Η επιδημία της Covid-19 ήταν ένα μεγάλο τεστ ανθεκτικότητας για τις δημοκρατίες. Η εισβολή του Πούτιν στην Ουκρανία θέτει ενώπιόν τους ένα άλλο. Έχουν οι δυτικές κοινωνίες την ηθική “πατίνα” να αντισταθούν σε επιθετικά αυταρχικά καθεστώτα στο εξωτερικό; Και τι γίνεται στο εσωτερικό τους;
Από το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ στο Νταβός μέχρι την αστραφτερή επιχειρηματική και κοσμική “σκηνή” του Λονδίνου, ο χρυσός της Μόσχας έχει αγοράσει επιρροή ήπιας ισχύος. Εκεί όπου ηγούνται οι Ρώσοι, οι Κινέζοι ακολούθούν πιο διακριτικά. Είναι καιρός αυτός ο γλοιώδης εναγκαλισμός να τελειώνει.
Ο λογαριασμός
Τώρα έρχεται ο “λογαριασμός”. Μια προβλέψιμη συζήτηση σχετικά με τις κυρώσεις στα ρωσικά συμφέροντα έχει ήδη ξεκινήσει σε σοβαρή βάση. Θα λειτουργήσουν; Χτυπούν τους σωστούς στόχους; Η απειλή των κυρώσεων απέτυχε στο παρελθόν να αποτρέψει τον στρατιωτικό τυχοδιωκτισμό του Πούτιν, δικαίως όμως αυτές ενεργοποιήθηκαν και πάλι σε όλη τη Δύση για να τον τιμωρήσουν. Ωστόσο, “ξύνουν” μόνο την επιφάνεια.
Στο Λονδίνο, οι πρώτες αδύναμες προσπάθειες της κυβέρνησης του Ηνωμένου Βασιλείου – η επιβολή κυρώσεων σε μερικούς φίλους του Πούτιν που έχουν ήδη στοχοποιηθεί από την κυβέρνηση των ΗΠΑ – παρομοιάστηκαν με χρήση “παιδικού παιχνιδιού σε κάβγα με μαχαίρια”. Την Πέμπτη, ο πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον ανακοίνωσε άλλη μια δέσμη κυρώσεων. Ένας στόχος είναι να χτυπηθούν τα συμφέροντα των Ρώσων ολιγαρχών που χρησιμοποιούν Βρετανούς χρηματοοικονομικούς συμβούλους για να κρύψουν τα – με αμφίβολες μεθόδους – αποκτηθέντα κεφάλαια τους.
Ωστόσο, υπάρχουν κενά στο “δίχτυ” των ανταποδοτικών μέτρων της κυβέρνησης. Οι πραγματικοί ιδιοκτήτες πολλών ακινήτων στο Λονδίνο είναι κρυμμένοι κάτω από την επιφάνεια. Το Companies House, το οποίο καταχωρεί όλες τις εταιρικές οντότητες στο Ηνωμένο Βασίλειο, επιτρέπει στους ιδιοκτήτες να συγκαλύπτουν τα περιουσιακά τους στοιχεία πίσω από εταιρείες-κελύφη. Όπως είπε ο ηγέτης των Εργατικών, αξιωματικής αντιπολίτευσης στο Ηνωμένο Βασίλειο, Κιρ Στάρμερ, την περασμένη εβδομάδα, “δεν μπορούμε να συνεχίσουμε να είμαστε το πλυντήριο του πλανήτη για το μαύρο χρήμα”.
Ένα εξαιρετικά καθυστερημένο νομοσχέδιο για το οικονομικό έγκλημα θα κατατεθεί τώρα πια πριν από το Πάσχα του τρέχοντος έτους, μετά από πίεση της Ουάσινγκτον. Την περασμένη εβδομάδα, η κυβέρνηση απέσυρε επίσης το λεγόμενο σύστημα Golden Visa, το οποίο προσφέρει σε αλλοδαπούς κατοίκους γρήγορη απόκτηση άδειας παραμονής στο Ηνωμένο Βασίλειο για όσους επιθυμούν να πληρώσουν 2 εκατομμύρια λίρες (2,7 εκατομμύρια δολάρια). Η υπουργός Εσωτερικών Πρίτι Πατέλ υποσχέθηκε “έναν νέο γύρο καταστολής του παράνομου χρήματος και της απάτης”.
