Όταν τον περασμένο Απρίλιο η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) ανακοίνωσε την πρώτη ψηφιακή έκδοση ομολόγου, ύψους 100 εκατ. ευρώ, σε δημόσια πλατφόρμα blockchain, η κίνηση αυτή περιγράφηκε ως πιθανώς αντίστοιχης σημασίας για την αγορά με την αποστολή του πρώτου e-mail. Διότι τη στιγμή που το πρώτο e-mail «έφυγε» προς τον παραλήπτη του, οι περισσότεροι δεν μπορούσαν ίσως να φανταστούν τον τρόπο με τον οποίο αυτή η νέα τεχνολογική δυνατότητα θα άλλαζε την ανθρώπινη επικοινωνία, καταργώντας ουσιαστικά τα μηχανήματα φαξ και ελαχιστοποιώντας την παραδοσιακή αλληλογραφία. Το αν η ψηφιακή έκδοση ομολόγου στο blockchain προκαλέσει μακροπρόθεσμα στην αγορά αντίκτυπο αντίστοιχο με αυτόν του πρώτου email στην επικοινωνία, μένει να φανεί στο μέλλον. Ωστόσο, αυτή η πρώτη έκδοση σίγουρα ανέδειξε τον ρόλο που η τεχνολογία του blockchain ενδέχεται να παίξει στον χρηματοοικονομικό κλάδο στο μέλλον, «ταράζοντας τα νερά» ως προς τις παραδοσιακές διαδικασίες, σε μια αγορά ομολόγων μεγέθους 119 τρισεκατομμυρίων δολαρίων παγκοσμίως (2021, SIFMA).
Σε συνέντευξή του στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, ο Ρίχαρντ Τεϊχμάιστερ (Richard Teichmeister), επικεφαλής χρηματοδοτήσεων, νέων προϊόντων και ειδικών συναλλαγών στο Τμήμα Κεφαλαιαγορών της ΕΤΕπ, η οποία είναι η τράπεζα της Ευρωπαϊκής Ένωσης κι ο μεγαλύτερος πολυμερής χρηματοπιστωτικός οργανισμός στον κόσμο, αφήνει ανοιχτή την πιθανότητα έκδοσης και νέου ψηφιακού ομολόγου. Επισημαίνει πάντως πως η δεύτερη αυτή έκδοση δεν αποκλείεται να έχει διαφορετικά χαρακτηριστικά από την πρώτη.
O κ.Τεϊχμάιστερ ξεκαθαρίζει πως θα ήταν πρώιμο να μιλήσει για το πότε θα μπορούσε να εκδοθεί το νέο ψηφιακό ομόλογο, δεδομένου ιδίως ότι βρίσκονται σε εξέλιξη σημαντικές ρυθμιστικές πρωτοβουλίες της ΕΕ για τη νέα εποχή των χρηματοοικονομικών συναλλαγών, όπως το Πιλοτικό Καθεστώς για Υποδομές Αγοράς βασισμένες στο Κατανεμημένο Καθολικό (Pilot Regime for market infrastructures based on distributed ledger technology- DLT). Μπορεί ο όρος DLT, που σχετίζεται με την τεχνολογία του blockchain, να ακούγεται πολύ τεχνικός έως …ακατάληπτος, αλλά η εφαρμογή της συγκεκριμένης τεχνολογίας θεωρείται από πολλούς πως έχει τη δυνατότητα να αλλάξει επαναστατικά τον τρόπο λειτουργίας των χρηματοπιστωτικών αγορών και του τραπεζικού τομέα -εξ ου και η πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το Πιλοτικό Καθεστώς, η οποία, κατά τον κ.Τεϊχμάιστερ, εκτιμάται ότι θα τεθεί σε ισχύ μέχρι το τέλος του 2022.
Αναλυτικότερα, σε ερώτημα του ΑΠΕ-ΜΠΕ, σε σχέση με το αν θα υπάρξει δεύτερη έκδοση ψηφιακού ομολόγου από την ΕΤΕπ στο μέλλον, ο κ.Τεϊχμάιστερ απαντά: «Πιθανότατα ναι, αλλά δεν γνωρίζουμε πότε. Για την πρώτη έκδοση (σ.σ. είχε βασιστεί στην πλατφόρμα blockchain του κρυπτονομίσματος Ethereum και μετείχαν σε αυτή ως επικεφαλής διαχειριστές οι Goldman Sachs, Βanco Santander και Societe Generale) χρειαστήκαμε ενάμιση χρόνο. Ελπίζω πως δεν θα διαρκέσει τόσο (η διαδικασία) για τη follow-up συναλλαγή. Δεδομένου ωστόσο ότι τώρα αναμένουμε το Πιλοτικό Καθεστώς DLT της ΕΕ, ίσως υπάρχουν λόγοι για να καθυστερήσουμε αυτή τη συναλλαγή, μέχρι να τεθεί σε ισχύ το καθεστώς αυτό. Είναι πολύ νωρίς για να ειπωθεί κάτι αυτή τη στιγμή».
