Με όχημα το ντοκιμαντέρ, τη φωτογραφία και την αφήγηση, η ομάδα του Caravan Project ξεκίνησε το 2011 ένα οδοιπορικό στη χώρα, με σκοπό να προβάλει ανθρώπινες ιστορίες, από τα Πομακοχώρια μέχρι την Κρήτη, από το Καστελόριζο μέχρι την οροσειρά του Γράμμου και από τη Μάνη μέχρι το Άγιο Όρος.
Ο Στρατής, η Θέκλα, η Αλεξάνδρα, ο Γιάννης, η Κατερίνα, η Μαρία, ο Ζαφείρης, η Νάνσυ, ο Αντώνης, ο Κωνσταντίνος, η Έλσα, η Ιόλη, ο Γιάννης, ο Φίλιππος και η Μαργαρίτα πραγματοποίησαν προβολές ντοκιμαντέρ σε πλατείες και χωριά, πανεπιστήμια, σχολεία, και φυλακές, εγκαινιάζοντας έναν δημιουργικό διάλογο πάνω στο νόημα και στις δυναμικές που ελευθερώνει η κάθε ιστορία.
Τώρα, με δύο κυκλικές μογγολικές σκηνές (yurt) και ένα αυτοκινούμενο τροχόσπιτο, σταθμεύουν σε επτά ελληνικές πόλεις, καλώντας τον κόσμο από τις ντόπιες κοινωνίες να συμμετάσχει ενεργά, σε μία σειρά από πολιτιστικές και εκπαιδευτικές δράσεις.
Μετά την επιστροφή τους από τη Μυτιλήνη και λίγο πριν αναχωρήσουν για τα Χανιά, η Θέκλα Μαλάμου και η Αλεξάνδρα Σαλίμπα εξήγησαν στο thestival.gr την… επαναστατική πρακτική της καταγραφής και μετάδοσης των ανθρώπινων ιστοριών. «Ξεκινήσαμε πριν από τέσσερα χρόνια με τον Στρατή να ταξιδεύουμε στην Ελλάδα. Φωτογράφοι και οι δύο αναζητούσαμε ιστορίες ανθρώπων για να τις καταγράψουμε με το φακό μας, να δημιουργήσουμε ένα φωτογραφικό μωσαϊκό ιστοριών. Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού μας γνωρίσαμε έναν υπέροχο άνθρωπο, τον Γιάννη Κουκούμιαλο, τον τυφλό και μονόχειρα ψαρά από τη Λαγκάδα της Χίου. Μείναμε μαζί του 3 μήνες και ουσιαστικά εκεί άρχισε να παίρνει σάρκα και οστά το ταξίδι που είχαμε ξεκινήσει, να ξεδιαλύνεται μες στο κεφάλι μας το τί γυρεύουμε σ’ αυτό το οδοιπορικό… να καταγράφουμε ανείπωτες ιστορίες ανθρώπων, απλών καθημερινών ανθρώπων που μπορούν να εμπνεύσουν με τη στάση ζωής τους», λέει η Θέκλα Μαλάμου.
Η ιστορία του “Τυφλού Ψαρά” σηματοδοτεί το ξεκίνημα του Caravan Project και το ταξίδι που συνεχίζουν τα τελευταία 3 χρόνια, μαζί πλέον με μια μεγάλη ομάδα φωτογράφων, κινηματογραφιστών και ερευνητών. «Έχουμε γνωρίσει ταξιδιώτες που έχουν γυρίσει τον κόσμο και δεν έχουν το ταξίδι μέσα τους και ανθρώπους που δεν έχουν φύγει ποτέ από τον τόπο τους και είναι ταξιδιώτες. Σαν ένας τέτοιος ταξιδιώτης φανερώθηκε μπροστά μας ο κυρ-Γιάννης, ένας άνθρωπος που δεν έχει φύγει ποτέ από το χωριό του, αλλά ξανοίγεται χωρίς φόβο διαρκώς στο άγνωστο, αρμενίζοντας τα πέλαγα παρά τα 84 του χρόνια», λέει χαρακτηριστικά η Θέκλα.
Η διαδρομή δύο σκηνών yurt
Οι δύο σκηνές yurt του Caravan Project γίνονται τόπος συνάντησης για τις ντόπιες κοινωνίες, που ανταποκρίνονται θερμά στο κάλεσμα της ομάδας. Στο μεγάλο yurt φιλοξενείται μία πολυμεσική έκθεση ανοιχτή στο κοινό, με άξονα τις ιστορίες και το οδοιπορικό του Caravan Project, στο πλαίσιο της οποίας υλοποιούνται εκπαιδευτικά προγράμματα για μαθητές σχολείων. Στο μικρό yurt μέσα από το «Εργαστήριο Ιστοριών», προωθείται μια εκπαιδευτική δράση για ενήλικες, όπου οι κάτοικοι των περιοχών μπορούν να συλλέξουν οι ίδιοι τις ιστορίες που τους αφορούν, συνεισφέροντας σε ένα ζωντανό αρχείο ιστοριών (caravanproject.org), που δημιουργείται για πρώτη φορά στην Ελλάδα. Τη δράση πλαισιώνουν επιμέρους δρώμενα, όπως προβολές ντοκιμαντέρ, καλλιτεχνικά εργαστήρια, και κοινοτικές δράσεις.
