Πριν από λίγες μέρες ξεκίνησε και επίσημα η διαδικασία αποχώρησης της Βρετανίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ήδη έχουν καθοριστεί και εγκριθεί από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο οι κατευθυντήριες γραμμές της διαπραγμάτευσης, ενώ για την Ελλάδα η στιγμή αυτή αναδεικνύεται σε κομβικής σημασίας για την επιστροφή των γλυπτών του Παρθενώνα.
Γράφει ο Γιάννης Κουτρουμπής
Όπως όλα τα διαζύγια έτσι και το διαζύγιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης με την Βρετανία εμφανίζεται δύσκολο και με πολλές αναταράξεις, ιδιαίτερα όταν θα πρέπει να καταβληθούν από την Βρετανία 60 δις για την κάλυψη μελλοντικών αναγκών. Λόγω του ότι η διαδικασία αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ένωση είναι πρωτόγνωρη για τα ευρωπαϊκά δεδομένα πρέπει να αντιμετωπιστεί ένας μεγάλος αριθμός προβλημάτων ιδιαίτερα στον τομέα της οικονομίας.
Τι σημαίνει το Brexit για τον προϋπολογισμό της ΕΕ; Το Ηνωμένο Βασίλειο είναι ο τέταρτος μεγαλύτερος χρηματοδότης της ΕΕ μετά τη Γερμανία, τη Γαλλία και την Ιταλία. Το 2014 συνέβαλε με 13 δισ. λίρες στο συνολικό προϋπολογισμό της ΕΕ ύψους 118,9 δισ. λιρών. Αυτό ήταν 0,52% του Ακαθάριστου Εθνικού Εισοδήματος (ΑΕΕ) της Βρετανίας.
Από τα 13 δισ. λίρες η χώρα έλαβε πίσω ως ευρωπαϊκές επιδοτήσεις στον αγροτικό της τομέα 4 δισ. λίρες. Ως εκ τούτου, η αποχώρηση της Βρετανίας από την Ένωση θα προκαλέσει αλυσιδωτές συνέπειες για τον προϋπολογισμό της ΕΕ τόσο σε μέγεθος όσο και στη διανομή. Αλλά η συνολική επίπτωση θα εξαρτηθεί από τη συμφωνία που θα επιτευχτεί μεταξύ της ΕΕ και του Ηνωμένου Βασιλείου.
Ένα μεγάλο ζητούμενο είναι το τι θα συμβεί με τους κανονισμούς της ΕΕ που έχει υιοθετήσει η Βρετανία. Αυτοί είναι χιλιάδες. Συγκεκριμένα, κατά τη διάρκεια των 40 χρόνων της ένταξης του Ηνωμένου Βασιλείου στην ΕΕ ένας τεράστιος όγκος ευρωπαϊκής νομοθεσίας έχει ενσωματωθεί στο εθνικό της δίκαιο.
Τι κερδίζει και τι χάνει η Ελλάδα από το Brexit
Η ενεργοποίηση του άρθρου 50 από την Τερέζα Μέι ενεργοποίησε μία σειρά από σκέψεις σχετικά με το πώς μπορεί η απομάκρυνση του Ηνωμένου Βασιλείου να επηρεάσει την Ελλάδα, αλλά και αν θα την επηρεάσει θετικά ή αρνητικά και σε ποιους τομείς.
Σίγουρα η Ελλάδα μπαίνει και εκείνη μαζί με άλλες χώρες που τελούν υπό οικονομική υποστήριξη σε ένα κυκεώνα προβλημάτων με κυριότερο το πώς πρόκειται να αναπληρωθούν τα δισεκατομμύρια που πληρώνει το Λονδίνο στον κοινοτικό προϋπολογισμό.
Ακόμη άγνωστο παραμένει και το ποιός πρόκειται να καλύψει το κενό, το οποίο θα φανεί όσο πλησιάζουμε στο επόμενο πολυετές πλαίσιο χρηματοδότησης, δηλαδή στο επόμενο ΕΣΠΑ, που θα ισχύσει μετά το 2020. Υπάρχουν βέβαια και οι υποχρεώσεις που έχει αναλάβει η Βρετανία στο πλαίσιο του σημερινού ΕΣΠΑ για την περίοδο 2014-2020, οι οποίες επεκτείνονται και στα επόμενα χρόνια με την ισχύουσα νομοθεσία («κανόνας ν+3»). Μέχρι στιγμής το Λονδίνο δεν φαίνεται διατεθειμένο να πληρώσει τον λογαριασμό.
