«Οι υποδομές και οι μεταφορές είναι ένα θεμελιώδες πεδίο στη στρατηγική διαχείρισης των κινδύνων, προκειμένου να ελαχιστοποιήσουμε τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης», τόνισε ο Υπουργός Υποδομών και Μεταφορών Χρήστος Σταϊκούρας, συμμετέχοντας στο Ευρωπαϊκό Συνέδριο Επιχειρηματικότητας που διοργάνωσε, σήμερα, ο Economist σε συνεργασία με το Επαγγελματικό Επιμελητήριο Αθηνών και τη Γενική Συνομοσπονδία Επαγγελματιών Βιοτεχνών Εμπόρων Ελλάδας, στην Αθήνα.
Κατά τη διάρκεια της τοποθέτησής του, στην ενότητα: «Μετατρέποντας την κρίση σε ευκαιρία – Κλιματική αλλαγή και πράσινη ανάπτυξη», ο κ. Σταϊκούρας αναφέρθηκε ενδεικτικά σε οκτώ τομείς, μέσω των οποίων η κλιματική κρίση μετατρέπεται σε ευκαιρία, με στόχο την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και τη δημιουργία προϋποθέσεων για πράσινη ανάπτυξη:
1. Η μόνιμη αποκατάσταση των ζημιών από τον «Daniel» και τον «Elias» με υψηλότερης ανθεκτικότητας υποδομές.
2. Η ανθεκτικότητα των υποδομών, μέσα από τον έλεγχο και τη συντήρηση των υφιστάμενων υποδομών, την κατασκευή φραγμάτων και αντιπλημμυρικών έργων σε κάθε γωνιά της Ελλάδας, αλλά και την Εθνική Στρατηγική για την εφαρμογή Τεχνολογίας Μοντελοποίησης (Building Information Modeling – BIM) των έργων.
3. Η Βιώσιμη Αστική Κινητικότητα, με έμφαση στον αειφόρο σχεδιασμό των συγκοινωνιακών συστημάτων.
4. Η Εθνική Στρατηγική για την Εφοδιαστική Αλυσίδα, η οποία επικεντρώνεται σε πρωτοβουλίες και δράσεις για την αναβάθμιση των υποδομών, τον ψηφιακό μετασχηματισμό, τη βιώσιμη και πράσινη εφοδιαστική, καθώς και τη βελτίωση του επιπέδου εκπαίδευσης των επαγγελματιών του κλάδου.
5. Ο σιδηρόδρομος, με τον εκσυγχρονισμό, την αναβάθμιση και την ενίσχυσή του, ως το πλέον φιλικό προς το περιβάλλον μέσο μεταφοράς.
6. Οι αστικές συγκοινωνίες, με την ανανέωση του στόλου, με νέα οχήματα, χαμηλού ενεργειακού αποτυπώματος, έως το τέλος της τετραετίας, όπως τα 140 ηλεκτρικά λεωφορεία στην Αθήνα και τα 110 στη Θεσσαλονίκη, που έχουν ήδη ενταχθεί στο συγκοινωνιακό έργο.
7. Η ηλεκτροκίνηση Ι.Χ., μέσα από την προώθηση του «Κινούμαι Ηλεκτρικά ΙΙΙ», το οποίο διασφαλίζει τη συνέχεια του προηγούμενου προγράμματος, με πιο απλοποιημένες διαδικασίες, καθώς και την αύξηση των σταθμών φόρτισης στους 13.000 έως το τέλος του 2025.
8. Οι αερομεταφορές, με τον νέον κανονισμό AFIR, τον κανονισμό RefuelEU για την αεροπορία, την στρατηγική για την προσαρμογή των αεροδρομίων στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγές, με όρους ανθεκτικότητας και τη δυνατότητα των αεροδρομίων να χρησιμοποιούν ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της τοποθέτησης του Υπουργού Υποδομών και Μεταφορών Χρήστου Σταϊκούρα:
1ον. Κλιματική κρίση (mitigation – adaptation). Τα ακραία καιρικά φαινόμενα θα αυξηθούν και θα ενταθούν στο μέλλον, λόγω της υπερθέρμανσης του πλανήτη.