«Στόχος μας είναι να συλλέξουμε και να διασώσουμε ιστορίες ανθρώπων, που μπορούν να συν-κινήσουν και να εμπνεύσουν, δημιουργώντας χώρους προσωπικού και συλλογικού αναστοχασμού. Παράξαμε 12 ντοκιμαντέρ, φωτογραφικές σειρές από την άγονη γραμμή και την ελληνική παραμεθόριο, ενώ εγκαινιάσαμε το πρώτο ζωντανό ψηφιακό αρχείο ιστοριών μαζεύοντας πάνω από 20 μικρο-ιστορίες από ανθρώπους που συναντούσαμε στο διάβα μας. Για τα επόμενα 2 χρόνια ταξιδεύουμε με 2 σκηνές yurt σε 6 ελληνικές πόλεις όπου θα σταθμεύουμε για ένα μήνα, παρουσιάζοντας το υλικό που έχουμε συλλέξει με τη μορφή μιας πολυμεσικής έκθεσης», εξηγεί η Αλεξάνδρα Σαλίμπα, σκηνοθέτιδα και μέλος της ομάδας.
Όπως λέει η Αλεξάνδρα, αυτό το εγχείρημα αποτελεί ένα ζωντανό κύτταρο, που… μεταμορφώνεται από τους ανθρώπους που βρίσκονται κοντά του. «Δεν υπάρχουν στόχοι και υψηλές προσδοκίες. Ευελπιστούμε απλώς οι δράσεις μας να αποτελέσουν εφαλτήρια και αφορμές γόνιμων συνομιλιών, αναζήτησης και συνδημιουργίας με επιμέρους κοινότητες, κοινωνικές ομάδες, συλλογικότητες και άτομα των πόλεων που θα επισκεφθούμε. Στη Μυτιλήνη, η συμμετοχή της ντόπιας κοινωνίας ήταν συγκινητική, καθώς πάνω από 800 μαθητές σχολείων πέρασαν από το εκπαιδευτικό μας πρόγραμμα, ενώ ολοκληρώθηκε με επιτυχία και υψηλή συμμετοχή το σεμινάριο αφήγησης ενηλίκων», τονίζει.
Άνθρωποι, τόποι και ιστορίες
Ο «Τυφλός Ψαράς», ο συλλέκτης αντικειμένων της Άρτας κυρ-Παντελής και ο 20χρονος Johansen που έφτασε στην Αχαΐα περπατώντας από την Αυστρία, είναι μερικές από τις ιστορίες που φέρει στις αποσκευές του αυτό το ιδιαίτερο Καραβάνι. «Προορισμός μας ανεξάρτητα από την πορεία που ακολουθούμε σε κάθε μας ταξίδι, είναι ο άνθρωπος. Αναζητούμε ανθρώπους με ιστορίες ανείπωτες και αφανείς, που αντιστέκονται δημιουργικά στους ζοφερούς καιρούς που διανύουμε. Η ποικιλομορφία των ιστοριών που συλλέγουμε και η συνάντηση με διαφορετικούς κόσμους είναι για εμάς ζητούμενο», λέει η Αλεξάνδρα, ενώ η Θέκλα μιλά για τα συναισθήματα που πλημμυρίζουν τα μέλη της ομάδας. «Νομίζω πως σε κάθε άνθρωπο που βρεθήκαμε κοντά του νιώσαμε δυνατές στιγμές. Θα ξεχωρίσω όμως την ιστορία της Σαμπιχά στο Δροσερό της Ξάνθης, μιας γυναίκας Ρομά, η οποία αφού βίωσε πρώτα η ίδια έντονα την ενδοοικογενειακή βία, το ρατσισμό και τον αποκλεισμό, αφού ξεπέρασε τις δυσκολίες που είχε να αντιμετωπίσει ως γυναίκα μέσα σε μια ανδροκρατούμενη κουλτούρα, κατάφερε να ιδρύσει ένα σύλλογο γυναικών και να αγωνισθεί για το σπάσιμο όλων των στερεοτύπων που οδηγούν σε γκετοποίηση, να παλέψει για το δικαίωμα των Ρομά για μια ισότιμη θέση στην κοινωνία, αλλά και να προσπαθήσει να αλλάξει παγιωμένες νόρμες στην ίδια την κουλτούρα των Ρομά», αναφέρει χαρακτηριστικά.
Ο τρόπος ζωής των μελών του σύγχρονου Καραβανιού και των ανθρώπων που κινηματογραφούν είναι προφανώς διαφορετικός, όμως, η Θέκλα εντοπίζει ομοιότητες σε ένα άλλο εσωτερικό επίπεδο: «Όταν έχεις βρεθεί δίπλα σε έναν άνθρωπο χωρίς να κρατάς στα χέρια σου έναν χάρτη ή μια πυξίδα, αλλά στέκεσαι εκεί γιατί πολύ απαλά και αβίαστα οι δρόμοι σας ανταμώθηκαν, τότε συνειδητοποιείς πως ενώ είσαι παρών για πρώτη φορά στον “κόσμο” αυτού του ανθρώπου, για κάποιο λόγο νιώθεις οικεία».
Επόμενος σταθμός του Caravan Project, που έχει ως αποκλειστικό δωρητή το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, είναι τα Χανιά, ενώ θα ακολουθήσουν η Καλαμάτα, τα Γιάννενα, η Σαμοθράκη και η Θεσσαλονίκη, με τελευταία στάση την Αθήνα