Βασικό μέλημα της Ελλάδος η επιστροφή των Ελγινείων
Σίγουρα ένα από τα κύρια αιτήματα της Ελλάδας θα πρέπει να είναι η επιστροφή των μαρμάρων του Παρθενώνα ιδιαίτερα τώρα που λόγω της ενεργοποίησης του Άρθρου 50 για το Brexit, η χώρα μπορεί να διεκδικήσει την επιστροφή, καθώς βάσει του άρθρου του Τζέφρι Ρόμπινσον στην Guardian, η Βρετανία έχει την ιδανική ευκαιρία να επιστρέψει τα Γλυπτά του Παρθενώνα στην Ελλάδα.
Όπως επισημαίνει ο επιφανής νομικός στο άρθρο του στη βρετανική εφημερίδα, στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων για το Brexit πρέπει οπωσδήποτε να βρεθεί – εκτός από τα οικονομικά και πολιτικά ζητήματα που συζητιούνται αυτές τις μέρες – και η επανένωση των Γλυπτών που «εκλάπησαν» από τον Λόρδο Έλγιν.
Η ίδια η Συνθήκη της Λισαβόνας, στα άρθρα 3 και 167 ορίζει ως υποχρέωση και για τα δύο μέρη (τις Βρυξέλλες και τα κράτη-μέλη) να λαμβάνουν υπόψη στις διαπραγματεύσεις την ανάγκη διαφύλαξης της πολιτιστικής κληρονομιάς της Ευρώπης.
Δεν υπάρχει λοιπόν πιο σημαντική πολιτιστική κληρονομιά τουλάχιστον για τα ελληνικά δεδομένα από τα Ελγίνεια μάρμαρα και είναι η κατάλληλη στιγμή για την εκάστοτε Κυβέρνηση να θέσει και αυτό το θέμα ως κράτος μέλος, στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.
Οι ημερομηνίες ορόσημο για το Brexit
Ας πάμε τώρα να εξετάσουμε τις ημερομηνίες ορόσημο για το σταδιακό διαζύγιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης με την Βρετανία:
29 Απριλίου – Οι άλλοι 27 ηγέτες της ΕΕ συναντώνται για να συμφωνήσουν τις τελικές κατευθυντήριες γραμμές και να εξουσιοδοτήσουν τον Μισέλ Μπαρνιέ να χειριστεί τις διαπραγματεύσεις.
5 Μαΐου – Ο Μπαρνιέ γρήγορα θα απαντήσει στους ηγέτες με τις λεπτομερείς συστάσεις του για το πώς θα πρέπει να δομηθούν οι συνομιλίες. Οι αργίες στις 8-9 Μαΐου ίσως τον αναγκάσουν να τις αποστείλει άμεσα στο Συμβούλιο.
Δεκέμβριος 2017: Οι Βρυξέλλες θέλουν μια βασική συμφωνία για τη Συνθήκη Αποχώρησης έως το τέλος του έτους.
Βασικά θέματα: οι εκκρεμείς οικονομικές υποχρεώσεις της Βρετανίας, η αντιμετώπιση των Βρετανών που ζουν σε χώρες της ΕΕ και των Ευρωπαίων που ζουν στη Βρετανία, οι εκκρεμείς νομικές υποθέσεις στην ΕΕ, οι νέοι κανονισμοί για τα σύνορα.
Οκτώβριος του 2018 – Ο μήνας αυτό είναι ο στόχος του Μπαρνιέ για την οριστικοποίηση της Συνθήκης Αποχώρησης, προκειμένου να δοθεί χρόνος για την επικύρωσή του από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και κατά πλειοψηφία από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο έως τον Μάρτιο του 2019.
30 Μαρτίου 2019 (υπό αίρεση) – Η Βρετανία αποχωρεί. Σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει να το κάνει δύο χρόνια μετά την επιστολή της Μέι. Τυγχάνει να είναι μη εργάσιμη ημέρα και να πέφτει Σάββατο. Και, όχι, δεν πέφτει την 1η Απριλίου.
Οι «κόκκινες γραμμές» των Ευρωπαίων
Τις κόκκινες γραμμές που θα χρησιμοποιηθούν στην διαπραγμάτευση ΕΕ και Βρετανίας, ενέκρινε πριν από λίγες μέρες το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με μεγάλη πλειοψηφία (516 υπέρ, 133 κατά, 50 αποχές). Κατά την διάρκεια της παρουσίασης των βάσεων των συνομιλιών οι ο πρόεδρος της ευρωβουλής, Αντόνιο Ταγιάνι και ο συντονιστής για τη διαπραγμάτευση, Γκι Φερχόφστατ συμφώνησαν ότι είναι η πρώτη φορά που εφαρμόζεται το άρθρο 50 και σίγουρα αποτελεί αιτία για διαρθρωτικές αλλαγές στην Ευρώπη.
