Του Βαγγέλη Χωραφά*
Ο Αμερικανός πρόεδρος μίλησε ανοικτά για το Αφγανιστάν: οι ΗΠΑ δεν θα παραμείνουν ακόμα και αν γνωρίζουν ότι οι Ταλιμπάν επελαύνουν. Για τις ΗΠΑ, ο πόλεμος στο Αφγανιστάν, μετά από 20 χρόνια, δεν μπορεί πλέον να υποστηριχτεί πολιτικά, οικονομικά και πολιτισμικά.
Η βασική συνιστώσα της σκέψης του Τζο Μπάιντεν είναι «ποτέ πια μία ολόκληρη γενιά σε πόλεμο». Ο Λευκός Οίκος έχει κατανοήσει ότι αυτός ο πόλεμος δεν θα μπορούσε να οδηγήσει σε ολοκληρωτική νίκη. Για αυτό φρόντισε να διαμορφώσει τις γραμμές άμυνας του.
Φράσεις του Αμερικανού προέδρου όπως, «εξάλειψη της Αλ Κάιντα», «στείλαμε τον Οσάμα μπιν Λάντεν στην κόλαση», «δεν πήγαμε στο Αφγανιστάν για να οικοδομήσουμε ένα έθνος», διαμορφώνουν το πλαίσιο της ερμηνείας της εκστρατείας στο Αφγανιστάν, ως μη-ήττας.
Αλλά η φράση «δεν αφήνουμε μόνο του τον λαό του Αφγανιστάν» είναι αυτή που καθορίζει τις μελλοντικές εξελίξεις. Οι Αμερικανοί πιστεύουν ότι αφήνουν πίσω τους έναν αξιόμαχο αφγανικό στρατό που μπορεί να αντισταθεί στους Ταλιμπάν. Και την Τουρκία.
ΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ
Είναι γνωστό ότι η Άγκυρα σκοπεύει να προστατεύσει το αεροδρόμιο της Καμπούλ και να το κρατήσει ανοικτό. Το αεροδρόμιο είναι χρήσιμο σε όλους, των Ταλιμπάν περιλαμβανομένων και κανένας δεν θα ήθελε να καταστραφεί σε έναν εμφύλιο πόλεμο.
Η Τουρκία στοχεύει να συνεννοηθεί με τους Ταλιμπάν, δεν βρίσκεται εκεί για να τους πολεμήσει. Για αυτό και ο Ταγίπ Ερντογάν ξεδίπλωσε από την Κατεχόμενη Κύπρο την ρητορική του παραλόγου, υποστηρίζοντας ότι η Τουρκία πάντα συμπαρατάχθηκε με τους Αφγανούς, ενάντια στις ξένες επεμβάσεις. Παραβλέποντας το γεγονός ότι η ίδια η Τουρκία ήταν μέλος της Νατοϊκής επέμβασης στην χώρα. Προς το παρόν, οι Ταλιμπάν επιδεικνύουν μια απολύτως εχθρική στάση απέναντι στην Άγκυρα.
Η Τουρκία θα προωθήσει τα συμφέροντα της που δεν είναι η σταθεροποίηση του Αφγανιστάν, αλλά η σομαλοποίηση της χώρας. Αυτό που θέλει να κάνει η Τουρκία, με την σύμφωνη γνώμη των ΗΠΑ, γίνεται εδώ και πολλά χρόνια στο Μογκαντίσου. Το αεροδρόμιο του Μογκαντίσου βρίσκεται υπό τουρκικό στρατιωτικό έλεγχο μετά την έναρξη της αποχώρησης των αμερικανικών στρατευμάτων από την Σομαλία.