Ως προς τυχόν νέα χαρακτηριστικά που μπορεί να έχει το νέο ομόλογο, το υψηλόβαθμο στέλεχος της ΕΤΕπ εξηγεί: «Η πρώτη συναλλαγή ήταν σε ευρώ, αλλά θα μπορούσαμε να κοιτάξουμε κι άλλα νομίσματα. Η πρώτη συναλλαγή αφορούσε σε ομόλογο μηδενικού τοκομεριδίου (zero-coupon bond), αλλά θα μπορούσαμε τώρα να δούμε κι άλλους τύπους ομολόγων, ομολόγων που πληρώνουν πραγματικά τόκο κατά τη διάρκεια της ζωής του ομολόγου. Και τελευταίο, αλλά όχι λιγότερο σημαντικό, θα μπορούσαμε να σκεφτούμε μια εναλλακτική στα CBDCs (Ψηφιακά Νομίσματα Κεντρικών Τραπεζών), που θα ήταν να φέρουμε το ρευστό στο blockchain. Γιατί η ομορφιά αυτής της τεχνολογίας είναι η ταχύτητα και η αποδοτικότητα με τις οποίες μπορείς να εκτελέσεις και να διακανονίσεις συναλλαγές (…) Όταν έχεις το ομόλογο ψηφιοποιημένο και το ρευστό ψηφιοποιημένο, όλα μπορούν να γίνουν σε δευτερόλεπτα. Άρα, αυτά είναι κάποια από τα στοιχεία που έχει νόημα να διερευνηθούν περαιτέρω, ώστε να δούμε πώς θα μπορούσαν να συνδυαστούν μεταξύ τους και τι θα μπορούσε εύλογα να γίνει ως το επόμενο βήμα».
Ο κ.Τεϊχμάιστερ εξηγεί ακόμα ότι ο λόγος που για το πρώτο ομόλογο επελέγη η δημόσια πλατφόρμα blockchain του Ethereum, η δεύτερη δημοφιλέστερη μετά του Bitcoin, ήταν γιατί οι εκδότες θέλησαν να κάνουν εύκολη τη συμμετοχή των επενδυτών. Αυτό δεν σημαίνει όμως, διευκρινίζει, ότι στο μέλλον δεν θα μπορούσαν να εξεταστούν και άλλες εναλλακτικές. Για παράδειγμα, λαμβανομένων υπόψη των ρυθμιστικών απαιτήσεων για τις οικονομικές συναλλαγές (όπως οι κανονισμοί τύπου «γνώριζε τον πελάτη σου»), υπάρχουν επιχειρήματα για τη χρήση στο μέλλον ενός ιδιωτικού blockchain αδειοδοτημένης πρόσβασης, όπου θα ήταν πολύ εύκολο να γνωρίζεις ποιος είναι ο επενδυτής (σε αντίθεση με τη δημόσια πλατφόρμα blockchain, στην οποία υπάρχει μεγαλύτερη ανωνυμία και η ταυτοποίηση των πελατών είναι πιο πολύπλοκη υπόθεση).
«Η τεχνολογία του blockchain μπορεί να “επαναστατικοποιήσει” τη λειτουργία των χρηματοοικονομικών αγορών»
Κατά τον κ.Τεϊχμάιστερ, η τεχνολογία του blockchain μπορεί να «επαναστατικοποιήσει» τη λειτουργία των χρηματοοικονομικών αγορών, καθώς πέραν της αυξημένης ταχύτητας και αποδοτικότητας και της μείωσης του ρίσκου που συχνά συνδέεται με τις οικονομικές συναλλαγές, θα φέρει και σημαντικό περιορισμό του κόστους -όταν γίνει mainstream (κύρια τάση). «Προφανώς, στην αρχή θα υπάρχει μεγαλύτερο κόστος, το επενδυτικό κόστος, προκειμένου να οικοδομηθεί, να αναπτυχθεί και να εφαρμοστεί η τεχνολογία. Στη συνέχεια όμως, όταν η τεχνολογία γίνει mainstream, θα απλοποιήσει πολύ τις σήμερα κοστοβόρες διαδικασίες σε επίπεδo middle και back office» υπογραμμίζει.
Πάντως, πολλά μένει να γίνουν σε επίπεδο ρυθμιστικού πλαισίου, καθώς λίγες χώρες -όπως για παράδειγμα η Γαλλία- έχουν ήδη εισάγει στη νομοθεσία τους σχετικές ρυθμίσεις (η Γαλλία το έπραξε το 2017 και στη συνέχεια επικαιροποίησε τη σχετική νομοθεσία το 2019). Όπως εξηγεί ο κ.Τεϊχμάιστερ, στις περισσότερες χώρες της ευρωπαϊκής ηπείρου, ένα ομόλογο προσδιορίζεται από ένα έγγραφο που αντιπροσωπεύει το χρέος, το οποίο πρέπει να υπάρχει σε φυσική μορφή και να υπογράφεται από τον εκδότη. «Χωρίς τέτοιο έγγραφο, το χρέος δεν υπάρχει νομικά και άρα δεν υπάρχει και το ομόλογο» παρατηρεί και προσθέτει ότι, πέραν της γαλλικής νομοθεσίας, που επέτρεψε την έκδοση του πρώτου ψηφιακού ομολόγου, άλλο σημαντικό στοιχείο είναι η ύπαρξη πλέον της δυνατότητας των Ψηφιακών Νομισμάτων Κεντρικών Τραπεζών (CBDCs), κάτι το οποίο «το Ευρωσύστημα μελετά πολύ εντατικά. Αυτό θα συμβεί στα επόμενα τέσσερα έως πέντε χρόνια, οπότε ένας αριθμός κεντρικών τραπεζών πειραματίζεται με τα CBDCs» καταλήγει.
