Γράφει ο Πάνος Ν. Αβραμόπουλος*
Με το αισθητικό κάλλος του, την περίτεχνη και ξεχωριστή κατασκευή του, αλλά και την πολύπλαγκτη ιστορία του, η εκκλησία του Αγίου Νικολάου Αμπελοκήπων, αποτελεί ένα σημαντικό ορθόδοξο πολιτιστικό μνημείο στην πόλη. Φέρει την σφραγίδα κατασκευής του μεγάλου αρχιτέκτονα Ερνέστου Τσίλερ, που αποτύπωσε αδρά την αρχιτεκτονική του προσωπικότητα στην πόλη. Ως προς την τεχνοτροπία του ο ναός είναι περίκεντρος, με ημισφαιρικό τρούλο και τον περιβάλλουν οριζόντιες ταινίες περιμετρικά μέχρι τον τρούλο. Ακόμα στις πόρτες και τα παράθυρα του ναού, δεσπόζουν επιβλητικά κορινθιακά κιονόκρανα, ενώ υφίσταται και μια καμπάνα του 1898, στην οποία είναι ανάγλυφα χαραγμένος ο Άγιος Νικόλαος και που κατασκευάστηκε στο πυριτιδοποιείο Αθηνών.
Ο ναός που ανηγέρθη το 1900, αποτελούσε αναπόσπαστο κομμάτι της περίφημης έπαυλης του Νικολάου Θών, η οποία και αυτή είχε κατασκευαστεί από τον Ερνέστο Τσίλερ στα 1891.
Ο Νικόλαος Θών υπήρξε κορυφαίος κοινωνικός και οικονομικός παράγοντας των Αθηνών στις αρχές του 20-ου αιώνα. Αποτελούσε οικονομικό και πολιτικό σύμβουλο του βασιλέως Γεωργίου Α΄, πρωτοπόρο αθλητικά πρόεδρο του Πανελλήνιου Γυμναστικού Συλλόγου, αλλά και μέλος της Ολυμπιακής Επιτροπής. Πρόκειται για τον γιo του βαυαρού στρατιωτικού Καρόλου Θών (Thon). Η έπαυλη Θών που μοίρα τραγική καταστράφηκε στις φονικές μάχες των Δεκεμβριανών του 1944, κατά την αλγεινή εμφύλια σύρραξη, υφίστατο χωροταξικά στην σημερινή διασταύρωση Αλεξάνδρας και Κηφισίας. Στον χώρο αυτό στις μέρες μας έχουν ανεγερθεί πολυτελή κτίρια και γραφεία. Μέσα σ αυτά δεσπόζει επιβλητικά αναρριπίζοντας σπουδαίες κοινωνικές και ιστορικές μνήμες, ο ναΐσκος του Αγίου Νικολάου.
Ο ναΐσκος από το 1979 έχει κηρυχθεί διατηρητέος, ωστόσο αντιμετωπίζει την τραγική εγκατάλειψη της πολιτείας και ευρίσκεται σε σχεδόν ερειπωμένη κατάσταση. Αποτελεί ένα σημαντικό ιστορικό και πολιτισμικό στολίδι στην ταυτότητα της πόλης και η πολιτεία οφείλει άμεσα να προστατέψει την πολιτισμική του παρουσία.
Τo παρόν κείμενο έχει δημοσιευθεί σε εφημερίδες της Ηλείας και σε περιοδικά πολιτισμικού χαρακτήρα.
*Ο συγγραφέας Πάνος Ν. Αβραμόπουλος, είναι Α΄ Αναπληρωματικός Δημοτικός Σύμβουλος Αθηναίων
