Γράφει ο Κασσιανός Τζέλης
Γράφτηκαν και ειπώθηκαν πολλά για τις συνέπειες του Brexit. Όμως, δεν ετέθη το ερώτημα τι θα συμβεί σε περίπτωση Bremain.
Θα συνεχιστεί η ζωή στην Ευρώπη σαν να μη συνέβη απολύτως τίποτα; Ή απλώς θα πάρει μια μικρή παράταση ζωής η Ε.Ε. όπως την γνωρίζουμε;
Θα πάψουν να υφίστανται οι λόγοι που η ΕΕ έχασε τη γοητεία της; Θα πάψει η Λεπέν να ζητάει δημοψήφισμα και στη Γαλλία για την παραμονή της χώρας της στην Ένωση; Θα σταματήσει η άνοδος των “ευρωσκεπτικιστών” και των “ακροδεξιών” στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες; Θα αρχίσουν να μειώνονται τα διαρκώς αυξανόμενα ποσοστά των πολιτών που επιθυμούν την έξοδο των χωρών τους από την ΕΕ, όπως καταγράφονται στις δημοσκοπήσεις που γίνονται ανά την ήπειρο;
Το πιο πιθανό είναι πως όχι.
Ίσως γιατί οι Βρυξέλλες αρνούνται ακόμη να κατανοήσουν τους λόγους για τους οποίους φτάσαμε σε αυτό το σημείο.
Και ποιοι μπορεί να είναι αυτοί οι λόγοι; Είναι απλώς η ύπαρξη των “λαϊκιστών” και των “ακροδεξιών” που “χαϊδεύουν τα αυτιά των πολιτών και αρνούνται τον ρεαλισμό”; Και ποιος έδωσε λόγο ύπαρξης σε όλους αυτούς; Θα είχαν αυτή τη “δύναμη” εάν οι Ευρωπαίοι ηγέτες, στην αρχή της κρίσης αλλά και κατά την διάρκεια της, λάμβαναν άλλες πολιτικές αποφάσεις για την αντιμετώπιση της και δεν επέμεναν στην επιβολή πολιτικών που αυξάνουν τις ανισότητες, την ανεργία και την ανασφάλεια; Θα απειλούνταν τώρα το “ευρωπαϊκό όραμα” εάν η “Ευρώπη των λαών” δεν είχε μετατραπεί σε “Ευρώπη των αγορών”; Εάν δεν θεωρούνταν αυτή η μορφή της Ευρώπης, σχεδόν σαν “ελέω Θεού Ευρώπη”;
Θα κλυδωνίζονταν τώρα το ευρωπαϊκό οικοδόμημα, εάν εξαρχής δεν είχε δομηθεί πάνω στην αντίφαση του να στοχεύουμε στην “Ευρωπαϊκή ολοκλήρωση” μέσα από μια “Ευρώπη των πολλών ταχυτήτων και των ομόκεντρων κύκλων”, όπως περιέγραφε η συνθήκη του Μάαστριχτ;
Οι “λαϊκιστές” και οι “ακροδεξιοί” υπήρχαν και πριν δέκα χρόνια. Αυτό που άλλαξε στη πορεία των ετών είναι ότι πλέον οι πολίτες τους δίνουν σημασία. Κι αυτό το κάνουν επειδή αισθάνονται ότι οι “ρεαλιστές” ηγέτες όχι μόνο δεν δίνουν λύσεις στα προβλήματα που προκάλεσε η παγκοσμιοποίηση και κυρίως η κρίση που ξέσπασε το 2008, άλλα με τις αποφάσεις τους διαιωνίζουν και μεγεθύνουν τα προβλήματα, κάνοντας τους πολίτες να αισθάνονται ανίσχυροι αλλά και βέβαιοι ότι η διακυβέρνηση της ΕΕ απέχει πολύ από αυτό που αντιλαμβάνονται ως “δημοκρατικό θεσμό”.
Υπάρχει περιθώριο για αλλαγή πλεύσης; Πλέον μοιάζει πολύ δύσκολο. Ο αντιευρωπαϊσμός έχει διεισδύσει βαθιά στις ευρωπαϊκές κοινωνίες και σε πολλές από αυτές διεκδικεί επί ίσοις όροις την εξουσία. Σε ένα χρόνο, στη Γαλλία και στη Γερμανία γίνονται εκλογές. Στην πρώτη, η Λεπέν είναι φαβορί. Στη δεύτερη, οι ακροδεξιοί του AFD αυξάνουν συνεχώς δυνάμεις. Oι αντίπαλοι τους, επίσης, γνωρίζουν ότι δεν θα πείσουν τους ψηφοφόρους μιλώντας για περισσότερη Ευρώπη. Και υπό αυτό το πλαίσιο, είναι πολύ πιθανόν είτε με Brexit είτε με Bremain το αποτέλεσμα να είναι εν τέλει το ίδιο: Η κατάρρευση της Ευρώπης που ξέρουμε.
Πριν λίγες ημέρες, ακόμα κι αυτός ο ίδιος ο Β. Σόιμπλε, με αφορμή το Brexit, ισχυρίστηκε ότι πρέπει να αλλάξει η λειτουργία της ευρωζώνης: “Δεν θα μπορέσουμε να συνεχίσουμε όπως κάναμε μέχρι τώρα, αλλιώς οι άνθρωποι θα πουν ότι δεν καταλάβαμε” δήλωσε. Μόνο που δεν μας είπε προς ποια κατεύθυνση θα συνεχίσουμε.
