Μια κρίσιμη συνεδρίαση για όλες τις αλλαγές στο Δημοτικό σχολείο είναι σε εξέλιξη στο υπουργείο Παιδείας.
Στο πλαίσιο «λιγότερα μαθήματα και ύλη» που έχει δώσει ο υπουργός Παιδείας Ανδρέας Λοβέρδος, δεκάδες εκπρόσωποι της εκπαίδευσης κάθονται σε κοινό τραπέζι υπό την προεδρία του καθηγητή Σωκράτη Κάτσικα, προκειμένου να συζητηθούν οι εξαγγελθείσες ριζικές αλλαγές από τον υπουργό Παιδείας, που στηρίζονται στην εξής πρόταση:
– Λιγότερα βιβλία
– Λιγότερα μαθήματα και διδακτέα ύλη
– Προετοιμασία των μαθητών στην πρωινή ζώνη για τα μαθήματα της επόμενης ημέρας
– Λιγότερη δουλειά στο σπίτι
– Δημιουργική απασχόληση, άθληση, καλλιτεχνικά
– Περισσότερη ενασχόληση με ζητήματα που ολοκληρώνουν το παιδί
Ο νόμος για το νέο Δημοτικό αναμένεται να κατατεθεί στη Βουλή τον ερχόμενο Ιανουάριο.
«Θα εισηγηθούμε στη Βουλή, έπειτα από διάλογο τριών μηνών, τις αλλαγές για την πρωτοβάθμια εκπαίδευση, που διαμορφώνει τους σύγχρονους πολίτες, τους σύγχρονους Ελληνες», έχει δηλώσει ο υπουργός Παιδείας.
Στο πλαίσιο της συνεδρίασης του Συμβουλίου Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης υπήρξε εισήγηση του κ. Λοβέρδου, ενώ θα μιλήσουν, επίσης, 33 άτομα μεταξύ των οποίων πανεπιστημιακοί, δάσκαλοι, γενικοί διευθυντές, εκπρόσωποι του υπουργείου, του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής, του Οργανισμού Σχολικών Κτιρίων, της ΟΙΕΛΕ.
Τι είπε ο υπουργός Παιδείας
Στην εισήγησή του ο κ. Λοβέρδος μίλησε για ένα σχολείο-κλειδί για τη γνώση, την εκπαίδευση, τη μόρφωση και την Παιδεία, αλλά και την ανάπτυξη, την κοινωνική συνοχή και τη δικαιοσύνη, το οποίο, όπως τόνισε «οφείλουμε να προτάξουμε κάποιους στόχους».
Σύμφωνα με τον υπουργό, οι στόχοι αυτοί είναι:
-Την καθιέρωση σύγχρονων μεθόδων βιωματικής μάθησης και διαδραστικής διδασκαλίας, που προτρέπουν σε ενεργητική συμμετοχή (διαθεματική προσέγγιση διδακτικών αντικειμένων, ερευνητική δράση, διδασκαλία σε ομάδες).
-Τον εξορθολογισμό των αναλυτικών προγραμμάτων σπουδών.
-Την εμπέδωση των διδακτικών αντικειμένων στο σχολείο και το συσχετισμό τους με την κοινωνική ζωή.
-Την αναβάθμιση του ρόλου και του έργου των εκπαιδευτικών.
-Την καλλιέργεια και την κατάκτηση της ελληνικής γλώσσας, αλλά και τη δημιουργία των προϋποθέσεων της εθνικής κατάρτισης και της αυτογνωσίας . Είμαστε Έλληνες στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Και για να κατανοήσουμε τους άλλους, πρέπει οπωσδήποτε να γνωρίζουμε τον εαυτό μας.
-Την ανάπτυξη της δημιουργικής σκέψης, της κριτικής ικανότητας, της επεξεργασίας βιωμάτων, συναισθημάτων και αξιών και την αξιοποίησή τους στη διαχείριση προβλημάτων και την εξεύρεση λύσεων. Σημασία έχει ο μαθητής να μάθει να ρωτά, ώστε να μπορέσει στη συνέχεια να μάθει να ερευνά.
-Τη δεξιότητα στις διαδικασίες επικοινωνίας, κοινωνικής αλληλεπίδρασης , διαχείρισης της καθημερινότητας και των προβλημάτων σε έναν διαρκώς εναλλασσόμενο κόσμο.
