Ο Σακχαρώδης Διαβήτης (ΣΔ) προσβάλλει πολλά εκατομμύρια άτομα παγκοσμίως. Ο προδιαβήτης, μη φυσιολογικά υψηλά επίπεδα γλυκόζης που δεν πληρούν τα διαγνωστικά κριτήρια του διαβήτη, επηρεάζει περισσότερους από 50 εκατομμύρια ανθρώπους στις Ηνωμένες Πολιτείες. Οι τρέχουσες εκτιμήσεις είναι πως ένας στους τρεις θα αναπτύξει διαβήτη και περισσότεροι από ένας στους δύο θα έχει προδιαβήτη στη διάρκεια της ζωής του. Αυτή η επιδημία του Σακχαρώδη Διαβήτη οφείλεται κυρίως στην αύξηση της παχυσαρκίας και στον καθιστικό τρόπο ζωής.
Γράφει η Γεωργία Τσίρου, Απόφοιτη της Ιατρικής Σχολής Αθηνών
Ο Σακχαρώδης Διαβήτης είναι μία από τις κυριότερες αιτίες νοσηρότητας και θνησιμότητας. Η πρώιμη αγγειακή νόσος είναι η τελική αιτία θανάτου για πάνω από τα δύο τρίτα των ατόμων με Σακχαρώδη Διαβήτη, οδηγώντας σε απώλεια πάνω από 10 ετών ζωής, όταν διαγιγνώσκεται στην ηλικία των 40.
Τί είναι ο Σακχαρώδης Διαβήτης και πως γίνεται η διάγνωση
Ο Σακχαρώδης Διαβήτης είναι ένα ετερογενές σύνδρομο που χαρακτηρίζεται από υπεργλυκαιμία και διαταραχές του μεταβολισμού των υδατανθράκων, των πρωτεινών και των λιπών. Οι διαταραχές αυτές οφείλονται είτε σε ανεπάρκεια έκκρισης της ινσουλίνης, είτε σε μείωση της δράσης της ή και των δύο.
Η διάγνωση τίθεται όταν η γλυκόζη νηστείας είναι >126mg/dl σε δύο μετρήσεις μετά από 8ωρη νηστεία ή σε τυχαία μέτρηση >200mg/dl με συμπτωματολογία (πολυουρία, πολυδιψία ή ανεξήγητη απώλεια βάρους).
Επίσης η δοκιμασία ανοχής της γλυκόζης (OGTT) είναι η πιο συνηθισμένη μέθοδος προκειμένου να ελεγχθεί η ανοχή στη γλυκόζη. Ο ασθενής θα πρέπει να έχει λάβει γεύματα πλούσια σε υδατάνθρακες τις προηγούμενες δύο εβδομάδες, να έχει τηρήσει 12ωρη νηστεία και το πρωί της δοκιμασίας να μην έχει καπνίσει.
Στη συνέχεια λαμβάνεται δείγμα αίματος τη στιγμή 0. Ακολουθεί λήψη 75γρ γλυκόζης εντός 5 λεπτών.
Τιμές γλυκόζης:
Χρόνος 0 αν :
- <100mg/dl φυσιολογικό
- 100-125mg/dl διαταραχή γλυκόζης
120’ αν :
- <140mg/dl φυσιολογικό
- 140-199mg/dl διαταραχή γλυκόζης
Αν τη στιγμή 0 το σάκχαρο είναι >126mg/dl και στο 120’ >200mg/dl μπαίνει η διάγνωση του σακχαρώδη διαβήτη.
Επίσης αν σε τυχαία μέτρηση η γλυκόζη βρεθεί >200mg/dl παρουσία συμπτωμάτων, πάλι μπαίνει η διάγνωση.
Ταξινόμηση
- Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου 1 ή ινσουλινοεξαρτώμενος : αντιπροσωπεύει το 5%-10% όλων των περιπτώσεων του διαβήτη. Μπορεί να συμβεί σε οποιαδήποτε ηλικία αλλά είναι συχνότερος σε παιδιά και σε νεαρούς ενήλικες. Χαρακτηρίζεται από ανεπάρκεια ινσουλίνης, λόγω αυτοάνοσης καταστροφής των β-κυττάρων του παγκρέατος, τα οποία εκκρίνουν ινσουλίνη.
- Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου 2 ή μη ινσουλινοεξαρτώμενος : παρατηρείται γενικά στην ενήλικο ζωή, αν και μπορεί να αναπτυχθεί σε οποιαδήποτε ηλικία. Οι περισσότεροι ασθενείς με ΣΔ2 έχουν έναν συγγενή πρώτου βαθμού με ΣΔ και οι περισσότεροι είναι υπέρβαροι με κεντρικού τύπου παχυσαρκία. Οφείλεται στην αδυναμία των β-κυττάρων να εκκρίνουν επαρκή ποσότητα ινσουλίνης για να ανταπεξέλθουν στην αντίσταση των περιφερικών ιστών στην ινσουλίνη.
- Διαβήτης Κύησης : εμφανίζεται μετά το 3ο τρίμηνο της κύησης λόγω των πλακουντιακών ορμονών που οδηγούν και σε ινσουλινοαντίσταση αλλά και σε αύξηση των αναγκών σε ινσουλίνη, λόγω του εμβρύου.
Στους ειδικούς τύπους διαβήτη συμπεριλαμβάνονται οι εξής :
Α) Γενετικές ανωμαλίες της λειτουργίας του β-κυττάρου
Β) Μοριακή διαταραχή στην ινσουλίνη
Γ) Διαταραχές της εξωκρινούς μοίρας του παγκρέατος
- Παγκρεατίτιδα
- Τραύμα / παγκρεατεκτομή
- Νεοπλασία
- Αιμοχρωμάτωση
- Κυστική ίνωση
Δ) Ενδοκρινοπάθειες
- Μεγαλακρία
- Γλυκαγόνωμα
- Φαιοχρωμοκύττωμα
- Υπερθυρεοειδισμός
- Αλδοστερόνωμα
- Σύνδρομο Cushing
Παράγοντες Κινδύνου
- Στεαφανιαία Νόσος
- Υπέρβαρα ή παχύσαρκα άτομα
- Οικογενειακό ιστορικό σακχαρώδους διαβήτη
- Καθιστικός τρόπος ζωής
- Υψηλού κινδύνου εθνική ή φυλετική ομάδα ( Αφροαμερικανός, Ισπανοαμερικανός,
- Αμερικανός, λαοί του Ειρηνικού ωκεανού)
- Ιστορικό γέννησης βρέφους >4.1kg
- Αρτηριακή υπέρταση (>140/90mmHg)
- Δυσλιπιδαιμία
- Ιστορικό διαταραγμένης ανοχής στην γλυκόζη ή διαταραγμένης γλυκόζης νηστείας
- Σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών
- Ψυχιατρική νόσος
- Διαβήτης κύησης
Συμπτώματα Σακχαρώδους Διαβήτη
Στον ΣΔ1, η κλινική επιδείνωση μπορεί να είναι αρκετά ταχεία και οι ασθενείς μπορεί να μεταπέσουν από μία κατάσταση πλήρως ασυμπτωματική σε ανεξέλεκτη πολυουρία, πολυδιψία και πολυφαγία με ταυτόχρονη απώλεια βάρους και θάμβος όρασης, σε μια περίοδο ημερών έως εβδομάδων. Τα προσβεβλημένα άτομα παρουσιάζουν σάκχαρα με μεγάλες διακυμάνσεις. Διαβητική κετοξέωση μπορεί να επέλθει αν παραλείπονται μία ή περισσότερες δόσεις ινσουλίνης ή κάτω από φυσιολογικό στρες.
Στον ΣΔ2 οι ασθενείς μπορεί να είναι πλήρως ασυμπτωματικοί για χρόνια. Μερικοί εμφανίζουν συμπτωματολογία επιπλοκών μικροαγγειοπάθειας ή μακροαγγειοπάθειας. Πιο συχνά, μπορεί να υπάρχουν επί χρόνια ήπια κόπωση, υποτροπιάζουσες υποδόριες λοιμώξεις ή νυκτουρία. Αν η υπεργλυκαιμία αφεθεί μπορεί να προκύψουν προβλήματα απειλητικά για τη ζωή.