Ιδιαίτερη σημασία έχει και ο ρόλος της αεροπορικής εταιρείας της Τουρκίας, Turkish Airways. Τα δρομολόγια της υποστηρίζουν πλήρως την τουρκική επεκτατική πολιτική. Πρόκειται για την πρώτη εταιρεία που εισέρχεται σε περιοχές με κρίσεις. Η λειτουργία του αεροδρομίου, οι πτήσεις της εταιρείας και η δραστηριοποίηση κατασκευαστικών εταιρειών-πολλές βρίσκονται ήδη εκεί -θα νομιμοποιήσουν τον τουρκικό επεκτατισμό στο Αφγανιστάν.
Με τον έλεγχο του αεροδρομίου της Καμπούλ, η επέκταση της Τουρκίας προς την Ανατολή λαμβάνει άλλες διαστάσεις και το Αφγανιστάν καθίσταται ένας ενδιάμεσος κόμβος για την Άγκυρα.
ΟΙ ΚΙΝΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΥΠΟΛΟΙΠΩΝ
Η Ρωσία έχει ήδη προειδοποιήσει ότι αυτή και οι σύμμαχοι της θα χρησιμοποιήσουν όσα μέσα διαθέτουν, για να παρεμποδίσουν έναν εμφύλιο στο Αφγανιστάν.
Το Πακιστάν θα προσπαθήσει να κινηθεί, αλλά δεν είναι μια τόσο οργανωμένη χώρα όπως η Τουρκία. Τα συμφέροντα του Πακιστάν επικεντρώνονται στις ανατολικές περιοχές του Αφγανιστάν. Θεωρείται βέβαιο ότι θα υπάρξει συνεννόηση μεταξύ Τουρκίας και Πακιστάν.
Το Ιράν βρίσκεται ήδη στο Αφγανιστάν. Το καθεστώς της Τεχεράνης εκμεταλλεύεται την ύπαρξη σιϊτικής μειονότητας στην χώρα και διεισδύει με την χρησιμοποίηση τοπικών παραστρατιωτικών οργανώσεων. Η πρώτη από αυτές, η Fatemiyoun έκανε ήδη την εμφάνιση της στην Καμπούλ, αναλαμβάνοντας τον έλεγχο της σιϊτικής γειτονιάς της πόλης.
Το αν θα καταφέρει η Άγκυρα να συνεννοηθεί με την Τεχεράνη, είναι ένα ανοικτό θέμα.
ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Η Τουρκία βρίσκεται σε μία μεγάλη διαπραγμάτευση με τις ΗΠΑ και τη Δύση. Η Άγκυρα πιστεύει ότι όπως διαπραγματεύτηκε με τον Τραμπ το Μογκαντίσου, έτσι θα διαπραγματευθεί και με τον Μπάιντεν την Καμπούλ.
Υπάρχουν πολλοί που θεωρούν ότι για να παραμείνει η Τουρκία στο Αφγανιστάν, θα ζητήσει ανταλλάγματα στο Αιγαίο και στην Κύπρο. Αυτό δεν θα πρέπει να αποκλειστεί. Ωστόσο, προς το παρόν, φαίνεται ότι οι προτεραιότητες της Άγκυρας σχετίζονται με την βελτίωση των σχέσεων με τις ΗΠΑ και του κλεισίματος των εκκρεμοτήτων που υπάρχουν μεταξύ των δύο χωρών. Χωρίς αυτή την βελτίωση, η διαπραγμάτευση δεν θα συνεχιστεί εύκολα.
Η Τουρκία έχει πολλά ανοικτά μέτωπα, από τα οποία προσδοκά επιτυχίες. Το ποια θα επιλέξει ως προτεραιότητες θα εξαρτηθεί από τις εξελίξεις, από τις αντιστάσεις, καθώς και από την κίνηση των άλλων παικτών στην παγκόσμια σκακιέρα.
Η Ελλάδα καταγράφει τις εξελίξεις και αυτό που πρέπει να κάνει είναι να προετοιμάζεται εσωτερικά και να διευρύνει τις συμμαχίες της στο εξωτερικό. Δεν υπάρχουν πολλές επιλογές που να είναι βιώσιμες με το υπάρχον πολιτικό σύστημα.
*Διευθυντής ιστοσελίδας geoeurope.org