-Την πιστοποίηση στην ξένη γλώσσα και στη χρήση Ηλεκτρονικού Υπολογιστή με την ολοκλήρωση των προγραμμάτων σπουδών στο Γυμνάσιο.
-Την ενίσχυση της λειτουργικής και διοικητικής αυτοτέλειας των σχολικών μονάδων.
-Την έμφαση στο σχολικό αθλητισμό και τη φυσική αγωγή.
-Τη σταδιακή γενίκευση του θεσμού των Ολοήμερων Δημοτικών Σχολείων με Ενιαίο Αναμορφωμένο Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα (ΕΑΕΠ), δημιουργώντας σχολεία ανοιχτά στην καινοτομία και την αυτενέργεια.
-Τη δημιουργία των προϋποθέσεων της κατανόησης του φαινομένου της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ό,τι γίνεται στο σχολείο πρέπει να αφορά, να ενδιαφέρει, να έχει θετικό αντίκτυπο στα παιδιά, να τα κρατά δεμένα με το σχολείο τους, γιατί στο χώρο αυτό μπορούν να χτίσουν υγιείς βάσεις για το μέλλον τους, ανεξάρτητα από ποιο κοινωνικό ή μορφωτικό στρώμα κι αν προέρχονται. Και οφείλουμε να δημιουργήσουμε τους όρους υπέρβασης της σημερινής κατάστασης όπου οι μαθητές αντιπαθούν ή και μισούν το σχολείο ,αλλά και υποφέρουν από την υπερφόρτωση, που δημιουργεί πάμπολλες υποχρεώσεις για πολύωρη δουλειά στο σπίτι. Λιγότερη παροχή πληροφοριών, περισσότερη μόρφωση , περισσότερη παιδεία είναι η καταστατική μας αρχή και ο στόχος μας . Η εικόνα ενός μικρού παιδιού που φεύγει για το σχολείο και γυρίζει από αυτό, με μια βαριά τσάντα και έχει άλλη τόση δουλειά να κάνει στο σπίτι, πρέπει να περάσει στο παρελθόν.
Έχοντας συνείδηση των υποχρεώσεων που δημιουργούν οι στόχοι αυτοί προτείνουμε:
Αξιολόγηση των πρόσφατων Νέων Αναλυτικών Προγραμμάτων Σπουδών κατά την εφαρμογή τους στην εκπαιδευτική πράξη και αναμόρφωσή τους με βάση τα πορίσματα της αξιολογικής διαδικασίας.
Η αξιολόγηση με τη συμμετοχή επιστημόνων, σχολικών συμβούλων και εκπαιδευτικών θα οδηγήσει σε νέα αναλυτικά προγράμματα σπουδών και νέα σχολικά εγχειρίδια.
Εξορθολογισμός και αναδιάταξη της διδακτέας ύλης και του περιεχομένου σπουδών. Η επικέντρωση της ύλης πρέπει να γίνει σε συγκεκριμένα κεφάλαια με κριτήριο τη σπουδαιότητά τους και με σεβασμό στην ηλικία και στις εκπαιδευτικές ανάγκες του παιδιού, να βοηθήσει στην εμβάθυνση στη γνώση μειώνοντας ταυτόχρονα την ύλη και να επιτρέπει την εμπέδωση στο διατιθέμενο διδακτικό χρόνο. Η αναδιάταξη της ύλης ορίζεται από την ανάγκη μεταφοράς δύσκολων διδακτικών αντικειμένων από μικρότερες σε μεγαλύτερες τάξεις.
Εμπέδωση και εμβάθυνση της ύλης στο σχολείο. Πρέπει να διασφαλιστεί ο αναγκαίος διδακτικός χρόνος για την εμπέδωση της ύλης στο σχολείο στα μαθήματα της γλώσσας, των μαθηματικών, της φυσικής, της γεωγραφίας και της ιστορίας. Οι εργασίες που ανατίθενται στους μαθητές πρέπει να περιοριστούν στο ελάχιστο και μόνο στα βασικά μαθήματα. Στόχος να ολοκληρώνονται στο σχολείο όλες οι μαθησιακές διαδικασίες, ώστε να απαλλάσσονται οι μαθητές και οι γονείς από την «κατ’ οίκον» διδασκαλία.