Πολιτική τάξη
Ορισμένοι υποστηρίζουν, ωστόσο, ότι οι ολιγάρχες έχουν ξεδοντιαστεί πολιτικά – και άρα καλύτερα να χτυπηθεί η πολιτική τάξη των 2.000 πολιτικών αξιωματούχων της Μόσχας, που αποτελείται από μέλη της Δούμας και της Γερουσίας, τα αφεντικά των υπηρεσιών ασφαλείας και τους προπαγανδιστές της κρατικής τηλεόρασης που εκτελούν δουλικά τις εντολές του Πούτιν.
Όσοι έχουν παρακολουθήσει ένα πρόσφατο βίντεο με τον Πούτιν να επικρίνει τον αρχηγό των υπηρεσιών Πληροφοριών Εξωτερικού της Ρωσίας, έχουν αρχίσει να αναρωτιούνται να αναρωτιούνται εάν η πραγματική απειλή για τον ισχυρό άνδρα της Ρωσίας θα προκύψει μέσα από τον δικό του μηχανισμό και όχι από δισεκατομμυριούχους εξόριστους σε γιοτ που ελλιμενίζονται στην Κυανή Ακτή.
Μεγαλύτερης σημασίας από τις κυρώσεις, ωστόσο, ήταν η προθυμία του Ηνωμένου Βασιλείου να επικαλεστεί τις επιθετικές προθέσεις του Κρεμλίνου και να στείλει αμυντικά όπλα στη δημοκρατική Ουκρανία. Η Βρετανία έχει ακόμα “τη μνήμη των μυών” της και τη θέληση να αψηφά τους δικτάτορες – είναι περήφανη που έχει εκπληρώσει τον στόχο του ΝΑΤΟ να αφιερώνει το 2% του ΑΕΠ της στην Άμυνα, αν και το μέγεθος του στρατού της έχει μειωθεί δραστικά.
Είναι επίσης ενθαρρυντικό ότι στη Γερμανία, ο νέος καγκελάριος, Όλαφ Σολτς, γύρισε την πλάτη του στη συνεργασία του πολιτικού του κόμματος με τη Μόσχα, με την αναστολή του αγωγού φυσικού αερίου Nord Stream 2. Ωστόσο η στρατιωτική δέσμευση της Γερμανίας στο ΝΑΤΟ είναι λιγότερο ισχυρή. Ο αρχηγός του γερμανικού στρατού, Alfons Mais, δήλωσε την Πέμπτη ότι “εξοργίστηκε” αντιλαμβανόμενος ότι οι ένοπλες υπηρεσίες είχαν αφεθεί σε τέτοια ερειπωμένη κατάσταση που “δεν ήταν σε θέση να εκπληρώσουν τις δεσμεύσεις προς τους συμμάχους μας”.
Ο “ιός” της δημοκρατίας
Ωστόσο, ο Πούτιν, ο Σι Τζινπίνγκ και το ισλαμιστικό καθεστώς των κληρικών στο Ιράν φοβούνται τον “ιό” της δημοκρατίας περισσότερο από τις δυτικές κυρώσεις για τις οποίες έχουν προετοιμαστεί από καιρό. Βλέπουν τις ελεύθερες εκλογές και τις λαϊκές διαδηλώσεις στους δρόμους του Κιέβου, του Χονγκ Κονγκ και της Τεχεράνης ως υπαρξιακές απειλές. Η Ρωσία και η Κίνα ήθελαν εδώ και καιρό να αλλάξουν τα πράγματα – στοχεύουν να διχάσουν τις δυτικές δημοκρατίες και να αποδυναμώσουν τη βούληση αντίστασής τους εκ των έσω.
Στη λεγόμενη “χρυσή εποχή” των καλών σχέσεων με τη Ρωσία και την Κίνα, οι δυτικές δημοκρατίες άφηναν τους εχθρούς τους να λειτουργούν στο έδαφός τους ατιμώρητα. Οι έλεγχοι στο πεδίο της τεχνολογίας εγκαταλείφθηκαν, η πνευματική ιδιοκτησία κλάπηκε συστηματικά και ξένοι κατάσκοποι ξεσήκωναν ταραχές. Την ύστατη στιγμή, οι περισσότερες κυβερνήσεις του ΝΑΤΟ έχουν ξυπνήσει από αυτές τις απειλές και λαμβάνουν ενεργά μέτρα για να τις αντιμετωπίσουν.
Πιο ύπουλη υπήρξε η δραστηριότητα εχθρικών κρατικών παραγόντων σε αυτό που ο στρατηγός Νικ Κάρτερ, πρόσφατα διορισθείς Βρετανός αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Άμυνας, έχει αποκαλέσει “γκρίζα ζώνη” μεταξύ “ειρήνης” και “πόλεμου”.
