Στο αποκαλυπτικό ρεπορτάζ που έχει τίτλο «Αντίστροφη μέτρηση προς την καταστροφή: Μέσα στη μάχη της Ευρώπης για τα εμβόλια κατά του κοροναϊού», επισημαίνεται πως, παρά το γεγονός πως η ΕΕ στόχευε στον εμβολιασμό του 70% των πολιτών μέχρι το καλοκαίρι, όταν η μία μετά την άλλη οι φαρμακοβιομηχανίες ανακοίνωναν ότι δεν μπορούσαν να παραδώσουν εγκαίρως τα εμβόλια που συμφώνησαν, η προσπάθεια της Κομισιόν, με επικεφαλής την πρόεδρο Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, να «ντροπιάσει» τις φαρμακοβιομηχανίες για να τις υποχρεώσει να παραδώσουν τα εμβόλια, απέτυχε.
Ως αποτέλεσμα, από την «ευφορία» οι αξιωματούχοι της ΕΕ πέρασαν στον «πανικό», ενώ ξέσπασε σοβαρή αμφισβήτηση για το αν η Κομισιόν έχει την ικανότητα να διαπραγματεύεται εκ μέρους των μελών της.
Το Reuters υπογραμμίζει ότι ένα εκ των σοβαρών λαθών της Κομισιόν ήταν το γεγονός ότι «έπεσε από τα σύννεφα» όταν έμαθε ότι η AstraZeneca δεν θα παραδώσει τις υπεσχημένες δόσεις εμβολίων, παρά το γεγονός πως, σύμφωνα με αξιωματούχους της ΕΕ, τα υψηλόβαθμα στελέχη γνώριζαν από τις 4 Δεκεμβρίου ότι η AstraZeneca δεν θα παρέδιδε εγκαίρως τα εμβόλια που συμφωνήθηκαν.
Όταν λοιπόν ξέσπασε η διαμάχη με την AstraZeneca, η Κομισιόν έκανε ακόμη μία «γκάφα» προσπαθώντας να βρουν εμβόλια τα οποία είχαν ήδη εξαχθεί σε τρίτες χώρες, και ενώ ήδη έχουν χάσει τη ζωή τους 700.000 πολίτες εντός της ΕΕ. Παράλληλα, προκάλεσε πολιτική κρίση με τη Βρετανία που ήδη προχωρούσε με ταχύτητα τους εμβολιασμούς.
Τα στοιχεία που «καίνε» την ΕΕ
Αν και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η AstraZeneca αρνήθηκαν να σχολιάσουν το ρεπορτάζ, το Reuters στο πρακτορείο Reuters αναφέρει τα εξής:
Τα στοιχεία δείχνουν ότι διπλωμάτες της ΕΕ αναγνώρισαν ότι το μπλοκ θα έβγαινε ζημιωμένο από την αντιπαράθεση με την AstraZeneca. Αντ’ αυτού, η Επιτροπή στράφηκε στη Βρετανία, υποστηρίζοντας ότι το Λονδίνο εμπόδισε την AstraZeneca να αποστείλει στην Ευρώπη τα εμβόλια. Η επιτροπή έφτασε μάλιστα στο σημείο να απειλεί να διαταράξει τη συνοριακή συμφωνία στη συμφωνία του Brexit, για την οποία το Λονδίνο και το Δουβλίνο δήλωσαν ότι θα μπορούσαν να έχουν σοβαρές συνέπειες για την ασφάλεια στη Βόρεια Ιρλανδία.
Η ΕΕ ήταν περίπου τρεις εβδομάδες πίσω από τη Βρετανία στην κούρσα του εμβολίου – κυρίως επειδή επέλεξε να μην εκδώσει έκτακτη κανονιστική έγκριση, όπως είχε κάνει το Λονδίνο. Ωστόσο, η ΕΕ είχε ανακοινώσει συμφωνίες με έξι κατασκευαστές εμβολίων για την παροχή σχεδόν 2,3 δισεκατομμυρίων δόσεων για τον πληθυσμό της των 450 εκατομμυρίων.
Η Pfizer, σε συνεργασία με την BioNTech, ήταν μία από τις δύο μόνο εταιρείες των οποίων εγκρίθηκαν οι λήψεις. Ήταν η μόνη που προμήθευε την ΕΕ, η οποία είχε ανακοινώσει συμφωνίες για έως και 600 εκατομμύρια δόσεις Pfizer. Η διάθεση ξεκίνησε αμέσως μετά τα Χριστούγεννα. «Οι παραδόσεις μέχρι στιγμής είναι σχεδόν χωρίς προβλήματα» δήλωσε η Σάντρα Γκαλίνα, υπεύθυνη της ομάδας παρακολούθησης των εμβολίων, στους διπλωμάτες σε ενημέρωση στις 8 Ιανουαρίου, σύμφωνα με σημείωμα της συνάντησης.
Η Γκαλίνα είπε στην ενημέρωση ότι η ΕΕ λαμβάνει 3,5 εκατομμύρια δόσεις του εμβολίου Pfizer την εβδομάδα. Τόνισε ότι το Ηνωμένο Βασίλειο, από την άλλη πλευρά, είχε δεσμεύσει μόνο 4 εκατομμύρια δόσεις Pfizer μέχρι τον Φεβρουάριο. Η Pfizer αρνήθηκε να σχολιάσει, λέγοντας ότι τα σχέδια παράδοσης ήταν εμπιστευτικά.
