Γράφει ο Πάνος Ν. Αβραμόπουλος
Αν υπήρξε κορυφαίος στον ρόλο του «μάγκα» του ελληνικού κινηματογράφου ο Νίκος Φέρμας, εξίσου σπουδαίος υπήρξε και ο Αθηνόδωρος Προύσαλης, που με ηθική ένταση και με απαράμιλλη καλλιτεχνική δεινότητα, απέδωσε την μπέσα, την λεβεντιά και την τιμή των αυθεντικών λαϊκών μας ανθρώπων. Οι ερμηνείες του είχαν μια σπάνια αυθεντικότητα, που συνέγειραν το κοινό και αποσπούσαν το χειροκρότημά του. Για τούτο και ο σπουδαίος μας δημιουργός Ντίνος Δημόπουλος στο βιβλίο «Ένας σκηνοθέτης θυμάται» (1998), αναφέρει με παραστατική ενάργεια για τον Αθηνόδωρο Προύσαλη «Ο Νίκος Φέρμας ήταν ο δάσκαλος. Ο άλλος ο μαθητής, εξίσου αυθεντικός με τον δάσκαλο, αλλά πιο αλαφρύς, πιο ιπτάμενος, πιο ποιητικός. Ήταν ο Αθηνόδωρος Προύσαλης».
Ο μεγάλος μας ηθοποιός στην μακρά και πολυεπίπεδη καλλιτεχνική του πορεία, συμμετείχε σε περίπου 120 ταινίες στο πεδίο του κινηματογράφου – και με σημαντικές ερμηνείες μάλιστα στις πολύ ποιοτικές εκφάνσεις του – σε πλήθος επίσης θεατρικών παραστάσεων, όπου και στο παλκοσένικο έδωσε δείγματα υψηλών υποκριτικών αρετών, ενώ πολύ αξιόλογη ήταν και η παρουσία του στην μικρή μας οθόνη, σε τηλεοπτικές σειρές που αγαπήθηκαν ιδιαίτερα από το κοινό. Για τούτο και καταχωρίστηκε στην συνείδησή μας, ως ένας εξαίρετος ηθοποιός-κωμικός, που σημάδεψε ανεξίτηλα την καλλιτεχνική μας δημιουργία στον φάσμα της κωμωδίας.
Ο σπουδαίος έλληνας κωμικός είδε το φως της ζωής στην Κωνσταντινούπολη το 1926 και το 1932 ήλθε με την οικογένειά του στην Ελλάδα και εγκαταστάθηκαν στην Παλαιά Κοκκινιά. Από νεαρή ηλικία εκδήλωσε ξεχωριστή έφεση για το θέατρο και έτσι μετά τις εγκύκλιες γυμνασιακές του σπουδές, ακολούθησε υποκριτική στην Δραματική Σχολή του Ωδείου Αθηνών, έχοντας ως δασκάλους τα ιερά τέρατα της δραματικής μας τέχνης, τους Δημήτρη Ροντήρη και Αιμίλιο Βεάκη. Μαθητεία που αναμφίβολα πέρα από την θεωρητική θεατρική του σκευή, επηρέασε τον ηθικό πυρήνα της καλλιτεχνικής του ταυτότητας.
Πρόβα τζενεράλε στο παλκοσένικο ο μεγάλος μας κωμικός θα κάνει το 1953 με το θεατρικό σχήμα της Γιώτας Λάσκαρη και στην παράσταση «Ο τρομερός καλόγερος». Έκτοτε θα ακολουθήσουν πολλές συνεργασίες του με αρκετούς θιάσους, στους οποίους προεξάρχει αυτός του θεάτρου Τέχνης του Καρόλου Κούν. Στο σανίδι που στην κυριολεξία λάτρευε ο Αθηνόδωρος Προύσαλης και εκτιμούσε ότι ήταν ο κατ΄εξοχήν χώρος της υποκριτικής δημιουργίας, είχε μια πολύπλαγκτη παρουσία, ως δευτεραγωνιστής, που όμως κατόρθωνε με το λυρικό του κύτταρο και την αυθεντικότητά του, να κερδίσει την εκτίμηση και το χειροκρότημα των θεατών. Συμμετείχε σε πλήθος θεατρικών παραστάσεων, πολλές εκ των οποίων προβλήθηκαν από το ιστορικό «Θέατρο της Δευτέρας» στην ΕΡΤ και έτσι τον έφεραν σε επαφή με το πλατύ κοινό, εξακτινώνοντας το καλλιτεχνικό του κύρος.
