Γράφει ο Παντελής Καρύκας
Συγγραφέας
Μετά την πτώχευση του 1893 η κυβέρνηση Τρικούπη κατέρρευσε. Η νέα κυβέρνηση Δηλιγιάννη, επιχείρησε να έρθει σε συμφωνίας με τους δανειστές της Ελλάδας. Στις 24 Ιουνίου 1895 ιδρύθηκε μια νέα αρχή το «Διοικητικό Συμβούλιο της υπηρεσίας του δημοσίου χρέους», ο αντίστοιχος «Οργανισμός Εξυπηρέτησης Δημοσίου Χρέους», του σήμερα. Ωστόσο η υπηρεσία αυτή δεν κατάφερε να έρθει σε συνεννόηση με τους πιστωτές της χώρας. Οι δανειστές ζητούσαν τον έλεγχο των εσόδων των κρατικών μονοπωλίων κάτι που η ελληνική πλευρά αρνούνταν να αποδεχτεί.
Έτσι οι διαπραγματεύσεις κατέληξαν σε τέλμα που συνεχίστηκε μέχρι τα μέσα του 1896. Το γελοίο του πράγματος ήταν ότι η Ελλάδα, παρά την οικονομική της κατάρρευση ανέλαβε να διοργανώσει τους πρώτους σύγχρονους Ολυμπιακούς Αγώνες, η τελετή έναρξης των οποίων έγινε στις 5 Απριλίου 1896, Κυριακή του Πάσχα. Στο μεταξύ οι πιστωτές πίεζαν συνεχώς.
Έτσι τον Οκτώβριο του 1896 οι διαπραγματεύσεις εντατικοποιήθηκαν μέσω της Εθνικής Τράπεζας, αλλά διεξάγονταν μυστικά. Επετεύχθη μια κατ’ αρχήν συμφωνία, με βαρείς φυσικά για την Ελλάδα όρους, όχι όμως και τόσο επαχθείς. Ωστόσο οι αγορές δεν είχαν τελειώσει με την Ελλάδα. Άλλωστε οι Έλληνες φρόντιζαν να δίνουν δικαιώματα. Έτσι φτάσαμε στο διαβόητο 1897. Η στρατιωτική κατάρρευση της Ελλάδας, η ηγετική τάξη της οποίας αναζητούσε διέξοδο μέσω της πολιτικής της εθνικής ολοκλήρωσης, επέφερε και την απόλυτη οικονομική διάλυση. Η ηττημένη Ελλάδα βρέθηκε στο σημείο να πρέπει να καταβάλει και βαριές πολεμικές αποζημιώσεις στην Τουρκία. Ευτυχώς η χώρα δεν έχασε εδάφη, αφού οι κυβερνήσεις των πιστωτών της δεν θα άφηναν να χαθεί ούτε μια σταγόνα από το γάλα της αγελάδας που άρμεγαν. Η συμφωνία παύσης των εχθροπραξιών με την Τουρκία επέβαλε την καταβολή πολεμικών αποζημιώσεων ύψους 95 εκ. χρυσών φράγκων, ένα ποσό που μόνο με εξωτερικό δάνειο μπορούσε η χώρα να βρει.
Αποτέλεσμα όλων αυτών ήταν να επιβληθεί στη χώρα Διεθνής Επιτροπή Ελέγχου (ΔΕΕ), που μετονομάστηκε αργότερα σε Διεθνή Οικονομική Επιτροπή (ΔΟΕ). Ο οικονομικός έλεγχος αποτελούσε και ένα είδος τιμήματος που η ηττημένη Ελλάδα όφειλε να καταβάλει στις γενναιόψυχες μεγάλες δυνάμεις που υποχρέωσαν την Τουρκία να σταματήσει τη προέλαση του στρατού της στη Λαμία και όχι στην Αθήνα. Οι δυνάμεις εγγυήθηκαν επίσης δάνειο για την εξόφληση της υπέρογκης πολεμικής αποζημίωσης προς την Τουρκία.
Το αρχικό κεφάλαιο των δανείων δεν μειώνονταν αλλά οριζόταν χαμηλότερος τόκος. Σύμφωνα με τη νέα ρύθμιση οι κατώτατες ετήσιες καταβολές δεν έπεφταν κάτω από τα 8.750.000 χρυσές δραχμές. Η ΔΟΕ επίσης είχε τον έλεγχο και των δημοσίων υπηρεσιών, των αρμοδίων με τη συγκέντρωση των ως άνω προσόδων του ελληνικού δημοσίου, επεμβαίνοντας ακόμα και στις μεταθέσεις, προαγωγές και απολύσεις υπαλλήλων. Επίσης απαγορεύτηκε η αναγκαστική κυκλοφορία χρήματος. Όταν έγιναν όλα αυτά παραχωρήθηκε στην Ελλάδα δάνειο ύψους 170.000.000 χρυσών φράγκων με τόκο 2,5%, ώστε η χώρα να πληρώσει την πολεμική αποζημίωση και να καλύψει το έλλειμμά της.
Η πτώχευση του 1893 οδήγησε και στην επιβολή του διεθνούς οικονομικού ελέγχου. Και τότε όπως και τώρα οι ξένοι έδιναν χρήματα στις ελληνικές κυβερνήσεις, αν και γνώριζαν το απίστευτο κατάντημα των δημοσιονομικών της μεγεθών. Και τότε όπως και τώρα οι ελληνικές κυβερνήσεις επέβαλαν σκληρά μέτρα λιτότητας, τα οποία όμως δεν είχαν κανένα πρακτικό αποτέλεσμα. Και τότε όπως και τώρα οι επεμβάσεις των ξένων δυνάμεων στην εν γένει δημόσια ζωή της χώρας υπήρξαν κάτι παραπάνω από εμφανείς. Και τότε όπως και τώρα αναφάνηκε περίτρανα η κοντόφθαλμη οπτική του ελληνικού πολιτικού συστήματος. Και τότε όπως και τώρα η Ελλάδα διοργάνωσε «φιέστες» Ολυμπιακών Αγώνων, παρά την δεινή της οικονομική κατάσταση, με σκοπό την προσφορά άρτου και θεαμάτων εντός και εκτός συνόρων.
Η μόνη, αλλά ειδοποιός διαφορά είναι ότι ο Τρικούπης πέθανε φτωχός. Κατέφυγε στα δάνεια για να αλλάξει τη μορφή της χώρας με πραγματικά μεγάλα έργα υποδομής, τα οποία δεν εκτέλεσαν μάλιστα φίλα προσκείμενοι στο κόμμα του εργολάβοι.