Η πρόταση ψηφίσματος που θα αποτελέσει τον οδικό χάρτη των συνομιλιών τονίζει την ανάγκη της αμοιβαιότητας και της μη διάκρισης μεταξύ των πολιτών του Ηνωμένου Βασιλείου που διαμένουν στην ΕΕ και των πολιτών της, που διαμένουν στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Επιπλέον, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τονίζει ότι τα προνόμια ενός κράτους μέλους της ΕΕ δεν μπορεί να είναι τα ίδια με αυτά ενός κράτους που αποχωρεί από την ΕΕ, ενώ επίσης οι Ευρωπαίοι προσβλέπουν σε μια δίκαιη και εποικοδομητική διαπραγμάτευση με το Ηνωμένο Βασίλειο, χωρίς όμως να ξεκινήσει η Βρετανία τις εμπορικές συνομιλίες χωρίς πρότερη συνεννόηση.
Τέλος, ανέφερε ότι το ΕΚ δεν αποκλείει μια “μεταβατική περίοδο”, περιορισμένου χρόνου, για τη μελλοντική σχέση μεταξύ της ΕΕ και του ΗΒ, αλλά μόνο εφόσον και όταν θα έχει επιτευχθεί ικανοποιητική πρόοδος προς μία συμφωνία αποχώρησης. Η συμφωνία για τη μελλοντική σχέση μπορεί να ολοκληρωθεί αφού το Ηνωμένο Βασίλειο έχει ήδη αποχωρήσει από την ΕΕ, ενώ οι μεταβατικές ρυθμίσεις δεν μπορεί να έχουν διάρκεια μεγαλύτερη των τριών ετών.
Η «διατροφή» των 60 δις ευρώ
Μετά τον καθορισμό των κατευθυντήριων γραμμών που πρέπει να πορευτούν οι διαπραγματεύσεις Βρετανίας και Ευρωπαϊκής Ένωσης, υπήρξε και η ανακοίνωση από τα πλέον επίσημα χείλη της Κομισιόν πως ο λογαριασμός εξόδου της Βρετανίας ανέρχεται σε 60 δις ευρώ.
Τα 60 δισ. ευρώ καλύπτουν τις ενδεχόμενες υποχρεώσεις της Βρετανίας σε τρεις βασικούς τομείς: νομικά δεσμευτικές υποχρεώσεις στον προϋπολογισμό που θα καταβληθούν αφού αποχωρήσει η Βρετανία. Υποσχέσεις συνταξιοδότησης για τους αξιωματούχους στην ΕΕ. Και δυνητικές υποχρεώσεις –όπως τα δάνεια διάσωσης στην Ιρλανδία- που θα απαιτήσουν πληρωμές μόνο σε συγκεκριμένες περιπτώσεις.
Η πιο αμφιλεγόμενη συνδέεται με την στήριξη για τα ευρωπαϊκά επενδυτικά projects τα οποία θα πληρωθούν μετά από την αποχώρηση της Βρετανίας. Αυτές οι υποχρεώσεις έρχονται σε δύο μορφές: δεσμεύσεις του έργου που ακόμη δεν έχουν πληρωθεί και διαρθρωτικά κεφάλαια που έχουν υποσχεθεί σε κράτη-μέλη της ΕΕ, τα οποία σε μεγάλο βαθμό θα μετατραπούν σε “δεσμεύσεις προϋπολογισμού” και θα πληρωθούν στο διάστημα 2019-2023.
Μεγάλος πονοκέφαλος για την Πολωνία το Brexit
Μία χώρα που επηρεάζεται άμεσα από την αποχώρηση της Βρετανίας από την ΕΕ είναι η πολωνική οικονομία, καθώς αποτελεί το μεγαλύτερο «καθαρό αποδέκτη» βοήθειας από την ΕΕ, ενώ παράλληλα είναι ο μεγαλύτερος πάροχος διασυνοριακής εργασίας στην ήπειρο.
Η χώρα εξαρτάται από ευρωπαϊκές επενδύσεις για να «προλάβει» την επιβράδυνση της οικονομίας της. Πάνω από 250 δισ. ευρώ δαπανήθηκαν ή πρόκειται να δαπανηθούν, από όταν η Πολωνία προσχώρησε στο μπλοκ μαζί με άλλα πρώην κράτη του υπαρκτού σοσιαλισμού το 2004.
Όσον αφορά στα ευρωπαϊκά κονδύλια, η αρωγή αυτή έχει καταστήσει πλουσιότερη την Πολωνία διπλασιάζοντας την κατά κεφαλήν οικονομική παραγωγή σε διάστημα μίας δεκαετίας. Η ανάπτυξη ενισχύθηκε σε 3,9% το 2015 πριν επιβραδυνθεί σε 2,8% πέρυσι, λόγω της βουτιάς σε επενδύσεις που συγχρηματοδοτούνται από την ΕΕ, κάτι που συνέβη μετά την αλλαγή κυβέρνησης και την έναρξη ενός νέου κύκλου για τον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό.
