Γράφει ο Νίκος Νικολόπουλος*
Ο άνθρωπος κατά την διάρκεια της πορείας του προς την πνευματική του ολοκλήρωση ύμνησε με κάθε τρόπο και ιδίως μέσα από κάθε μορφή τέχνης το υπέρτατο αγαθό της ελευθερίας και πάνω στην έννοια της οικοδομήθηκε ένας ολόκληρος πολιτισμός.
Αυτή η έννοια, μέσα στην Ορθόδοξη Χριστιανική παράδοση κατέχει δεσπόζουσα θέση. «Υμείς επ’ ελευθερία εκλήθητε, αδελφοί», θυμίζει ο Απόστολος Παύλος στην επιστολή του προς τους Γαλάτες. Και όντως η ελευθερία είναι το μέγιστο αγαθό που πρόσφερε ο Θεός στην άνθρωπο, γιατί αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της πνευματικής του εξέλιξης.
Σε κοσμικό επίπεδο, ως ελευθερία νοείται η φυσική, κοινωνική και ηθική εκείνη μορφή και κατάσταση της ζωής του ανθρώπου κατά την οποία ζει, σκέπτεται, εκφράζεται και δρα χωρίς κανέναν εξαναγκασμό εξωτερικής ή εσωτερικής αιτίας, προσαρμοζόμενος πάντα στα κοινά παραδεκτά δεδομένα της επιστήμης, της δικαιοσύνης και της ηθικής.
Από την άλλη, τίθεται ως προϋπόθεση κατοχύρωσης της ελευθερίας, η έννοια της ασφάλειας.
Στη διαχρονική διαδρομή των ανθρώπινων κοινωνιών, δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που ασφάλεια και ελευθερία λειτούργησαν ως έννοιες διαζευκτικές και αποτέλεσαν το αντικείμενο κρίσιμων διλημμάτων, τα οποία προσδιόρισαν κοινωνικο/πολιτικές θεσμικές αποκρυσταλλώσεις και διεθνο/πολιτικές ισορροπίες.
Η ιστορική εμπειρία αποδεικνύει πάντως, πως όσες φορές η έννοια της ασφάλειας προτάχθηκε έναντι εκείνης της ελευθερίας, η πρόταξη αυτή επενήργησε ως το άλλοθι για την εγκαθίδρυση αυταρχικών καθεστώτων στο εσωτερικό διαφόρων χωρών, και για διαμόρφωση όρων ιμπεριαλιστικής κυριαρχίας στο διεθνές πεδίο. Αποδεικνύει επίσης, η ιστορική εμπειρία, πως από την άλλη πλευρά, οπότε η έννοια της ελευθερίας προτάχθηκε έναντι εκείνης της ασφάλειας και της τάξης με όρους υπερβολής και ακροτήτων, τότε άνοιξε το δρόμο προς την εγκαθίδρυση φαινομένων ασυδοσίας και αταξίας, τόσο στο εσωτερικό, όσο και στο διεθνές πεδίο, που τελικά απέληξαν να θέτουν σε κίνδυνο και την ελευθερία και την ασφάλεια.
Πάνω ακριβώς σε αυτές τις διαπιστώσεις, βασίστηκε και η σύγχρονη φιλελεύθερη άποψη, πως ο αρμονικός συνδυασμός ελευθερίας και ασφάλειας συνιστά το σταθερότερο υπόβαθρο για την ανάπτυξη της ανοιχτής κοινωνίας, της διεθνούς συνεργασίας και εν τέλει της ατομικής και συλλογικής ευημερίας στον κόσμο.
Σαφής προϋπόθεση για να αισθάνεται ο άνθρωπος ελεύθερος, είναι να αισθάνεται ασφαλής.
Επιπλέον, έχουμε να σκεφθούμε, πόσοι περιορισμοί της ελευθερίας, μπορούν να δώσουν ένα πλαίσιο ασφαλείας, ώστε ο άνθρωπος να αισθάνεται ελεύθερος;
Η τρομοκρατία για παράδειγμα, εκτός των άλλων, είναι χωρίς αμφιβολία όχι μόνο υπεύθυνη για την αφαίρεση της ζωής αθώων, είναι επιπλέον και πράξη περιορισμού της ελευθερίας των πολιτών.
Με αφορμή δε, τα μισαλλόδοξα τρομοκρατικά χτυπήματα που δεχόμαστε από τους Ισλαμιστές, τα διευθυντήρια της παγκοσμιοποίησης ακόμα και αυτό το τελευταίο εναντίον του Λ. Παπαδήμου, ετέθη πάλι το ζήτημα του περιορισμού της ελευθερίας υπέρ της ασφάλειας.
Ευθύς εξαρχής θέλω να ξεκαθαρίσω ότι είναι επιβεβλημένη η καταδίκη όλων των τρομοκρατικών επιθέσεων από όπου και αν προέρχονται, όποιους σκοπούς και αν υπηρετούν. Η τρομοκρατία εκτός από την ασφάλεια απειλεί και την Δημοκρατία, αλλά είναι ανάρμοστο να χρησιμοποιούμε την τρομοκρατία για να εξυπηρετούμε πολιτικές σκοπιμότητες ή για να περιορίζουμε επικίνδυνα την ελευθερία της έκφρασης.
Με αυτές και πέρα από αυτές τις σκέψεις, το δίλημμα ασφάλεια ή ελευθερία, είναι ένα ψευτοδίλημμα.
Η από όλους μας ομολογούμενη ανάγκη για την αντιμετώπιση και εν τέλει εξουδετέρωση των «ασύμμετρων απειλών», με αιχμή του δόρατος την απειλή της τρομοκρατίας, επ’ ουδενί πιστεύω ότι πρέπει να επιτρέψουμε να οδηγήσει στην αμφισβήτηση των δικαιωμάτων του πολίτη και των ελευθερίων της κοινωνίας.
Μήπως, με τον τρόπο αυτό θα υποπίπταμε στο θανάσιμο σφάλμα να παίξουμε το παιχνίδι των τρομοκρατών; Και να εγκαθιδρύσουμε στις μέχρι σήμερα ανοιχτές και δημοκρατικές μας κοινωνίες, το κράτος του τρόμου και του φόβου, ακυρώνοντας τις κατακτήσεις μας και εν τέλει αυτοαναιρούμενοι;
Η απάντηση, ως εκ τούτου στην μεγάλη πρόκληση των ποικιλόμορφων «ασύμμετρων απειλών», δεν μπορεί παρά να είναι η ασφάλεια εν ελευθερία.
Δηλαδή, η διαμόρφωση ενός περιβάλλοντος ασφαλείας, με την υιοθέτηση όλων των αναγκαίων αποτρεπτικών μεθόδων και μηχανισμών, που όμως θα λειτουργούν με σεβασμό στις δημοκρατικές ελευθερίες και στα απαράγραπτα ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα των πολιτών.
(*) Ο Νίκος Νικολόπουλος είναι ανεξάρτητος Βουλευτής Αχαΐας και Πρόεδρος του Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος Ελλάδος
