Γράφει ο Σπύρος Ριζόπουλος
Follow @Sp_Rizopoulos
Την Παρασκευή, μέρα άφιξης του Πούτιν στην Αθήνα, έπεσε στα χέρια μου η τελευταία έκδοση του «Foreign Affairs», περιοδικό το οποίο έχει καταξιωθεί παγκοσμίως ως το κορυφαίο φόρουμ παρουσίασης και συζήτησης υψηλού επιπέδου σχετικά με την αμερικανική εξωτερική πολιτική και τις παγκόσμιες υποθέσεις. Το τεύχος είναι αφιερωμένο στη Ρωσία, με πλούσια αρθρογραφία για το ρόλο της στο παγκόσμιο σύστημα κι αυτό που μου έκανε ιδιαίτερη εντύπωση ήταν η «πληγωμένη αρκούδα» στο εξώφυλλο του τεύχους.
Μια από τις πλέον ενδιαφέρουσες διαπιστώσεις του αφιερώματος αυτού είναι πως στην ουσία το brand “Ρωσία” δεν υπάρχει και, τελικά, είναι μόνον το brand “Πούτιν” αυτό που μετράει. Και είναι πράγματι αλήθεια πως ο Πούτιν ως προσωπικότητα έχει σκεπάσει την ίδια τη χώρα του, την οποία συνεχίζει να διοικεί με ένα σύστημα που απέχει πολύ από το να μπορεί να χαρακτηριστεί ως τυπική δημοκρατία. Ένα σύστημα αυστηρά «προεδροκεντρικό» που δίνει σε αυτόν ευρύτατες εξουσίες, τις οποίες δύσκολα μπορεί να διανοηθεί Πρόεδρος ή Πρωθυπουργός της Δύσης.
Ωστόσο η Ρωσία ως οικονομία, σίγουρα δεν είναι στα καλύτερά της. Η ραγδαία πτώση των τιμών του πετρελαίου και η μεγάλη υποτίμηση στο ρούβλι, δείχνουν και τα όρια της ρωσικής επιρροής στην παγκόσμια οικονομία. Ο Πούτιν μέχρι στιγμής δείχνει να ελέγχει απόλυτα το εσωτερικό πολιτικό σκηνικό της χώρας του αλλά τα οικονομικά προβλήματα δεν παύουν να ροκανίζουν τη δημοφιλία και την αξιοπιστία του, σε σημείο που να υπάρχει σοβαρός προβληματισμός για το κaτά πόσο ο Πούτιν μπορεί να επιτύχει ένα νέο κύκλο εκλογής.
Με βάση τα δεδομένα αυτά λοιπόν, ο Πούτιν ήρθε στην Ελλάδα μόνο και μόνο για να κάνει την «προσκυνηματική επίσκεψη» στο Άγιο Όρος και τίποτα άλλο πλέον αυτού. Είναι χαρακτηριστικό πως η επίσημη ιστοσελίδα του Κρεμλίνου ανέβασε μόνο φωτογραφίες από το Άγιο Όρος, οι οποίες επικεντρώνονται αποκλειστικά στους μοναχούς και τα μοναστήρια. Καταλαβαίνει λοιπόν εύκολα κανείς πως το ταξίδι του Πούτιν ήταν περισσότερο για «εσωτερική κατανάλωση» προκειμένου να «μιλήσει» στο θρησκευτικό συναίσθημα των Ρώσων που ήταν και παραμένει εξαιρετικά ισχυρό. Πάντα υπάρχει ένα ισοζύγιο μεταξύ του «άρτου» και του «θεάματος» καθώς, όταν δυσκολεύουν τα πράγματα με τον «άρτο» ενισχύονται τα «θεάματα» και μόνο σαν τέτοιο πρέπει να διαβαστεί αυτό το ταξίδι.
Μπορεί διάφοροι στη χώρα μας να πιστεύουν είτε αφελώς είτε υστερόβουλα πως το «ξανθόν γένος» θα βοηθήσει την Ελλάδα να επιλύσει τα προβλήματά της, όμως η αλήθεια είναι πως ο Πούτιν ενδιαφέρεται να επιλύσει τα δικά του προβλήματα. Άλλωστε αν η Ρωσία μπορούσε να βοηθήσει πραγματικά την Ελλάδα θα το είχε κάνει στη φάση που ο Τσίπρας και η πρώτη κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ έψαχναν απεγνωσμένα να βρουν χρήματα για να ξεφύγουν από τη «μέγγενη» του Σόιμπλε. Τότε αποδείχθηκε περίτρανα πως το ρωσικό ταμείον είναι μείον.
Περίτρανα, επίσης, αποδείχθηκε πως το ενδιαφέρον των Ρώσων για την ενέργεια στην Ελλάδα υπόκεινται στους γεωπολιτικούς περιορισμούς που θέτουν τα αμερικανικά συμφέροντα στην περιοχή. Έτσι, το ενδιαφέρον εξαγοράς της ΔΕΠΑ από τη Gazprom βρήκε «τοίχο», άσχετα αν κάποιοι λόγω ασχετοσύνης είχαν πιστέψει πως είναι ένα deal που μπορεί πραγματικά να κλείσει.
Συνεπώς, και οι συμφωνίες που υπογράφηκαν ήταν μια τυπική διαδικασία χωρίς ουσιαστικό περιεχόμενο, η αναγκαστική γαρνιτούρα στην επίσκεψη Πούτιν στο Άγιο Όρος. Το μόνο που θα μπορούσε να πει κάποιος πως μπορεί να αποτελέσει πεδίο ευκαιριών για την ελληνική οικονομία είναι ο τουρισμός. Κι εκεί όμως μιλάμε για τη μεσαία τάξη της Ρωσίας και όχι για τους αληθινά ισχυρούς του χρήματος που δεν επιλέγουν την Ελλάδα λόγω του ελλείμματος υποδομών στην εξυπηρέτησή τους. Παρ’ όλα αυτά, η μεσαία τάξη της Ρωσίας θα μπορούσε να είναι πελάτης του ελληνικού τουρισμού σε πολύ μεγαλύτερους αριθμούς από αυτούς που έχουν καταγραφεί μέχρι σήμερα. Επιπλέον, θα μπορούσε να αξιοποιηθεί και έξυπνα η ένταση στις ρωσοτουρκικές σχέσεις ώστε ένα μεγάλο κομμάτι Ρώσων που επέλεγαν για διακοπές την Τουρκία μέχρι πρόσφατα, να έρθει στην Ελλάδα.
Αυτή είναι και η μόνη ρεαλιστική προσέγγιση του τι πραγματικά μπορούμε να κερδίσουμε από τη Ρωσία. Αλλά κι εκεί θα πρέπει η ελληνική κυβέρνηση να κάνει πολλά περισσότερα στο θέμα έκδοσης της βίζας, καθώς το να στήνονται δυνητικοί επισκέπτες στην ουρά για την έκδοση μιας βίζας που μπορεί να πάρει και μια βδομάδα, σίγουρα δεν είναι ό,τι καλύτερο. Περισσότερο παραγωγικό, λοιπόν, θα ήταν το Υπουργείο των Εξωτερικών να επικεντρώσει εκεί την προσοχή του, καθώς όλα τα υπόλοιπα ανήκουν στη σφαίρα του μύθου!
