Σύντομες και γρήγορες εκρήξεις ραδιοκυμάτων φτάνουν στη Γη από μακρινούς γαλαξίες, εκπέμποντας σε ένα μόνο χιλιοστό του δευτερολέπτου την ίδια ποσότητα ενέργειας που παράγει ο Ήλιος κατά τη διάρκεια αρκετών εβδομάδων.
Τώρα, οι αστρονόμοι εντόπισαν την πιο μακρινή γρήγορη ραδιοέκρηξη (FRB) που έχει παρατηρηθεί ποτέ. Παρά την απίστευτα σύντομη διάρκειά της- μικρότερη από ένα χιλιοστό του δευτερολέπτου- το ραδιοτηλεσκόπιο ASKAP στην Αυστραλία κατάφερε να την καταγράψει καθώς αυτή περνούσε από τη Γη.
Το Πολύ Μεγάλο Τηλεσκόπιο (VLT) του Ευρωπαϊκού Νότιου Παρατηρητηρίου (ESO) κατάφερε να προσδιορίσει την προέλευση αυτής της μακρινής FRB (που ονομάστηκε FRB 20220610A), εντοπίζόντάς την σε έναν γαλαξία τόσο μακρινό που το φως του ταξίδεψε 8 δισεκατομμύρια χρόνια για να φτάσει σε εμάς. Αυτή η FRB είναι μια από τις πιο ενεργειακές εκρήξεις που έχουν καταγραφεί ποτέ. Μέσα σε ένα κλάσμα του δευτερολέπτου, απελευθέρωσε ποσότητα ενέργειας που ισοδυναμεί με τη συνολική εκπομπή του Ήλιου μας για 30 χρόνια.
«Χρησιμοποιώντας τη συστοιχία ραδιοπιάτων του ASKAP, μπορέσαμε να προσδιορίσουμε ακριβώς από πού προήλθε η έκρηξη. Στη συνέχεια, χρησιμοποιήσαμε το VLT του ESO στη Χιλή για να αναζητήσουμε τον γαλαξία-πηγή, διαπιστώνοντας ότι ήταν παλαιότερος και πιο μακριά από οποιαδήποτε άλλη πηγή FRB που έχει βρεθεί μέχρι σήμερα και πιθανότατα μέσα σε μια μικρή ομάδα συγχωνευόμενων γαλαξιών», δήλωσε ο Στιούαρτ Ράιντερ, αστρονόμος από το Πανεπιστήμιο Macquarie της Αυστραλίας και συν-επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης.
Οι ερευνητές της μελέτης τονίζουν ότι οι μακρινές FRB μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη μέτρηση της «χαμένης» ύλης μεταξύ των γαλαξιών, παρέχοντας μια νέα προσέγγιση «ζύγισης» του Σύμπαντος. Οι επιστήμονες εικάζουν ότι η χαμένη ύλη μπορεί να κρύβεται στον διαγαλαξιακό χώρο. Μπορεί επίσης να βρίσκεται σε τόσο διασκορπισμένη και θερμαινόμενη μορφή που οι παραδοσιακές τεχνικές παρατήρησης δεν μπορούν να την ανιχνεύσουν. Ωστόσο, οι γρήγορες ραδιοεκρήξεις μπορεί να είναι σε θέση να «αισθανθούν» την ιονισμένη ύλη.
Αυτή η νέα μελέτη επιβεβαιώνει ότι οι γρήγορες ραδιοεκρήξεις είναι διαδεδομένα φαινόμενα στο Σύμπαν. Ενώ οι επιστήμονες εξακολουθούν να μη γνωρίζουν την ακριβή προέλευση αυτών των εκρήξεων, η αιτία της εκπομπής τους εξακολουθεί να αποτελεί θέμα ενεργής επιστημονικής έρευνας και συζήτησης. Μια πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύθηκε τον Οκτώβριο πρότεινε ότι οι γρήγορες ραδιοεκρήξεις μπορεί να ξεκινούν από «αστρικούς σεισμούς» στην επιφάνεια των άστρων νετρονίων, τα οποία είναι υπολείμματα κολοσσιαίων άστρων.
Οι επερχόμενες προηγμένες αστρονομικές εγκαταστάσεις, όπως το Παρατηρητήριο Square Kilometre Array και το Extremely Large Telescope, έχουν τη δυνατότητα να εντοπίσουν την προέλευση των μυστηριωδών FRB. Τα δύο τηλεσκόπια του Παρατηρητηρίου Square Kilometre Array κατασκευάζονται στη Νότια Αφρική και την Αυστραλία. Μπορούν και τα δύο να εντοπίσουν χιλιάδες ραδιοεκρήξεις, ακόμη και από μακρινές πηγές που οι υπάρχοντες ανιχνευτές δεν μπορούν.
Το Εξαιρετικά Μεγάλο Τηλεσκόπιο του ESO αναπτύσσεται επί του παρόντος στην έρημο Ατακάμα της Χιλής και θα είναι ένα από τα ελάχιστα τηλεσκόπια που θα μπορούν να μελετήσουν τους γαλαξίες-πηγές των μακρινών FRB. Το γιγαντιαίο τηλεσκόπιό των 39 μέτρων θα μπορέσει να ανιχνεύσει σήματα ακόμη πιο μακριά από την FRB 20220610A.
Τα ευρήματα δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό «Science».