Δυνατότητα μερικής διαμόρφωσης των προγραμμάτων από τη σχολική μονάδα, με βάση τις ανάγκες, τις δυνατότητες, τις ιδιαίτερες συνθήκες του κάθε σχολείου(Ειδικής Αγωγής, Νησιωτικά, Ορεινά). Τις ώρες που είναι αναγκαίες, το εύρος ή τη δυσκολία των προγραμμάτων σπουδών, θα τις καθορίζει η κάθε σχολική μονάδα σε συνεργασία με το σχολικό σύμβουλο, με βάση τις ιδιαιτερότητες που έχει, όπως η σύνθεση του μαθητικού πληθυσμού (Ρομά, παιδιά μεταναστών, παιδιά από οικογένειες ανέργων ή με χαμηλά εισοδήματα). Προγράμματα ανοικτά και ευέλικτα στις ιδιαιτερότητες της κοινωνίας θα επιτρέπουν σε εκπαιδευτικούς και μαθητές να εξειδικεύουν τη διαδικασία μάθησης και θα γεφυρώνουν τον ακαδημαϊκό λόγο των σχολικών εγχειριδίων με την εμπειρική- βιωματική γνώση των μαθητών.
Αξιοποίηση της Ευέλικτης Ζώνης – Βιωματικών δραστηριοτήτων. Η ζώνη αυτή πρέπει να εμπλουτιστεί πέρα από την υποχρεωτική διδασκαλία γνωστικών αντικειμένων και να γίνει ζώνη δημιουργίας, καινοτομίας, υποστήριξης της κοινωνικο-συναισθηματικής ανάπτυξης των μαθητών, με ενδεικτικά θέματα: δράσεις προσωπικής/διαπροσωπικής ανάπτυξης, πολιτιστικών και αθλητικών δημιουργικών δραστηριοτήτων, περιβαλλοντικών παρεμβάσεων για την αειφορία, διαπολιτισμικής επικοινωνίας, σύνδεσης του σχολείου με την οικογένεια και την τοπική κοινωνία, ανάδειξης της τοπικής ιστορίας-πολιτισμού-οικονομίας, προώθησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ενάντια στο ρατσισμό, το χουλιγκανισμό και τη βία, την παχυσαρκία, το σχολικό εκφοβισμό (σύνδεση δηλαδή με τις δράσεις του κοινωνικού σχολείου).
Επέκταση του Νέου Σχολείου με τη γενίκευση του προτύπου των ολοήμερων με Ενιαίο Αναμορφωμένο Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα (ΕΑΕΠ) και τη δημιουργία ενός σχολείου όχι μόνο γνώσεων, αλλά και δεξιοτήτων.
Αλλαγή στο πρότυπο διοίκησης τόσο της σχολικής μονάδας, όσο και γενικότερα σε επίπεδο Περιφέρειας και Διεύθυνσης. Ενίσχυση της αυτονομίας, του σχεδιασμού σε όλα τα επίπεδα, του προγραμματισμού, της αξιολόγησης του εκπαιδευτικού έργου και της λογοδοσίας. Ισχυροποίηση των Περιφερειακών Διευθύνσεων με αποκέντρωση, «καθετοποίηση», και αντιστοίχιση υπηρεσιών με κέντρο διαχείρισης προσωπικού την Περιφέρεια Εκπαίδευσης.
Επιμόρφωση Διευθυντών Σχολικών Μονάδων και Εκπαιδευτικών στις πρακτικές που συνοδεύουν τα νέα προγράμματα σπουδών. Σήμερα απαιτείται ένα σύστημα επιμόρφωσης που να αντιμετωπίζει τον εκπαιδευτικό ως φορέα και συνδιαμορφωτή της όποιας αλλαγής, με διαρκή υποστήριξη στο έργο του και στην αλλαγή των αντιλήψεων σχετικά με την εκπαιδευτική πρακτική.
Η επιμόρφωση πρέπει να είναι:
Ενδοσχολική, ώστε να πραγματοποιείται σε πραγματικές συνθήκες και να λαμβάνει υπόψη της τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά κάθε σχολικής κοινότητας με αξιοποίηση προγραμμάτων ΕΣΠΑ.
Διασχολική, με τη συνεργασία σχολείων.
Περιοδική (μικρής, μεσαίας και μεγαλύτερης διάρκειας) από φορείς της εκπαίδευσης.