2ον. Ρυπογόνος τομέας των μεταφορών. Σύμφωνα με προβλέψεις, έως το 2030, οι μεταφορές θα αντιπροσωπεύουν το 44% των εκπομπών CO2 της Ε.Ε.
Οι υποδομές και οι μεταφορές είναι ένα θεμελιώδες πεδίο στη στρατηγική διαχείρισης των κινδύνων, προκειμένου να ελαχιστοποιήσουμε τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης.
Η προτεραιότητα που έχουμε θέσει στο Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών είναι να απαντήσουμε σε αυτή την πρόκληση με τρεις τρόπους:
· Nα λάβουμε αποφάσεις σε παγκόσμιο και εθνικό επίπεδο, με τις οποίες να μειώσουμε τις εκπομπές ρύπων και να επιβραδύνουμε την εξέλιξη της κλιματικής κρίσης.
· Nα επαναξιολογήσουμε την ανθεκτικότητα των υποδομών μας, προκειμένου να είμαστε καλύτερα προετοιμασμένοι απέναντι στα ακραία καιρικά φαινόμενα.
· Nα ενθαρρύνουμε τη μετάβαση σε ένα «πράσινο» μοντέλο μεταφορών, που θα περιορίσει το περιβαλλοντικό αποτύπωμα του διαρκώς αυξανόμενου αριθμού μετακινήσεων.
Ενδεικτικά σας αναφέρω 8 τομείς, μέσω των οποίων μετατρέπουμε την κρίση σε ευκαιρία, με στόχο να αντιμετωπίσουμε την κλιματική αλλαγή και παράλληλα, να δημιουργήσουμε τις προϋποθέσεις για πράσινη ανάπτυξη:
1. Θεσσαλία.
Στόχος είναι η μόνιμη αποκατάσταση από τις θεομηνίες με υψηλότερης ανθεκτικότητας υποδομές.
Κόστος Έργων Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών: 1,4 δισ. ευρώ.
2. Ανθεκτικότητα υποδομών.
Α. Ο έλεγχος και η συντήρηση υφιστάμενων έργων, με στόχο την ενίσχυση της ασφάλειάς τους.
Για παράδειγμα, οι γέφυρες, που ενώ αποτελούν – κατά μέσο όρο – μόλις το 2-3% των χιλιομέτρων του οδικού δικτύου, αντιστοιχούν στο 30% περίπου του κόστους κατασκευής.
Το Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών αναπτύσσει το Εθνικό Μητρώο Γεφυρών, το Εθνικό Εγχειρίδιο Επιθεώρησης και Αξιολόγησης Γεφυρών και τον Κανονισμό Επιθεώρησης και Συντήρησης Γεφυρών.
Β. Φράγματα και αντιπλημμυρικά έργα σε κάθε γωνιά της Ελλάδας.
Ενδεικτικά, αυτή την εβδομάδα εντάχθηκαν για χρηματοδότηση στο Πρόγραμμα «Περιβάλλον και Κλιματική Αλλαγή 2021-2027», τέσσερα σημαντικά έργα: στο Ωραιόκαστρο, στο Λουτράκι, στην Ιεράπετρα και στην Αμβρακία – Αμφιλοχία και Βάλτο στην Αιτωλοακαρνανία, όπου εγκαινιάσαμε προχθές και τη νέα γέφυρα στον Εύηνο ποταμό, καθώς η προηγούμενη είχε καταστραφεί από πλημμύρες το 2021.
Γ. Άλλη μια σημαντική μεταρρύθμιση είναι η Εθνική Στρατηγική που συγκροτήσαμε για την εφαρμογή Τεχνολογίας Μοντελοποίησης (Building Information Modeling – BIM) των έργων.
Πρόκειται για την ολοκληρωμένη ψηφιακή αναπαράσταση των φυσικών και λειτουργικών χαρακτηριστικών ενός έργου υποδομής, που περιορίζει τα κόστη και καθιστά ευκολότερο τον έλεγχο της συντήρησης.
3. Βιώσιμη Αστική Κινητικότητα.
Το Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών δίνει ιδιαίτερη έμφαση στον αειφόρο σχεδιασμό των συγκοινωνιακών συστημάτων, εισάγοντας, μεταξύ άλλων, τα Σχέδια Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας (ΣΒΑΚ), ως το κύριο εργαλείο σχεδιασμού για τους Δήμους και τις Περιφέρειες.
