας Μακεδονίας» και εν συντομία «Νέα Μακεδονία», ενώ η γλώσσα θα ονομάζεται σλαβομακεδονική. Το δημοσίευμα αυτό έσπευσαν να διαψεύσουν, τόσο οι ελληνικές αρχές, όσο και οι σκοπιανές, λέγοντας πως κάτι τέτοιο δεν ευσταθεί. Το περίεργο της υπόθεσης είναι πως την ίδια ώρα στην Ελλάδα βρισκόταν ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης των Σκοπίων, ο οποίος συναντήθηκε με τους πολιτικούς αξιωματούχους του ΥΠΕΞ και φυσικά με την σειρά του διέψευσε το δημοσίευμα.
Τι έγινε το 2008 στο Βουκουρέστι
Όλον αυτόν τον καιρό που έχει ανοίξει η συζήτηση για το Σκοπιανό, επαναλαμβάνεται πως η κυβέρνηση θα ακολουθήσει την γραμμή που είχε διατυπώσει ο Καραμανλής το 2008 στο Βουκουρέστι. Τι είχε γίνει όμως τότε και γιατί σταμάτησαν οι συνομιλίες.
Η επίσημη γραμμή που είχε διατυπωθεί από την ελληνική κυβέρνηση το 2008 επί πρωθυπουργίας Κώστα Καραμανλή, ήταν μία σύνθετη ονομασία με γεωγραφικό προσδιορισμό που θα περιέχεται ο όρος «Μακεδονία», όμως αυτή η ονομασία δεν θα ήταν άλλη στο εσωτερικό και άλλη στο εξωτερικό, θα ήταν μία ονομασία erga omnes – έναντι όλων.
Η ελληνική κυβέρνηση είχε δηλώσει πριν από τη σύνοδο κορυφής την πρόθεσή της να ασκήσει βέτο στην ένταξη της ΠΓΔΜ, λόγω του ονόματος. Στο επίσημο δείπνο εργασίας της πρώτης μέρας της συνόδου, ο Έλληνας πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής ξεκαθάρισε ότι η Ελλάδα δεν μπορεί να δεχτεί την ένταξη της ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ από τη στιγμή που δεν έχει εξευρεθεί αμοιβαία αποδεκτή λύση, στο θέμα της ονομασίας των Σκοπίων και ότι οποιαδήποτε λύση βρεθεί θα πρέπει να έχει την έγκριση από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ και να είναι μόνιμη και όχι προσωρινή.
Την ελληνική θέση στο Βουκουρέστι στήριξε η Ιταλία, η Ισπανία, η Πορτογαλία, η Γερμανία και η Γαλλία. Την αντίθεσή τους στη στάση της Ελλάδας έδειξαν οι ΗΠΑ, η Τουρκία, η Σλοβενία, η Τσεχία, η Εσθονία και η Λιθουανία ενώ οι υπόλοιπες χώρες κράτησαν σχετικά ουδέτερη στάση.
Το προσχέδιο συμφωνίας του 1993
Εδώ λοιπόν βρίσκεται το «κλειδί» των παρόντων και των παρελθόντων γεγονότων, καθώς φαίνεται πως μπορεί η ιστορία μπορεί να επαναληφθεί, καθώς το τότε προτεινόμενο όνομα βρίσκεται ψηλά στα ονόματα που έχουν συζητούν οι δύο πλευρές. Ο λόγος για την πρόταση που έκαναν στις 14 Μαϊου του 1993, οι Σάιρους Βάνς και Λόρδος Όουεν στον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη και τον Κίρο Γκλιγκόροφ.
Τότε λοιπόν η συμφωνία που ήταν έτοιμοι να υπογράψουν το 1993 οι δύο ηγέτες, πέραν των αυτονόητων (εγγύηση συνόρων, οικονομική συνεργασία κ.λπ.), προέβλεπε τη χρήση του ονόματος Nova Makedonija για όλες τις επίσημες ανάγκες, και την υποχρέωση του κάθε μέρους: (α) να εμποδίζει την προπαγάνδα (από δημόσιους ή ιδιωτικούς φορείς) που θα μπορούσαν να προκαλέσουν μίσος ή εχθρότητα και ειδικότερα αλυτρωτική δραστηριότητα, (β) να μη χρησιμοποιεί σύμβολα, ονόματα, σημαίες, μνημεία ή εμβλήματα που αποτελούν μέρος της ιστορίας ή της πολιτιστικής κληρονομιάς του άλλου μέρους, και (γ) να σέβεται τα επίσημα γεωγραφικά ονόματα και τοπωνύμια της άλλης χώρας και να κάνει χρήση μόνο αυτών στα επίσημα κείμενά του, δημοσιεύματα και χάρτες.
Προέβλεπε επίσης ότι το άρθρο 49 του Συντάγματός της δεν θα συνιστούσε τη βάση διεκδικήσεων από την πλευρά της ΠΔΓΜ «για την προστασία του καθεστώτος και των δικαιωμάτων οποιωνδήποτε ατόμων σε άλλα κράτη που δεν είναι πολίτες της». Τέλος, προέβλεπε ότι οποιαδήποτε διαφορά ή διένεξη που αφορά την εφαρμογή της συμφωνίας θα επιλύετο από το διεθνές δικαστήριο.
Εξαιρετικό ενδιαφέρον συγκεντρώνουν, λοιπόν, οι συνομιλίες που θα πραγματοποιηθούν στις 17 και 19 Ιανουαρίου, ενώ υπάρχει και μεγάλη περίπτωση να ισχύσει το σχέδιο του 1993, επαναλαμβάνοντας για άλλη μία φορά τα ιστορικά γεγονότα.
Σίγουρα η ονομασία που θα συμφωνηθεί από τις δύο πλευρές θα πρέπει να είναι έναντι όλων, δηλαδή να αποφευχθεί το ενδεχόμενο το συγκεκριμένο σημείο στην συμφωνία να είναι έωλο, ενώ θα πρέπει να υπάρχουν, στην συνθήκη, οι κατάλληλες εκείνες ρήτρες που θα εξασφαλίζουν την παραίτηση από κάθε αλυτρωτική διεκδίκηση των Σκοπιανών.
Παρόλα αυτά οι πιθανότητες εξεύρεσης λύσης είναι μεγάλες ιδιαίτερα αν σκεφτεί κανείς τη προεκλογική δέσμευση του Ζάεφ για ένταξη σε ΕΕ και ΝΑΤΟ και την στρατηγική που έχει ακολουθήσει μέχρι σήμερα για να τα πετύχει αυτά. Από την άλλη πλευρά πρέπει να υπολογιστεί και πίεση που του ασκείται από την αλβανική πλευρά της Κυβέρνησης.
