Αλέξης Παπαχελάς: Η τέχνη της σιωπής
Δημοσιεύτηκε στην Καθημερινή
Μέρες που είναι, νοσταλγώ τη σιωπή… Όχι, δεν αναφέρομαι σε υπαρξιακούς στοχασμούς που προκαλούν συνήθως οι εορταστικές περίοδοι. Αλλά στη σιωπή των πολιτικών και ειδικών μιας περασμένης εποχής. Οι οποίοι ήξεραν πότε να μιλάνε και πότε να σιωπούν. Κλασικό παράδειγμα, ο Κάρολος Παπούλιας. Ανθρωπος ευφυής, με ιδιαίτερο χιούμορ, βαθιά γνώση της Ιστορίας και έντονες ιδεολογικές απόψεις, ήξερε πότε να μένει μακριά από τη δημοσιότητα. Είχε πολλά να πει αλλά καταλάβαινε πόσο μεγάλη είναι η παγίδα της εφήμερης προβολής.
Θα μου πείτε ότι ανήκε σε μια άλλη εποχή. Σύμφωνοι. Το μιντιακό σύστημα ήταν πολύ πιο «μαζεμένο» και κανένας πολιτικός της γενιάς του δεν δοκιμάστηκε από τη σαγήνη του Twitter ή του Facebook. Υπήρχε περισσότερος χρόνος και άνεση για να σκεφθεί κάποιος πριν μιλήσει.
Στις μέρες μας η πίεση είναι αφόρητη. Ο κύκλος της «ενημέρωσης» ξεκινάει από τις 6 το πρωί και σταματάει κατά τη 1 τη νύχτα. Ορισμένοι είναι προφανές πως χρήζουν βίαιης απεξάρτησης, η δημοσιότητα είναι το οξυγόνο τους. Χωρίς αυτήν νιώθουν ότι δεν υπάρχουν. Είναι κρίμα να βλέπεις έξυπνους ανθρώπους, που έχουν πράγματα να πουν και να κάνουν, να αυτοκαταστρέφονται με ραγδαίο και ενίοτε θεαματικό τρόπο επειδή δεν μπορούν να μείνουν σιωπηλοί, έστω για μια μέρα ή ώρα.
Αυτό που δεν καταλαβαίνουν, όμως, είναι ότι μπορεί να έχει αλλάξει η επικοινωνία, αλλά έχει αλλάξει και η σχέση των πολιτών με τους πολιτικούς. Ο ψηφοφόρος αντιμετωπίζει πια τον πολιτικό σαν επιλογή μιας, άντε δύο χρήσεων. Δεν είναι τυχαίο ότι διάσημοι, νέοι πολιτικοί πρωταγωνιστές εγκαταλείπουν το… πάλκο πολύ γρήγορα. Ο πολιτικός χρόνος τρέχει με ιλιγγιώδη ταχύτητα, είναι αμείλικτος.
Ο αντίλογος είναι πως ένας πολιτικός παλαιάς κοπής δεν θα μπορούσε να επιβιώσει μέσα στη σημερινή ζούγκλα της επικοινωνίας και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Θα χρειαζόταν να προσαρμοστεί ασφαλώς. Αλλά η τέχνη τού πότε να σιωπάς παραμένει πολύ χρήσιμη για τους πολιτικούς. Και βέβαια και για τους επιδημιολόγους, που θα μπουν σε πρόγραμμα αποτοξίνωσης από τη δημοσιότητα με το τέλος της πανδημίας.
