Γράφει η Δέσποινα Κώτση (Δικηγόρος Αθηνών)
Γύρω στο 1850 ο Ιταλός ποιητής Λουίτζι Σάιλερ γράφει ένα ποίημα, που μιλάει για ένα κοριτσάκι, την Τερέζα. Το κορίτσι περιχαρής που έπιασε μια πεταλουδίτσα, ενώ εκείνη πέταγε πάνω από το γρασίδι, αναφωνεί: «Την έπιασα! Την έπιασα!». Η πεταλούδα την εκλιπαρεί να την αφήσει ελεύθερη, λέγοντάς της: «Ζώντας πετώντας, τι κακό σου κάνω; Εσύ με πληγώνεις πιέζοντάς μου τις φτερούγες. Άσε με ελεύθερη! Κι εγώ κόρη του Θεού είμαι!» Η Τερέζα κόκκινη από ντροπή, άνοιξε τα δάχτυλά της κι εκείνη πέταξε και πάλι.
Οι πλείστες όσες πεταλούδες επί γης είναι τα άτομα, τα υποκείμενα που με τα φτερά της έμφυτης επιζήτησης του ειδέναι ανακαλύπτουν τον περιβάλλοντα Κόσμο. Τα κράτη εγκολπώνουν τις πεταλούδες μέσα στα σύνορά τους και άλλοτε προσφέρουν σ’ αυτές έναν θαυμαστικό και θαυμαστέο κήπο πολιτισμικής καταγωγής, ενώ άλλες φορές είναι ιδιαίτερα φτωχή -και άδεια ακόμη- η εθιμική κατασκευή του κράτους των προγονικών νυμφών.
Όμως, αγαπητοί μου, η πεταλούδα είναι ένας τέλειος οργανισμός και προς τούτο ομοιάζει του ανθρώπου. Κάπως έτσι, η μοιραία υπαρξιακή ολοκλήρωση συνέχεται άμεσα με το επίπεδο της εθνικής αυτό -συνειδητότητας. Στα κοινωνικά σπάργανα της ολότητας του έθνους, μέσα στις ψαλμωδίες από τα λευκά καμπαναριά των πελαγίτικων νήσων, τους ήχους από τα μανιάτικα μοιρολόγια και την ανάσταση που κάνει κρυφά η γλώσσα του Πινδάρου, μιαν Κυριακή εις τα σκολειά του Γένους, εκείθε δειλά καταλαβαίνει ο λογισμός ότι κάπου ανήκει ο άνθρωπος.
Ανήκω σημαίνει έχω μια αρχή και υπάρχω, σημαίνει βάζω εγώ το τέλος (σκοπό). Και ξεκινάς ως παιδί του Θεού που είσαι! Να λευτερωθείς και να λευτερώσεις, να αποκτήσεις δική σου ταυτότητα: ίσταται κυπαρισσένια κι αψηλή, αυτή ‘ναι του Μέγα Λυτρωμού αποτόκι.
Ποια είναι λοιπόν η Αρχή του ελληνικού έθνους; Είναι μιας αξίας λέξη: η Ελευθερία! Δηλαδή, του ενός η από αγάπη περιδιάβασις εις αγαπητό σκοπό. Να οδηγείς εκεί όπου θέλεις και να θέλεις εκεί που οδηγείσαι. Με ποια φτερούγα αρχετυπική θαρρείς ο Γιάννης Αντετοκούνμπο αιωρείται σήμερα πάνω στο γήπεδο και πώς προχωρά στο ατομικό του τέλος της υψίστης αθλητείας;
Η υπαρχή της ταυτότητάς του είναι γνησίως ελληνική. Η αριστοσύνη που πετυχαίνει είναι σαν το νερό μιας αστείρευτης πηγής από τα βάθη των αιώνων. Από ‘κείνη θα ξεδίψασαν ο Σωκράτης κι ο Αριστοτέλης. Μα σαν είναι κύκλος, το αγιασμένο αυτό ύδωρ ξεχύθηκε εις την θάλασσα της Αφροδίτης και ψιθύρισε ο παφλασμός απ’ τις ακτές της Κύπρου στον Σολωμό επίσης, την αρίστη ευλογία: γι’ αυτήνε να πεθάνει την Ελευτερία. Και τα χώματα κάτω από τον Ήλιο που σκεπαίνουν τις σεπτές μορφές θυμίζουνε χρυσά μαλλιά.
