Είναι ξεκάθαρο πλέον πως η ανεργία και ειδικά η ανεργία των νέων, αναδεικνύεται ως το σοβαρότερο πρόβλημα της ελληνικής κοινωνίας αυτή τη στιγμή. Τα ποσοστά και οι αριθμοί βεβαιώνουν πως η ανεργία θα γίνει πολλαπλασιαστής οργής και καταλύτης αποσταθεροποίησης.
Οι κλειστές πόρτες του δημοσίου δεν παρέχουν καμιά ελπίδα διορισμών. Την ίδια ώρα, με την ύφεση στο 6%, είναι ουτοπικό να περιμένει κανείς πως η ιδιωτική οικονομία θα δημιουργήσει θέσεις εργασίας. Το δρομολόγιο «ΟΑΕΔ φραπέ-κοινωνικό παντοπωλείο–σπίτι» δεν έχει απολύτως κανένα προορισμό και δεν φέρνει αποτέλεσμα. Εξίσου ατυχείς είναι όμως και προτάσεις όπως αυτή που έκανε πρόσφατα ο Πέτρος Δούκας για δημιουργία «ταξιαρχιών ανέργων» και ξεσήκωσε θύελλα αντιδράσεων και δικαίως, αφού η πρότασή του δημιουργούσε συνειρμούς με στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας.
Η ανεργία είναι ένα πολυσύνθετο πρόβλημα που δεν επιδέχεται εύκολες λύσεις και συμβατικές απαντήσεις. Αλλά όπως είπε και στη διάσημη ρήση του ο Αννίβας « ή θα βρούμε τον δρόμο ή θα τον δημιουργήσουμε». Προσωπικά πιστεύω πως με τα σημερινά δεδομένα δεν υπάρχει δρόμος για να βρεθεί. Το μόνο που μένει σαν επιλογή είναι να δημιουργηθεί. Κι αυτό απαιτεί λίγη περισσότερη φαντασία και δημιουργικότητα από αυτή που επιδεικνύεται αυτή τη στιγμή, πρωτίστως από την κυβέρνηση και το πολιτικό σύστημα.
Δημιουργική φαντασία σημαίνει πως αφού δεν δημιουργεί δουλειές ούτε ο δημόσιος ούτε ο ιδιωτικός τομέας, θα πρέπει να πειραματιστούμε με ένα τρίτο χώρο της οικονομίας, τη λεγόμενη κοινωνική οικονομία. Το 2011 ψηφίστηκε ένας νόμος 4019/2011 που προβλέπει τη σύσταση κοινωνικών επιχειρήσεων που θα δραστηριοποιούνται στην κοινωνική οικονομία, δηλαδή μπορούν να ασκούν οικονομικές δραστηριότητες με κοινωνικούς σκοπούς και στόχους.
Με βάση το νόμο αυτό μπορούν δηλαδή να δημιουργούνται επιχειρήσεις ως νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου (κοινωνικές ΕΠΕ) με εμπορική ιδιότητα και με αντικείμενο την παραγωγή, προμήθεια και παροχή αγαπών και υπηρεσιών γενικού συμφέροντος.
Οι δυνατότητες του νόμου έχουν αξιοποιηθεί ελάχιστα και συνήθως όχι από αυτούς στους οποίους θα έδινε μια κάποια βιοποριστική λύση, δηλαδή τους ανέργους. Στο βαθμό λοιπόν που μια κυβέρνηση θέλει να κάνει κάτι περισσότερο από το να κοιτάζει τα στοιχεία της ανεργίας και να σηκώνει ανήμπορη τους ώμους θα μπορούσε να κάνει πέντε πράγματα για να αρχίσει να δημιουργεί έναν καινούργιο δρόμο:
– να εγκαταταστήσει ένα γραφείο πληροφόρησης για σύσταση κοινωνικών επιχειρήσεων σε κάθε ΚΕΠ, σε κάθε Δημαρχείο, σε κάθε τοπικό γραφείο του ΟΑΕΔ ώστε κάθε άνεργος ενδιαφερόμενος να μπορεί να πληροφορείται ότι μπορεί με συνεισφορά 1 ευρώ να γίνεται εταίρος μιας κοινωνικής επιχείρησης, να εξηγούνται οι όροι και οι προϋποθέσεις σύστασης και λειτουργίας όπως επίσης και να διευκολύνεται η επαφή του με άλλους ανέργους που έχουν εκδηλώσει αντίστοιχο ενδιαφέρον ώστε να προχωρήσουν από κοινού.
– να υπάρξει πλήρης φορολογική απαλλαγή για αυτές τις επιχειρήσεις και όχι φορολόγηση με 18% όπως προβλέπει σήμερα ο σχετικός νόμος.
– να μην στερείται ο άνεργος που συμμετέχει σε μια κοινωνική επιχείρηση άλλων επιδομάτων που δικαιούται (ανεργίας, πρόνοιας, αναπηρίας, κλπ)
– να αναθεωρηθούν άμεσα προγράμματα και δράσεις του ΕΣΠΑ προς αυτή την κατεύθυνση, προκειμένου να ενισχυθούν δραστηριότητες των κοινωνικών επιχειρήσεων, και τέλος
– σήμερα το μεσημέρι που συνεδριάζει το υπουργικό συμβούλιο για τα κονδύλια της επόμενης προγραμματικής περιόδου 2014–2020 να ληφθεί μια ξεκάθαρη πολιτική απόφαση: το 80% αυτών των κονδυλίων να έχει ως τελικούς δικαιούχους κοινωνικές επιχειρήσεις.
Δεν είναι η τέλεια λύση, αλλά δεν υπάρχουν τέλειες λύσεις. Το σημαντικό είναι να γίνει μια ολοκληρωμένη προσπάθεια μέσα από τη σύσταση κοινωνικών επιχειρήσεων από ανέργους ώστε να μην πετιούνται άνθρωποι στο περιθώριο. Μεταξύ των ανέργων είναι άνθρωποι με ταλέντα και ικανότητες, οι οποίοι με λίγη υποστήριξη μπορούν να τα καταφέρουν. Μπορούν να δοκιμαστούν. Μπορούν να αισθάνονται αξιοπρεπείς και όχι άχρηστοι. Μπορούν να ελπίζουν.
ΥΓ: Η αναζήτηση εργασίας, αποβλέποντας στη σιγουριά του «μήνας μπαίνει μήνας βγαίνει…» ανήκει οριστικά και αμετάκλητα στο παρελθόν. Το πολιτικό σύστημα πρέπει να βρει τη γενναιότητα να το πει καθαρά στην κοινωνία. Τουλάχιστον, για να μην υποτιμάται ο άνεργος και ως ανόητος.
