Όταν η Έζγκι Καρασοζέν έμαθε για τον ισχυρό σεισμό που έπληξε την Δευτέρα (6/2) τη νοτιοανατολική Τουρκία, ξέσπασε σε κλάματα. Η Καρασοζέν είναι γεωλόγος σεισμολόγος που ζει στο Κολοράντο, αλλά μεγάλωσε στην Άγκυρα και έχει μελετήσει λεπτομερώς τους σεισμούς στην πατρίδα της. Ήξερε ότι ένας σεισμός μεγέθους 7,8 βαθμών θα ήταν καταστροφικός.
Το ρήγμα της Ανατολικής Ανατολίας που έσπασε αυτή την εβδομάδα στην Τουρκία ήταν γνωστό στους επιστήμονες και τους κυβερνητικούς αξιωματούχους, αλλά δεν είχε προκαλέσει καταστροφικό σεισμό τον τελευταίο αιώνα. Η Τουρκία έχει εφαρμόσει οικοδομικούς κώδικες για την προστασία από τους σεισμικούς κινδύνους, αλλά η τραγωδία αυτής της εβδομάδας – με τον αριθμό των νεκρών να ξεπερνά τους 20.000 – επιβεβαιώνει αυτό που φοβούνται εδώ και χρόνια οι επιστήμονες: ότι αυτοί οι κώδικες δεν εφαρμόζονται αρκετά αυστηρά.
Για τους γεωεπιστήμονες, μεγάλο μέρος των θανάτων και της καταστροφής από μεγάλους σεισμούς μπορεί να αποφευχθεί με καλύτερες πρακτικές δόμησης. Η τραγωδία μπορεί να προβλεφθεί. Ωστόσο, ακόμη και όταν εφαρμόζονται οικοδομικοί κώδικες για την προστασία του πληθυσμού, άλλα, άμεσα προβλήματα μπορεί να παραβλεφθούν και οι παλαιότερες κατασκευές να παραμείνουν ευάλωτες.
«Νομίζω ότι αυτό είναι το κακόβουλο στους σεισμούς. Ένα συγκεκριμένο ρήγμα μπορεί να περιμένει πολλές γενιές και να μην κάνει απολύτως τίποτα – και μέσα σε δευτερόλεπτα ή λεπτά, να ξεσπάσει η κόλαση», δήλωσε στην Washington Post ο Χάρολντ Τόμπιν, σεισμολόγος στο Πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον.
Εδώ και χρόνια, οι επιστήμονες προβλέπουν έναν μεγάλο σεισμό κάπου κατά μήκος του ρήγματος του Αγίου Ανδρέα στην Καλιφόρνια. Έχουν γίνει αρκετοί σεισμοί μεγέθους 7,0 βαθμών στην Καλιφόρνια από τη δεκαετία του 1990, αλλά όχι σε αυτό το ρήγμα.
«Ξοδεύουμε πολύ χρόνο σκεπτόμενοι αυτά τα μέρη, επειδή αυτό το ρήγμα φαίνεται έτοιμο να σπάσει», δήλωσε η Γουέντι Μπόχον, γεωλόγος σεισμολόγος. «Αλλά υπάρχουν όλοι αυτοί οι κοιμώμενοι γίγαντες στον κόσμο που συσσωρεύουν πιέσεις και τάσεις πιο αργά, και δεν εστιάζουμε τόση προσοχή σε αυτούς ακριβώς επειδή δεν είναι τόσο ενεργοί, παρόλο που γνωρίζουμε ότι πρόκειται για περιοχές με υψηλό σεισμικό κίνδυνο».
Η Τουρκία είναι μια ενεργή σεισμικά ζώνη που βρίσκεται σε μια διασταύρωση όπου τρία κομμάτια του φλοιού της Γης πιέζονται μεταξύ τους. Για χρόνια, οι επιστήμονες εστιάζουν στο ρήγμα της Βόρειας Ανατολίας. Μεγάλοι σεισμοί έχουν προχωρήσει προς τα δυτικά κατά μήκος του ρήγματος, αφήνοντας ένα εμφανές σεισμικό κενό κάτω από τη Θάλασσα του Μαρμαρά, κοντά στην Κωνσταντινούπολη, μια από τις πολυπληθέστερες πόλεις της Γης.
Οι επιστήμονες έχουν υπολογίσει την πιθανότητα ενός τεράστιου σεισμού εκεί, μέσα στις επόμενες δεκαετίες, λέγοντας συχνά ότι το θέμα είναι πότε, όχι αν, θα χτυπήσει η καταστροφή. Αντίθετα, το ρήγμα της Ανατολικής Ανατολίας είχε βιώσει μια σειρά σεισμών μεγέθους 6,0 βαθμών κατά τη σχετικά σύντομη εποχή της σύγχρονης σεισμικής παρακολούθησης, η οποία ξεκίνησε τη δεκαετία του 1960. Το 2020, η Καρασοζέν και μια ομάδα επιστημόνων δημοσίευσαν μια μελέτη ενός σεισμού μεγέθους 6,8 βαθμών που προκλήθηκε από το ρήγμα, αναδεικνύοντας επίσης ιστορικούς σεισμούς κατά μήκος του ρήγματος στα τέλη του 1800, οι οποίοι είχαν ανακατασκευαστεί από μοτίβα ζημιών και αναφορές σεισμών.
Επομένως, ο σεισμός της Δευτέρας ήταν απολύτως αναμενόμενος, ωστόσο το μέγεθός του εξέπληξε τους επιστήμονες. Οι σεισμοί μετρώνται σε λογαριθμική κλίμακα, πράγμα που σημαίνει ότι η διαφορά μεταξύ 6,8 και 7,8 βαθμών είναι μεγαλύτερη απ’ ό,τι ακούγεται. Μια αύξηση ενός ακέραιου αριθμού στην κλίμακα, δημιουργεί σεισμικά κύματα με 10 φορές μεγαλύτερο πλάτος, απελευθερώνοντας 32 φορές περισσότερη ενέργεια.