Σαν εκείνα που τα κρύβουν σήμερα κάτω από τα μαύρα μαντήλια κι άλλες χαρακωμένες μανάδες. Γιατί η ατομικότητα, ο σεβασμός της ανθρώπινης ύπαρξης βαφτίστηκαν πρωταρχικά μαζί με την Ελευθερία στο σπήλαιο των ιερών ιδανικών. Καθώς λιώνουν οι σταλακτίτες της ιστορίας είναι σαν να βούρκωσε η φύση και ενθυμούμαι τα δάκρυα, που απλώθηκαν από τις Ελληνίδες μάνες της Βορείου Ηπείρου, πάνω στα φέρετρα των παιδιών που προσπάθησαν να δραπετεύσουν αποκαθηλώνοντας την μακροχρόνια δικτατορία της Αλβανίας.
Αλήθεια, τι κάνει Έλληνες τον Π. Δήμα, τον Γ. Αντετοκούνμπο και τον ανώνυμο Ελλαδίτη; Η τελείωση του εαυτού τους μέσα στο αξιακό κάδρο όλων όσων πρεσβεύει ο ελληνικός πολιτισμός. Η συμμετοχή τους στην Ελληνική Δημοκρατία προσθέτει στο έθνος μας την ιδιαίτερη διαδρομή του καθενός, έτσι που ακοντίζεται το έθνος στη φόρα του σύμπαντος. Οι αθλητικές επιτυχίες, οι ακαδημαϊκές επιδόσεις κομίζουν στην κιβωτό της εθνικής μας κουλτούρας τα θετικά ειδοποιά στοιχεία που λείπουν.
Σύμφωνα με βιβλιογραφική πηγή του υπουργείου Εσωτερικών των ΗΠΑ, ένας από τους Ιδρυτικούς Πατέρες, ο Μπέντζαμιν Φράνκλιν θα μας διαφωτίσει πως αυτός που θέλει να γίνει μετανάστης στην ξένη χώρα, πρέπει να οράται όχι στη βάση του τί είναι αλλά του τι μπορεί να προσφέρει. Απόλυτα εύλογο. Απέναντι στη στατική θεώρηση, η εργαλειοκίνηση της προσωπικότητας προσθέτει στην πολιτική ολοκλήρωση του κράτους.
Ο Ουμπέρτο Έκο είπε ότι «η εθνική ταυτότητα είναι το τελευταίο προπύργιο των στερημένων». Μία αποστέρηση για την οποία ευθύνεται το κράτος, όταν έχει τόσους ακτήμονες ατομικών επιτευγμάτων. Στην έξαρση των εθνικιστικών κινημάτων εντοπίζω τις κάμπιες που δεν εκδηλώθηκαν σε όμορφα πετούμενα για να γευτούν το νέκταρ μιας σύνθετης πολιτικοποίησης, που –δικαιολογημένα- δεν αντιλαμβάνονται ανάμεσα στα μακάρια πέταλα των λουλουδιών. Το Κράτος, μόνο στην εποχή της Παιδείας θα τους επιτρέψει να γεννηθούν! Τελεία.
Συμπληρώνοντας τον Έκο, θα έλεγα ότι η εθνική ταυτότητα είναι το πατρικό κάστρο των προσωπικοτήτων. Εκεί όπου συνηθίζουν να αποτίουν οι άνθρωποι τα ανδραγαθήματά τους εγκλείεται η ψυχή τους. Έθνος δεν είναι κάτι που το αποφασίζεις όπως συμβαίνει με την υπηκοότητα και το μέρος όπου διαλέγεις να ζήσεις. Είναι αυτό που σε ακολουθεί όπου πας, που καθρεφτίζεται χάρη στης ίδιας της Ύπαρξης τη χάρη κι αποκαλύπτεται απ’ το ρυθμικό βηματισμό σου μέσα στην ίδια τη ζωή.
Και ο ρυθμός της Ρωμιοσύνης είναι αυτός ο ένας ύμνος που μιλεί στον Έλληνα απανταχού. Και οι δύο γαίες όπου πατάς ξανασυνδέονται Γιάννη Αντετοκούνμπο… Μα σα να το ξέρεις ήδη και σαν να σ’ ακούω να λες:
«Γκαρδιακά χαροποιήθει και του Βάσιγκτον η γη,
Και τα σίδερα ενθυμήθει που την έδεναν κι αυτή.»
«Κι εσύ αθάνατη, εσύ θεία, που ότι θέλεις ημπορείς.
Εις τον κάμπο, Ελευθερία, … »