Η Ρωσία και η Κίνα χρησιμοποιούν bots και τρολ στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να διαδίδουν παραπληροφόρηση και χάος. Πληρώνουν επίσης για λομπίστες και ακαδημαϊκά δίκτυα προκειμένου να διεισδύσουν στις δυτικές κοινωνίες και να τις ανατρέψουν εκ των έσω. Ο τηλεοπτικός σταθμός Russia Today, ρωσικός κρατικός βραχίονας προπαγάνδας, πληρώνει παχυλές αμοιβές σε αδίστακτους Βρετανούς λαϊκιστές του πολιτικού περιθωρίου προκειμένου να δημιουργούν συμπάθειες.
Στη γκρίζα ζώνη, η διάκριση μεταξύ λόμπιστα και ανατρεπτικού παράγοντα καταρρέει. Ως πρωθυπουργός, ο Ντέιβιντ Κάμερον είχε προειδοποιήσει ότι το lobbying ήταν “το επόμενο μεγάλο σκάνδαλο που περιμένω να ξεσπάσει” (για να εμπλακεί αργότερα ο ίδιος σε μια θολή εκστρατεία για έναν χρηματοδότη του μετά την αποχώρησή του από την εξουσία). Ενέκρινε δε περιορισμένους και ανεπαρκείς κανονισμούς για την άσκηση πίεσης που επιτρέπουν στις συμβούλους δημοσίων σχέσεων να λαμβάνουν ξένα χρήματα χωρίς να δηλώνουν την πηγή τους.
Οι Τόρις δέχονται τώρα ευρέως πυρά επειδή έχουν λάβει χρήματα από πλούσιους Ρώσους που πολιτογραφήθηκαν Βρετανοί. Ως κόμμα που βρίσκεται στην εξουσία για περισσότερο από μια δεκαετία, πρέπει να καταστούν υπεύθυνοι για τον καθαρισμό του “Κόπρου του Αυγεία”. Όμως η απληστία και η βλακεία είναι διακομματικά φαινόμενα.
Βήματα
Τον περασμένο μήνα, η MI5, υπηρεσία εγχώριων πληροφοριών του Ηνωμένου Βασιλείου, έκανε το ασυνήθιστο βήμα να κατηγορήσει δημόσια την Κριστίν Λι, δικηγόρο και λομπίστρια του Westminster, ότι εμπλέκεται “σε δραστηριότητες πολιτικής παρέμβασης για λογαριασμό του Κινεζικού Κομμουνιστικού Κόμματος”. Η Λι φέρεται να είχε χρηματοδοτήσει το πολιτικό γραφείο του Μπάρι Γκάρντινερ, ενός σκιώδους υπουργού των Εργατικών, με το εξαιρετικά μεγάλο ποσό των 600.000 βρετανικών λιρών και επίσης να είχε υποστηρίξει πολλές κοινωνικές εκδηλώσεις με Συντηρητικούς υπουργούς. Ωστόσο, η Λι δεν έχει διαπράξει κάποιο αδίκημα και η ομάδα-ομπρέλα της, το United Front Work Department, μπορεί να συνεχίσει να λειτουργεί.
Το φως του ήλιου είναι το καλύτερο “απολυμαντικό”. Ο Συντηρητικός βουλευτής Ρόμπερτ Σίλι έχει υποστηρίξει εδώ και καιρό η Βρετανία να αντιγράψει τον Νόμο για την Καταγραφή Ξένων Πρακτόρων των ΗΠΑ, ο οποίος αναγκάζει τους λομπίστες που εκπροσωπούν ξένες δυνάμεις να εγγραφούν και να δηλώσουν τη δουλειά τους ως “πράκτορες”.
Το 2018, η Αυστραλία υιοθέτησε το δικό της πρόγραμμα διαφάνειας, μετά τις αποκαλύψεις ότι επιχειρήσεις με στενούς δεσμούς με την Κίνα είχαν δωρίσει περισσότερα από 5,5 εκατομμύρια δολάρια στα μεγάλα πολιτικά κόμματα από το 2013 έως το 2015.
Ο καλύτερος – σε τελική ανάλυση, ο μόνος – τρόπος για να υπερασπιστεί κανείς τη δημοκρατία του είναι να ενδιαφερθεί περισσότερο για όσους επιθυμούν να την καταστρέψουν.