Η Γκαλίνα είπε στους διπλωμάτες ότι ορισμένες χώρες παραμερίζουν το μερίδιό τους στις δόσεις Pfizer εν αναμονή της προσφοράς από την AstraZeneca, η οποία επρόκειτο να αρχίσει τις παραδόσεις στην ΕΕ όταν το εμβόλιο της έλαβε κανονιστική έγκριση στα τέλη Ιανουαρίου. Η ίδια μάλιστα είπε στη συνάντηση ότι τα κράτη μέλη θεωρούν την AstraZeneca ως «εξαιρετική περίπτωση» για τις χαμηλές τιμές και τους μεγάλους αριθμούς της σε δόσεις που μπορεί να προσφέρει.
Οι διαπραγματευτές της ΕΕ γνώριζαν ότι η AstraZeneca μειώνει την προγραμματισμένη προσφορά της λόγω προβλημάτων παραγωγής. Η εταιρεία είχε πει στην ΕΕ στις 4 Δεκεμβρίου ότι θα μειώσει τους στόχους της για το πρώτο τρίμηνο στα δύο τρίτα του μέγιστου ύψους 120 εκατομμυρίων, σύμφωνα με διπλωματικό σημείωμα.
Σε δημόσια ακρόαση στις 12 Ιανουαρίου στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, η Γκαλίνα είπε στους νομοθέτες της ΕΕ ότι είχε ακούσει μόνο τρεις περιπτώσεις «σχετικά μικρών» καταγγελιών αναφορικά με τις παραδόσεις.
Τρεις μέρες αργότερα, στις 15 Ιανουαρίου, η Pfizer είπε επίσης ότι είχε περικόψει την παραγωγή και θα διακόψει προσωρινά την προμήθεια στην ΕΕ από το βελγικό εργοστάσιό της. Ως εκ τούτου, ο ειδικός επίτροπος της Ιταλίας για το COVID-19, Ντομένικο Αρκιούρι, δήλωσε ότι η Ιταλία εξετάζει το ενδεχόμενο νομικής αγωγής κατά της Pfizer.
Παρά τις καθυστερήσεις αυτές, η Επιτροπή της ΕΕ προχώρησε και ανακοίνωσε ένα φιλόδοξο στόχο εμβολιασμού.
Στις 19 Ιανουαρίου, όταν είχαν χορηγηθεί πάνω από 5 εκατομμύρια εμβόλια στην ΕΕ, η Επιτροπή δημοσίευσε στόχους για τον εμβολιασμό τουλάχιστον του 80% των εργαζομένων στον τομέα της υγείας και των ηλικιωμένων άνω των 80 έως τον Μάρτιο, και του 70% του ενήλικου πληθυσμού της μέχρι το τέλος του καλοκαιριού. Πρότεινε επίσης έναν τρόπο δωρεάς των έξτρα δόσεων σε φτωχότερες χώρες.
Την επόμενη μέρα στην ενημέρωση της αίθουσας S7, διπλωμάτες της ΕΕ δήλωσαν στους αξιωματούχους της Επιτροπής ότι οι στόχοι ήταν πολύ τολμηροί. «Έχουμε εμβολιάσει μόνο περίπου 2%. Πώς καταφέρατε να πετύχετε τον στόχο του 70%;» ρώτησε ένας εκπρόσωπος από τη Λιθουανία. Εκπρόσωπος του ολλανδού πρέσβη επιβεβαίωσε ότι οι Κάτω Χώρες είχαν εκφράσει ανησυχίες σχετικά με τη φιλοδοξία στην πρόταση της Επιτροπής.
Την Παρασκευή 22 Ιανουαρίου, η AstraZeneca, που αναμένεται να ξεκινήσει τις παραδόσεις της ΕΕ στις 15 Φεβρουαρίου, δήλωσε ότι θα μειώσει περαιτέρω τις προμήθειες τους πρώτους τρεις μήνες. Ένας ανώτερος αξιωματούχος που συμμετείχε στις συνομιλίες είπε στο Reuters ότι αυτό θα σήμαινε περίπου 60% μείωση ήτοι – 31 εκατομμύρια δόσεις αντί για 80 εκατομμύρια.
Λίγες ώρες μετά την ανακοίνωση, η Επίτροπος Υγείας Στέλλα Κυριακίδου έγραψε στο Twitter για τη «βαθιά δυσαρέσκειά» της. Την επόμενη Δευτέρα, η Επιτροπή κάλεσε στελέχη της AstraZeneca σε συνεδριάσεις για να πιέσει την εταιρεία να άρει τις παραδόσεις.
Την επόμενη μέρα, ο Διευθύνων Σύμβουλος της εταιρείας, Πασκάλ Σοριό, είπε σε ευρωπαϊκές εφημερίδες ότι η AstraZeneca δεν ήταν νομικά υποχρεωμένη να παραδώσει δόσεις στην ΕΕ με χρονοδιάγραμμα, επειδή η σύμβασή της ανέφερε μόνο ότι θα καταβάλει τις «καλύτερες προσπάθειές της». Είπε, δε, ότι η Βρετανία είχε υποβάλει αίτημα για το εμβόλιό της νωρίτερα από την ΕΕ και είχε ζητήσει να το λάβει πρώτη από τα εργοστάσια της εταιρείας με έδρα το Ηνωμένο Βασίλειο.