Αλλά εξίσου σημαντική και επιτυχημένη ήταν η παρουσία του Αθηνόδωρου Προύσαλη και στην μεγάλη μας οθόνη, στην οποία μέσα από τους λαϊκούς ρόλους που ερμήνευε – με τον απαράμιλλο όγκο ψυχής του, αποτύπωσε αδρά το αχνάρι του. Την πρωτόλειά εμφάνισή του στον κινηματογράφο έκανε το 1952, συμμετέχοντας στην κωμωδία του Αλέκου Σακελλάριου «Το στραβόξυλο», που ήταν στην κυριολεξία το διαβατήριο για την μετέπειτα λαμπρή πορεία του. Θα επακολουθήσει ένας κινηματογραφικός καταιγισμός με 120 ταινίες τις μεταπολεμικές μας δεκαετίες, στην χρυσή περίοδο του ασπρόμαυρου ελληνικού κινηματογράφου, ενώ θα συμμετέχει και σε αρκετές ταινίες του αποκαλούμενου ανανεωτικού κινηματογράφου μας, προεξαρχόντων αυτών του μεγάλου μας σκηνοθέτη Άγγελου Αγγελόπουλου.
Ξεχωρίζουν σ΄αυτό το πεδίο οι ταινίες «Ο Μελισσοκόμος» (1986), «Ταξίδι στα Κύθηρα» (1984), «Το μετέωρο βήμα του πελαργού» (1991), στις οποίες ο Αθηνόδωρος Προύσαλης έδωσε ερμηνείες υψηλού κύρους. Ωστόσο, ο μεγάλος μας ηθοποιός θεωρούσε ως κορυφαία κινηματογραφική του παρουσία την συμμετοχή του στην ταινία «Επιχείρηση Απόλλων», του Γιώργου Σκαλενάκη το 1968. Ενώ το 1990 ο Κωνσταντινουπολίτης κωμικός θα λάβει τιμητική διάκριση στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης για την συμμετοχή του στην ταινία «Οι Αθηναίοι» του σκηνοθέτη Βασίλη Αλεξάκη.
Η έλευση της δεκαετίας του 80, που χαρακτηρίστηκε από τις μαύρες περιόδους της κινηματογραφικής μας δημιουργίας, με την επικυριαρχία του υποπροϊόντος της βιντεοκασέτας, συμπαρέσυρε δυστυχώς και τον Αθηνόδωρο Προύσαλη, που συμμετείχε σε αρκετές από αυτές, προκειμένου να βιοποριστεί.
Τέλος, να σημειώσουμε το σημαντικό πέρασμα του Αθηνόδωρου Προύσαλη από την μικρή μας οθόνη, όπου με την υποκριτική του δεινότητα, σφράγισε μερικές από τις σπουδαίες τηλεοπτικές μας σειρές. Σ΄αυτές προεξάρχει ο ιστορικός «Μεθοριακός Σταθμός» που προεβάλλετο τότε από την ΥΕΝΕΔ και θεωρείται από τις μεγαλύτερες σε χρονική διάρκεια τηλεοπτικές μας παραγωγές – (1974-1981) πλαισιώνοντας στον ρόλο του Κυριάκου (αντιπροέδρου του χωριού), τον καινοτόμο γεωπόνο Αλέξη Κοντόπουλο (Βάσω Αδριανό), την Γαρουφαλλιά (Ρένα Βουτσινά) και άλλους επίσης έξοχους ηθοποιούς μας. Αλλά και η συμμετοχή του στο σήριαλ «Εγκλήματα», που προεβάλλετο από τον ΑΝΤ1 την περίοδο 1998-2000 και υποδύετο με αξεπέραστη ηθοποιΐα τον ρόλο του «παππού».
Με την αυθεντικότητα της ερμηνευτικής τους δεινότητας, που αποτύπωνε στους ρόλους του, την γνήσια λαϊκή ψυχή, αλλά και το σπουδαίο υποκριτικό του τάλαντο, ο Αθηνόδωρος Προύσαλης, μας έδωσε σημαντικές ερμηνείες και ξεχώρισε τόσο στο παλκοσένικο, όσο και στην μεγάλη οθόνη, σαν ένας απο τους μεγάλους μεταπολεμικούς μας ηθοποιούς.
Στις 5 Ιουνίου του 2012, έχοντας διανύσει μια μακρά και επιτυχημένη καλλιτεχνική διαδρομή, ο Αθηνόδωρος Προύσαλης έφυγε από την ζωή. Ο θάνατός του σκόρπισε πάνδημη θλίψη στο καλλιτεχνικό κοινό, για την απώλεια, αυτού του ανεπανάληπτου γνήσιου «μάγκα», του θεάτρου και του κινηματογράφου μας.
*Ο συγγραφέας Πάνος Ν. Αβραμόπουλος είναι Α΄ Αναπληρωματικός Δημοτικός Σύμβουλος Αθηναίων.