Μάλιστα, η εισαγωγή αυτών των Σχεδίων στην Ελλάδα προηγήθηκε των αντίστοιχων δράσεων που υλοποιούνται σήμερα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, όπως ορίζει η αναθεώρηση του σχετικού κανονισμού για το Διευρωπαϊκό Δίκτυο Μεταφορών (ΔΕΔ-Μ), που θα ολοκληρωθεί το 2024.
4. Εθνική Στρατηγική για την Εφοδιαστική Αλυσίδα, η οποία επικεντρώνεται στους εξής τέσσερις άξονες:
i. Αναβάθμιση των υποδομών, με τη δημιουργία νέων εμπορευματικών κέντρων, όπως είναι το Θριάσιο Ι και ΙΙ, η Φυλή και το πρώην στρατόπεδο Γκόνου στη Θεσσαλονίκη.
ii. Ψηφιακός μετασχηματισμός, με πρωτοβουλίες όπως είναι η συμμετοχή του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών στο συγχρηματοδοτούμενο έργο FENIX.
iii. Βιώσιμη και Πράσινη Εφοδιαστική, με σκοπό τη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος του τομέα.
iv. Βελτίωση του επιπέδου εκπαίδευσης των επαγγελματιών του κλάδου.
5. Σιδηρόδρομος
Ο εκσυγχρονισμός, η αναβάθμιση και η ενίσχυση του σιδηροδρόμου, ως το πλέον φιλικό προς το περιβάλλον μέσο μεταφοράς αποτελεί στρατηγική προτεραιότητα για την Κυβέρνηση και το Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών.
Στρατηγικές επιλογές:
· Σύνδεση σιδηροδρόμου με λιμάνια και ΒΙΠΕ.
· Σύνδεση του σιδηροδρόμου με την Κεντρική Ευρώπη («3Seas» και «Western Balkans – East Mediterranean») – Ανάπτυξη του Διευρωπαϊκού Δικτύου Μεταφορών (ΔΕΔ – Μ).
· Χρηματοδότηση από το πρόγραμμα «Συνδέοντας την Ευρώπη – 2 » (CEF ΙΙ, 2021 – 2027).
· Αναδιάρθρωση ΟΣΕ – «Νέος ΟΣΕ».
6. Αστικές συγκοινωνίες.
Για πρώτη φορά στην συγκοινωνιακή ιστορία της πατρίδας μας, και 15 χρόνια μετά την τελευταία προμήθεια – οποιουδήποτε τύπου – οχημάτων, 140 ηλεκτρικά λεωφορεία στην Αθήνα και 110 ηλεκτρικά λεωφορεία στη Θεσσαλονίκη έχουν ήδη ενταχθεί, από την προηγούμενη εβδομάδα, στο συγκοινωνιακό έργο της πρωτεύουσας και της συμπρωτεύουσας αντίστοιχα.
Με τα νέα, αθόρυβα ηλεκτρικά λεωφορεία, επιτυγχάνονται συγκεκριμένοι, σημαντικοί στόχοι:
i. Βελτιώνεται η ποιότητα παροχής υπηρεσιών και εξυπηρέτησης των πολιτών, τόσο ως προς τις συνθήκες μετακινήσεων, όσο και ως προς την ενίσχυση της συχνότητας των δρομολογίων.
ii. Βελτιώνεται η προσβασιμότητα των συμπατριωτών μας στα μέσα μαζικής μεταφοράς.
iii. Ευθυγραμμιζόμαστε με τον στόχο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για «κλιματική ουδετερότητα», και με την Ευρωπαϊκή Οδηγία για την προμήθεια οχημάτων χαμηλών ή/και μηδενικών εκπομπών ρύπων.
iv. Μειώνεται το περιβαλλοντικό αποτύπωμα, βελτιώνεται η ενεργειακή αποδοτικότητα, ενισχύεται η οικονομική αποτελεσματικότητα.
Έχουμε κάνει, όμως, και άλλα σημαντικά βήματα.
Υπεγράφησαν οι συμβάσεις για την προμήθεια 300 λεωφορείων φυσικού αερίου στην Αθήνα, τα οποία εκτιμούμε ότι θα παραλάβουμε έως το τέλος του 2025.
