Bloomberg: O πληθωρισμός είναι σαν την παλίρροια: δεν επηρεάζει όλα τα καράβια με τον ίδιο τρόπο
Οι τιμές των αγαθών και των υπηρεσιών δεν αυξάνονται με τον ίδιο ρυθμό και την ίδια χρονική στιγμή, ακόμα κι αν υπάρχει ταχεία ανάπτυξη.
Άρθρο του Nir Kaissar
Είναι δύσκολο να παρακολουθεί κανείς τις εξελίξεις χωρίς να πέσει σε δυσοίωνες αναφορές για τον πληθωρισμό. Συχνά βασίζονται σε δείκτες όπως ο Δείκτης Τιμών Καταναλωτή (ΔΤΚ), ο οποίος, από τον Μάιο, έχει ανέβει τουλάχιστον κατά 5% εδώ και έξι συνεχόμενους μήνες, κάτι που έχει να συμβεί από τις αρχές της δεκαετίας του 1990.
Αυτό που κρύβεται -όχι και τόσο καλά- είναι ότι το κόστος για τα πάντα ανεβαίνει σε υπερβολικό βαθμό, αλλά αυτό δεν είναι εντελώς αλήθεια. Πίσω από τα νούμερα του επίσημου πληθωρισμού υπάρχει μια μεγάλη διακύμανση στις αυξήσεις των τιμών. Κάποιες, όπως οι μετακινήσεις και η βενζίνη, αυξάνονται σημαντικά. Άλλες, όπως τα ενοίκια και η περίθαλψη, έχουν ανέβει σε ένα πολύ μικρό ποσοστό.
Διερεύνησα το τι περιλαμβάνει ο ΔΤΚ, όπως και τα τρόφιμα, ρούχα και ρεύμα, καθώς μπορεί να βρεθεί αρκετός όγκος δεδομένων από το 1936 και μετά. Επιζητούσα να συγκρίνω τα αίτια του σημερινού πληθωρισμού με παλαιότερα περιστατικά. Αυτό που βρήκα είναι ότι, αντίθετα με ό,τι πιστεύαμε, είναι σύνηθες οι τιμές να μην ανεβαίνουν την ίδια χρονική στιγμή ή με τον ίδιο ρυθμό, ακόμα και σε περιόδους υψηλού πληθωρισμού.
Για την ακρίβεια -και με ελάχιστες εξαιρέσεις- υπάρχει μικρός, αν όχι κανένας, συσχετισμός των ετήσιων ποσοστών πληθωρισμού μεταξύ των επτά στοιχείων που εξέτασα. Οι τιμές σε τρόφιμα και ρούχα συνήθως ανεβαίνουν μαζί και σε μικρότερο βαθμό αυτό συμβαίνει και σε ενοίκια, περίθαλψη και ρεύμα. Ωστόσο, σε γενικές γραμμές οι αυξήσεις τιμών σε αυτές τις κατηγορίες δεν σημαίνουν αυξήσεις τιμών σε άλλους τομείς.
Τι γίνεται με τον επίσημο πληθωρισμό
Από τη δεκαετία του 1930 και μετά δεν φαίνεται να υπάρχει συσχετισμός μεταξύ των ετήσιων ποσοστών πληθωρισμού του ΔΤΚ.
Η διακύμανση αυτή στις τιμές ήταν εμφανής κατά τη διάρκεια των χειρότερων επεισοδίων πληθωρισμού. Όταν μεταξύ 1945 και 1948 οι τιμές αυξήθηκαν εξαιτίας του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, το κόστος στα τρόφιμα και τα ρούχα ανέβηκε πάνω από 10% ανά χρόνο, αλλά οι τιμές σε ρεύμα και βενζίνη δεν παρουσίασαν μεταβολή. Την περίοδο 1977 με 1981, όπου καταγράφηκε ο μεγαλύτερος στασιμοπληθωρισμός, τα ποσοστά του πληθωρισμού για κάθε ένα από τα στοιχεία διέφεραν σημαντικά. Οι τιμές τις βενζίνης αυξήθηκαν κατακόρυφα κατά 15%, ενώ για τα τρόφιμα και τα ρούχα αυξήθηκαν κατά 9 και 5% αντίστοιχα.
Διαφορετικές κατευθύνσεις
Οι διακυμάνσεις των τιμών στα στοιχεία του ΔΤΚ μπορεί να παρουσιάζουν σημαντικές διαφορές, ακόμα και σε περιόδους υψηλού πληθωρισμού.
Η διακύμανση είναι ακόμα πιο μεγάλη στις μέρες μας. Οι αυξήσεις στα κόστη στη μετακίνηση και τη βενζίνη τους τελευταίους έξι μήνες έχουν φτάσει στο 20% και την ίδια ώρα τα ενοίκια και η περίθαλψη έχουν αυξηθεί μόνο 1 και 2%. Τρόφιμα, ρούχα και ρεύμα είναι σε επίσης χαμηλό επίπεδα, περίπου 4 ή 5%.
Όχι, δεν ισχύει για τα πάντα
Οι διακυμάνσεις των τιμών στα στοιχεία του ΔΤΚ παρουσιάζουν σημαντικές διαφορές. Αυτό είναι μια χρήσιμη πληροφορία.
Πρώτον βοηθά τις κυβερνήσεις να εστιάσουν τις αντιδράσεις τους. Αν η πρόσφατη αύξηση του πληθωρισμού συμβαίνει εξαιτίας των μέσων μετακίνησης και της ενέργειας και όχι τόσο εξαιτίας του ρουχισμού και των τροφίμων, τότε οι νομοθέτες θα πρέπει να διπλασιάσουν τις προσπάθειές τους, ώστε να επαναφέρουν τις ροές της ενέργειας παγκοσμίως και παράλληλα να ενθαρρύνουν την παραγωγή ενέργειας.
Η γνώση του τι προκαλεί τον επίσημο πληθωρισμό μπορεί ακόμα να κάνει ξεκάθαρο το αν πρόκειται για ένα παροδικό φαινόμενο. Η Covid-19 είναι η αιτία για τα μεγαλύτερα ποσοστά πληθωρισμού σε αγαθά, ενώ υπηρεσίες όπως η περίθαλψη δεν εξαρτώνται τόσο από τη μεταφορά αγαθών. Όσο η πανδημία θα εξασθενεί, θα πρέπει να ακολουθήσει και πτώση των τιμών. Η γνώση αυτή μπορεί να βοηθήσει και σε μια πιο ψύχραιμη θέαση της κατάστασης και έτσι οι καταναλωτές να μην τρέχουν να αγοράζουν αγαθά, φοβούμενοι μια αύξηση των τιμών.
Και ναι, ο πληθωρισμός μπορεί να είναι παροδικός. Τον Αύγουστο του 1990 ο ΔΤΚ ανέβηκε πάνω από 5% ανά χρόνο, για επτά συνεχόμενους μήνες και μετά έπεσε σταδιακά σε κάτω από 3%, στο ποσοστό δηλαδή που χοντρικά βρίσκονται οι ΗΠΑ.
Η πορεία του ΔΤΚ τους επόμενους μήνες θα δείξει τον δρόμο, αλλά, για να τον κατανοήσουμε πλήρως, θα πρέπει να κοιτάμε και τα νούμερα πίσω από τον επίσημο πληθωρισμό.