Αξιοποίηση ευρωπαϊκών προγραμμάτων για τον περιορισμό της Σχολικής Διαρροής (Early School Leaving) στην οποία δίνει έμφαση η Ε.Ε. Αφορά πρώτιστα το Νηπιαγωγείο και το Δημοτικό Σχολείο, γιατί εκεί τίθενται οι βάσεις ένταξης στη σχολική εκπαίδευση. Βασίζεται σε δύο άξονες:
α. Άμεση παρέμβαση με υποστηρικτικές πολιτικές στις ευπαθείς ομάδες
β. Μετασχηματισμός προγραμμάτων σύμφωνα με τις ανάγκες-δεξιότητες των παιδιών, ώστε να μην αποθαρρύνονται από τις δυσκολίες σκληρών προγραμμάτων σπουδών και εγκαταλείπουν το σχολείο.
Πρωταγωνιστικός ρόλος πρέπει να δοθεί στον μαχόμενο εκπαιδευτικό με ελευθερία για καινοτόμες δράσεις και αυτενέργεια. Ο εκπαιδευτικός ξεφεύγοντας από τον ρόλο του διεκπεραιωτή πρέπει να αναλάβει την ευθύνη της εκπαιδευτικής διαδικασίας, σεβόμενος ένα πλαίσιο αρχών που ορίζουν τα νομοθετικά κείμενα, με ευαισθησία απέναντι στα κοινωνικά και πολιτισμικά αιτήματα, όσο και στις ιδιαίτερες ανάγκες και τα ενδιαφέροντα της μαθητικής ομάδας στην οποία απευθύνεται ο εκπαιδευτικός, με άλλα λόγια, πρέπει να ορίζει το τι (περιεχόμενο) και το πώς (τη μέθοδο) της εκπαιδευτικής πράξης..
Έμφαση στην αλλαγή νοοτροπίας στην αξιολόγηση των μαθητών. Η επίδοση των μαθητών πρέπει να εκτιμάται με βάση τα κριτήρια που προκύπτουν από τους σκοπούς της εκπαίδευσης και όχι από τη σύγκριση με τους συμμαθητές τους. Δεν αξιολογείται μόνο η επίδοση αλλά και η πρόοδος σε σχέση με πρότερες επιδόσεις, δηλαδή η εξέλιξη του ίδιου του παιδιού, η οποία και τελικά να βαθμολογείται. Να λαμβάνεται υπόψη ο ατομικός τρόπος μάθησης, το στάδιο της γλωσσικής ανάπτυξης, οι ευκαιρίες που του παρέχονται από το οικογενειακό του περιβάλλον.
Μείωση της γραφειοκρατίας που δυσχεραίνει το έργο των εκπαιδευτικών
Ανοιχτό σχολείο στην κοινωνία. Το σχολείο να είναι σημείο συνάντησης όλων των εμπλεκομένων στη διαδικασία μάθησης και ο χώρος όπου μπορεί να αξιοποιηθούν με σταθερή και δομημένη συνεργασία οι κοινωνικοί εταίροι, οι φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης, οι γονείς και οι σύλλογοι γονέων και κηδεμόνων.
Εναρμόνιση της νομοθεσίας με τη σύγχρονη εκπαιδευτική πραγματικότητα\
Καθιέρωση κανονισμού λειτουργίας σχολικών μονάδων Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης με τη συμμετοχή των μαθητών. Συμμετέχοντας τα παιδιά στην εσωτερική οργάνωση της σχολικής ζωής εφαρμόζουν στην πράξη το μάθημα της Κοινωνικής Αγωγής. Το σχολείο που είναι μικρογραφία της κοινωνίας, οφείλει να εκπαιδεύει και να διαπαιδαγωγεί σύμφωνα με τα πρότυπα και τις ανάγκες της δημοκρατικής κοινωνίας: προϋποθέτει κανόνες, όρια, κατανομή ρόλων και ευθυνών, ιεραρχική διάρθρωση της ομάδας. Η ενεργοποίηση όλων των δυνάμεων της ελληνικής κοινωνίας για την αναβάθμιση του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος είναι ο μόνος δρόμος για την αναγέννηση της ελληνικής κοινωνίας.
Το προσκλητήριο είναι προς όλους για να προετοιμάσουμε όλοι μαζί, με πνεύμα συναίνεσης και σύνθεση απόψεων, το μέλλον της πατρίδας μας και των παιδιών μας.<