Επιπλέον, στο προσεχές διάστημα σχεδιάζεται να προκηρυχθεί διαγωνισμός για επιπλέον λεωφορεία αντιρρυπαντικής τεχνολογίας, ώστε να ανανεώσουμε τον στόλο με ακόμη περισσότερα νέα οχήματα έως το τέλος της τετραετίας.
7. Ηλεκτροκίνηση Ι.Χ.
Έχει σημειωθεί ουσιαστική πρόοδος.
Το ποσοστό των ταξινομήσεων ηλεκτρικών και υβριδικών οχημάτων κυμαίνεται πλέον στο 14%, από 0,4% το 2019, ως αποτέλεσμα και της πολιτικής κινήτρων για την αγορά ηλεκτροκίνητων οχημάτων.
Ενδεικτικά, από τον Νοέμβριο του 2023, το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών έχει καταβάλει ως επιδότηση, σε 7.772 δικαιούχους, το ποσό των 26,1 εκατ. ευρώ για την αγορά ηλεκτρικού οχήματος.
Μετά το «Κινούμαι Ηλεκτρικά ΙΙ», προχωράμε στο «Κινούμαι Ηλεκτρικά ΙΙΙ», διασφαλίζοντας τη συνέχεια του προγράμματος.
Απλοποιούμε τις διαδικασίες, με στόχο να επισπεύσουμε τον χρόνο πληρωμής των δικαιούχων και να εξυπηρετήσουμε την υψηλή ζήτηση που αναμένεται να υπάρξει.
Η βασική διαφοροποίηση θα αφορά στην αύξηση του ανώτατου ορίου επιδότησης για τα φυσικά πρόσωπα και στη μείωση για τα νομικά πρόσωπα, αλλά και την ενίσχυση για την απόσυρση παλαιού αυτοκινήτου.
Παράλληλα, έχουν πολλαπλασιαστεί οι σταθμοί φόρτισης.
Το 2019, υπήρχαν πανελλαδικά μόνο 58, σήμερα ο αριθμός τους διαμορφώνεται περίπου στους 5.500, με στόχο να αναπτυχθούν 13.000 σημεία φόρτισης έως το τέλος του 2025.
8. Αερομεταφορές.
Σε αυτή την κατεύθυνση, η προσπάθειά μας περιστρέφεται σε τέσσερις άξονες:
i. Ο νέος κανονισμός AFIR, που αφορά την ανάπτυξη υποδομής εναλλακτικών καυσίμων σε όλους τους τρόπους μεταφοράς.
ii. Ο κανονισμός RefuelEU για την αεροπορία, που έχει ως στόχο να αυξήσει τη ζήτηση και την προσφορά βιώσιμων αεροπορικών καυσίμων.
Η νέα νομοθεσία στοχεύει να θέσει τις αεροπορικές μεταφορές στην τροχιά των κλιματικών στόχων της ΕΕ για το 2030 και το 2050, καθώς τα βιώσιμα αεροπορικά καύσιμα είναι ένα από τα βασικά βραχυπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα εργαλεία για την απεξάρτηση των αερομεταφορών από τον άνθρακα.
Οι προμηθευτές καυσίμων θα πρέπει να ενσωματώσουν 2% βιώσιμα αεροπορικά καύσιμα το 2025, 6% το 2030 και 70% το 2050.
iii. Η υιοθέτηση μιας νέας στρατηγικής, η οποία περιλαμβάνει και Υποδομές Ζωτικής σημασίας, όπως τα αεροδρόμια, προκειμένου αυτές να προσαρμοστούν στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, με όρους ανθεκτικότητας.
iv. Η δυνατότητα των αεροδρομίων να χρησιμοποιούν ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, μέσα από την ανάπτυξη πολιτικών και κινήτρων για τη μετάβαση σε καθαρότερες πηγές ενέργειας.
Η δέσμευση του ΔΑΑ, στην πρωτοβουλία «Route 2025», ώστε να επιτύχει καθαρές μηδενικές εκπομπές άνθρακα έως το 2025, πολύ νωρίτερα από τον στόχο της αεροπορικής βιομηχανίας για το 2050, αποτελεί οδηγό και για τα υπόλοιπα αεροδρόμια στην Ελλάδα.
