Εν έτει 2015, μοιάζει να κλείνει για την Αυστρία ο φάκελος των ευρισκομένων στη ζωή ναζιστών εγκληματιών πολέμου, αφού σήμερα πέθανε, σε ηλικία 91 χρόνων, ο Γιόχαν Χούμελ. Ο Χούμελ υπήρξε πρώην δεσμοφύλακας του ναζιστικού στρατοπέδου συγκέντρωσης, Άουσβιτς, ο οποίος είχε επανέλθει στις αρχές Φεβρουαρίου στον τόπο διαμονής του στο Έφερντινγκ της Άνω Αυστρίας.
Σύμφωνα με πληροφορίες, επρόκειτο για τον τελευταίο του καταλόγου των προσώπων για τα οποία υπήρχε, τουλάχιστον θεωρητικά, η δυνατότητα να προσαχθούν κάποτε σε δίκη στην Αυστρία, ως κατηγορούμενοι δράστες του ναζιστικού μηχανισμού εξόντωσης. Ο Χούμελ είχε «υπηρετήσει» σε λόχο των Ες-Ες στο Άουσβιτς, μεταξύ Νοεμβρίου 1942 και Νοεμβρίου 1944, στο χρονικό δηλαδή διάστημα κατά το οποίο θανατώθηκαν εκεί εκατοντάδες χιλιάδες κρατούμενοι.
Όπως πολλοί άλλοι ναζιστές εγκληματίες πολέμου, και ο Γιόχαν Χούμελ, παρέμεινε επί δεκαετίες ανενόχλητος από την αυστριακή Δικαιοσύνη και μόνον το Φεβρουάριο του 2012, έπειτα από καταγγελία ενός ιδιώτη, είχαν κινηθεί νομικές διαδικασίες εναντίον του και ο ίδιος είχε ανακριθεί. Ωστόσο αυτές αναστάλθηκαν έπειτα από την επιδείνωση της υγείας του, ειδικότερα έπειτα από σχετική ιατρική γνωμάτευση τον Οκτώβριο του 2013.
Η υπόθεση Γιόχαν Χούμελ, όπως επισημαίνει το αυστριακό υπουργείο Δικαιοσύνης, είχε ογκώδη δικογραφία και υπήρξε η πιο μακρόχρονη δικαστική διαδικασία των τελευταίων χρόνων εναντίον κατηγορούμενου για ναζιστικά εγκλήματα πολέμου. Μάλιστα η υπόθεση φαίνεται να βρισκόταν λίγο πριν την ολοκλήρωσή της.
Αξίζει να σημειωθεί πως στην Αυστρία, στα πρώτα δέκα μεταπολεμικά χρόνια, είχε ασκηθεί δίωξη κατά ναζιστών εγκληματιών πολέμου στο πλαίσιο των τότε «Λαϊκών δικαστηρίων», και με βάση τον σχετικό νόμο, είχαν τότε καταδικαστεί 13.000 άτομα, από τα οποία 43 ήρθαν αντιμέτωπα με την θανατική ποινή, η οποία εκτελέστηκε στις 30 από τις 43 περιπτώσεις.
Μετά το 1955 και την αποχώρηση από την Αυστρία των στρατευμάτων των τεσσάρων συμμαχικών δυνάμεων (ΗΠΑ, Σοβιετική Ένωση, Γαλλία και Βρετανία) την απονομή δικαιοσύνης ανέλαβαν κανονικά ορκωτά δικαστήρια.
Κατά την δεκαετία που ακολούθησε την απομάκρυνσή των στρατευμάτων, ερευνήθηκαν ακόμα 51 περιπτώσεις προσώπων που ενέχονταν σε εγκλήματα στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Άουσβιτς. Από αυτές, τέσσερα άτομα είχαν προσαχθεί σε δίκη το 1972 κατά την οποία αθωώθηκαν. Η τελευταία προσαγωγή σε δίκη, πραγματοποιήθηκε το 1975 και αφορούσε σε έναν δεσμοφύλακα του στρατοπέδου συγκέντρωσης στο Μαουτχάουζεν, ο οποίος αθωώθηκε εξίσου.
Παρόλα αυτά ακόμα και το 2003, το Κέντρο Σίμον Βίζενταλ, που εδρεύει στο Ισραήλ και φέρει το όνομα του αποθανόντα το 2005 στη Βιέννη «κυνηγού των ναζί», Σίμον Βίζενταλ, είχε ξεκινήσει εκστρατεία με το όνομα «Επιχείρηση τελευταία ευκαιρία», για την ανακάλυψη των τελευταίων εν ζωή ναζιστών εγκληματιών πολέμου, οι οποίοι κατοικούσαν στην Αυστρία. Η εκστρατεία πραγματοποιήθηκε με καταχωρήσεις σε εφημερίδες, ενός κειμένου που έφερε τον τίτλο «Οι δολοφόνοι βρίσκονται ανάμεσά μας».
Στην ουσία, το κείμενο αυτό, ενθάρρυνε τον αυστριακό πληθυσμό να βοηθήσει στην ανακάλυψη και την προσαγωγή σε δίκη ναζιστών εγκληματιών πολέμου οι οποίοι δεν είχαν ακόμη λογοδοτήσει στη δικαιοσύνη. Ωστόσο οι πληροφορίες που συγκεντρώθηκαν τα χρόνια που ακολούθησαν την «τελευταία ευκαιρία», χαρακτηρίστηκαν πενιχρές και χωρίς ιδιαίτερη αξία.