«Γνωρίζαμε το δυναμικό αυτού του ρήγματος. Γνωρίζαμε πόσο θανατηφόρο θα μπορούσε να γίνει», δήλωσε η Καρασοζέν.
Αλλά ακόμη και οι επιστήμονες που βασίζονται σε σεισμολογικά δεδομένα, προσωπικές μαρτυρίες και μελέτες παλαιοσεισμολογίας μπορούν μερικές φορές να δουν ξεκάθαρα τα μοτίβα μόνο μετά την εκδήλωση ενός σεισμού.
«Μερικές φορές ο σεισμός είναι μεγαλύτερος από ό,τι περιμένουμε», δήλωσε ο Μάικλ Στέκλερ, γεωφυσικός στο Lamont-Doherty Earth Observatory του Columbia Climate School. Σημείωσε ότι το 2011 στο Τοχόκου της Ιαπωνίας, ένας φονικός σεισμός 9 βαθμών προκάλεσε τσουνάμι και εκτεταμένες καταστροφές. «Εκ των υστέρων, αποδεικνύεται ότι σε αυτή την περιοχή σημειώνεται ένας σεισμός μεγέθους 9 βαθμών περίπου κάθε χίλια χρόνια», είπε.
Παρόλο που οι επιστήμονες δεν μπορούν να προβλέψουν ή να αποτρέψουν τους σεισμούς, γνωρίζουν πώς να αποτρέψουν τους θανάτους – και αυτό είναι που κάνει τόσο οδυνηρό να βλέπουμε αυτά τα γεγονότα σε διάφορα μέρη του κόσμου.
«Το παλιό ρητό λέει ότι οι σεισμοί δεν σκοτώνουν ανθρώπους, τα κτίρια σκοτώνουν ανθρώπους. Είναι σπαρακτικό, ειδικά όταν βλέπεις ένα κτίριο που χτίστηκε σωστά να αντέχει και το διπλανό να έχει καταρρεύσει τελείως», δήλωσε ο Τομ Πάρσονς, γεωφυσικός της Αμερικανικής Γεωλογικής Υπηρεσίας.
Αυτό που ανησυχεί τους επιστήμονες είναι ότι ακόμη και όταν υπάρχουν οικοδομικοί κώδικες, οι άνθρωποι παραμένουν σε κίνδυνο επειδή οι κανονισμοί μπορεί να μην τηρούνται ή να μην εφαρμόζονται.
Ο Μουσταφά Ερντίκ, ο οποίος ίδρυσε το τμήμα σεισμικής μηχανικής στο Πανεπιστήμιο Boğaziçi στην Κωνσταντινούπολη, δήλωσε στην Washington Post ότι τα προβλήματα στην Τουρκία έγκεινται στον βαθμό συμμόρφωσης με τον κώδικα.
«Χρησιμοποιούμε οικοδομικούς κώδικες που αντικατοπτρίζουν την κατάσταση της μηχανικής», δήλωσε ο Ερντίκ. «Οι ζημιές είναι αναμενόμενες μετά από τόσο μεγάλους σεισμούς. Όμως το είδος των ζημιών (δάπεδα στοιβαγμένα το ένα πάνω στο άλλο) δεν θα έπρεπε να είχε συμβεί», τόνισε.
Σε ανάρτησή της στο Twitter, η Καρασοζέν μοιράστηκε μια πρόσφατη καταχώριση ακινήτων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης από τη Μαλάτια της Τουρκίας, η οποία ανέφερε ότι ένα ακίνητο ήταν σύμφωνο με τα πρότυπα σεισμού. Το κτίριο αυτό κατέρρευσε αυτή την εβδομάδα.
Οι περιοχές του κόσμου για τις οποίες οι επιστήμονες ανησυχούν περισσότερο ποικίλλουν. Η Μπόχον εκφράζει ιδιαίτερη ανησυχία για την Αϊτή, όπου η πυκνότητα του πληθυσμού, ο σεισμικός κίνδυνος και τα ευάλωτα κτίρια μπορεί να έχουν καταστροφικές συνέπειες – η χώρα έχει πληγεί δύο φορές από μεγάλους σεισμούς από το 2010 και εξακολουθεί να ανακάμπτει. Ο Τόμπιν ανησυχεί για το Κατμαντού, στο οποίο σημειώθηκε σεισμός 7,8 βαθμών το 2015. Ο Στέκλερ ανησυχεί για το πυκνοκατοικημένο Μπαγκλαντές. Και η Καρασοζέν σκέφτεται συχνά την Τουρκία, αλλά και το Ιράν, όπου υπάρχουν παρόμοια συστήματα ρηγμάτων. Το έργο της έχει επικεντρωθεί στην κάλυψη των κενών σε κρίσιμα δεδομένα που απαιτούνται για την κατανόηση των ενεργών ρηγμάτων.
Συνήθως μετά από έναν σεισμό στην Τουρκία, η Καρασοζέν μιλά με την οικογένεια και τους φίλους της και στη συνέχεια στρέφεται στην επιστήμη, εστιάζοντας στη φυσική της διάδοσης των σεισμικών κυμάτων, τη μετασεισμική παραμόρφωση, τους μετασεισμούς.
Αυτή τη φορά, δεν έχει το κουράγιο να κοιτάξει ακόμα τα δεδομένα. Αντ’ αυτού, επενδύει την ενέργειά της στη συγκέντρωση χρημάτων για τους σεισμοπαθείς.
ΠΗΓΗ: Washington Post