Επιπλοκές Σακχαρώδους Διαβήτη
- Όσον αφορά τη μακρο- και μικρο- αγγειοπάθεια, οι κλασσικές εκδηλώσεις είναι οι εξής :
- Οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου
- Αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο
- Παροδικά ισχαιμικά επεισόδια
- Χωλότητα
- Διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια
- Διαβητική νεφροπάθεια
- Έλκη με λεμφοίδημα
- Γάγγραινα
- Νευροπάθειες
- Δυσλειτουργία του Αυτόνομου Νευρικού Συστήματος (ορθοσταττική υπόταση, επίσχεση ούρων, στυτική δυσλειτουργία, αρθροπάθεια, διάρροια).
Για τους περισσότερους ασθενείς οι ακόλουθοι γλυκαιμικοί στόχοι συνδέονται με χαμηλότερο κίνδυνο εμφάνισης επιπλοκών :
- Προγευματική γλυκόζη 70-130mg/dl
- Μεταγευματικά επίπεδα γλυκόζης (2 ώρες μετά το φαγητό) <180mg/dl
- Επίπεδα γλυκοζηλιωμένης αιμοσφαιρίνης <7%.
Αντιμετώπιση Σακχαρώδους Διαβήτη και Επιπλοκών
Σε ασθενείς με προδιαβήτη, η ανάπτυξη ΣΔ μπορεί να προληφθεί ή να καθυστερήσει με δίαιτα και προγράμματα άσκησης που αποσκοπούν στην απώλεια 5%-10% του σωματικού βάρους, συμπεριλαμβάνοντας τουλάχιστον 30 λεπτά μέτρια έντονης σωματικής άσκησης τουλάχιστον 5 φορές την εβδομάδα.
Τα σημαντικότερα σημεία στη διαχείριση του τρόπου ζωής είναι η προώθηση της σταθερά μέτριας πρόσληψης υδατανθράκων με έμφαση στα δημητριακά ολικής αλέσεως, στα λαχανικά και στα φρούτα, σε συνδυασμό με χαμηλή πρόσληψη λίπους.
Ο έλεγχος του σακχάρου είναι ένα κεντρικό θέμα τόσο για τους ασθενείς με ΣΔ τύπου 1, όσο και για εκείνους με ΣΔ τύπου 2. Η αντιμετώπιση του ΣΔ1 απαιτεί υποκατάσταση της ινσουλίνης με σχήμα πολλαπλών ενέσεων είτε με αντλία ινσουλίνης, σε συνδυασμό με αισθητήρα μέτρησης γλυκόζης.
Ο ΣΔ2, όπως και ο ΣΔ1 απαιτούν τον έλεγχο της διατροφής και τη συστηματική άσκηση. Εκτός από αυτά ο ΣΔ2 αντιμετωπίζεται με αντιδιαβητική θεραπεία που περιλαμβάνει είτε φάρμακα με τη μορφή χαπιού είτε ενέσεις ινσουλίνης, είτε το συνδυασμό αυτών.
Για την πρόληψη των επιπλοκών και ανάλογα τους παράγοντες κινδύνου θα πρέπει σε ορισμένους ασθενείς να προστίθεται και ασπιρίνη, καθώς και αντιυπερτασική και αντιλιπιδαιμική αγωγή. Εξίσου σημαντική είναι η διακοπή του καπνίσματος.
Ανά τακτά χρονικά διαστήματα θα πρέπει να γίνεται μέτρηση της Hb1A (γλυκοζηλιωμένη αιμοσφαιρίνη-κάθε 3 μήνες), καθώς και των νεφρικών δεικτών (κρεατινίνη, ουρία, GFR, αλβουμίνη).
Επίσης σημαντικό είναι κάθε διαβητικός να γνωρίζει πως θα αντιμετωπίσει μια πιθανή υπογλυκαιμία (σάκχαρο <70mg/dl ήπια – <54mg/dl σοβαρή) και πως θα αναγνωρίζει τα συμπτώματά της ( τρόμος, ζαλάδα, πτώση επιπέδου συνείδησης, πείνα, θόλωση όρασης, αδυναμία, διαταραχές ομιλίας). Η αντιμετώπιση περιλαμβάνει τη λήψη 15γρ άμεσα απορροφήσιμου υδατάνθρακα πχ 120ml χυμός/αναψυκτικό με ζάχαρη.
