Υπάρχουν κάποιες ημέρες και στιγμές που σημαντικές ειδήσεις και δηλώσεις πολιτικών, περνούν απαρατήρητες, αλλά η σημασία τους είναι πολύ μεγάλη για τις εξελίξεις της εποχής μας και για την καθημερινότητα που θα βιώσουμε στο όχι πολύ απώτερο μέλλον. Μια τέτοια δήλωση έκανε πριν από λίγες ημέρες ο Πρόεδρος της Γαλλίας, Εμμανουέλ Μακρόν, στο περιοδικό Elle.
Του Δημήτρη Γ. Απόκη*
“Παρατηρώ ότι η κοινωνία μας γίνεται σταδιακά ρατσιστική” είπε ο Γάλλος Πρόεδρος, και στόχευσε ιδιαίτερα στην ιδέα, της “διατομής” που τελευταία είναι ιδιαίτερα δημοφιλείς στις τάξεις των ακραίων Αμερικανών ακαδημαϊκών, οι οποίοι επιδιώκουν με αυτή να εξηγήσουν τις διακρίσεις και τη φτώχεια, που επικρατούν σήμερα στις κοινωνίες, εξετάζοντας τον ρόλο που διαδραματίζει η φυλή και το φύλλο και την επίδραση στις πιθανότητες της ζωής ενός ατόμου.
Ο κ. Μακρόν, εξαιρετικά ανήσυχος δήλωσε ότι η λογική της ιδέας της “διατομής”, διασπά τα πάντα, και τόνισε, “υποστηρίζω τον οικουμενισμό. Δεν συμφωνώ με έναν αγώνα που μειώνει τον καθένα στην ταυτότητα ή την ιδιαιτερότητα τους. Οι κοινωνικές δυσκολίες δεν εξηγούνται μόνο από το φύλο και το χρώμα του δέρματος, αλλά και από κοινωνικές ανισότητες.”
Όλη αυτή η ξαφνική ανησυχία του Γάλλου Προέδρου, ξεκινά από τη φασαρία που έχει προκληθεί και συνεχώς διογκώνεται από τα και καλά κινήματα κατά του ρατσισμού που εμφανίστηκαν τον περασμένο χρόνο, όπως το “Black Lives Matter”, και τα οποία από τις Ηνωμένες Πολιτείες, επεκτάθηκαν και συνεχίζουν να επεκτείνονται, όχι ως ουσία, αλλά κυρίως ως μόδα στην Ευρώπη και τον υπόλοιπο κόσμο, προκαλώντας φόβους στη Γαλλία και αλλού, ότι υπάρχει εισαγωγή αμερικανικής φυλετικής πολιτικής και ταυτότητας, που έχει επικρατήσει να αποκαλείται “woke culture” (πολιτισμός ξύπνημα), θα μπορούσε να αποδοθεί στα ελληνικά.
Αυξανόμενα σε καθημερινή βάση η νέα γενιά, στην Ευρώπη και αλλού, καταδικάζει όλο και περισσότερο το πρόβλημα του ρατσισμού, και την κληρονομιά του αποικιακού παρελθόντος, σε περιοχές όπως η Αφρική και η Μέση Ανατολή. Ταυτόχρονα προκαλούν φρίκη, τα εγκλήματα που αποκαλύπτονται, όπως αυτό με τις ομαδικές δολοφονίες μετά από βασανιστήρια, εκατοντάδων, ίσως χιλιάδων, παιδιών σε οικοτροφεία και σχολεία του Καναδά.
Οι αντίπαλοι αυτής της κουλτούρας, αντιμετωπίζουν και επικρίνουν αυτή την έμφαση στη φυλή και στο παρελθόν ως δημιουργία περιττών διχασμών και ενθάρρυνση μιας κουλτούρας στην οποία οι μειονότητες και οι γυναίκες βλέπουν να καταπιέζονται συνεχώς και να υπάρχουν διακρίσεις εναντίον τους.
Ο Γάλλος Πρόεδρος, επίσης, σε άλλη συνέντευξη του στήριξε τον Γάλλο Υπουργό Παιδείας, Jean Michel Blanquer, ο οποίος άσκησε κριτική στο ντύσιμο των κοριτσιών στα σχολεία. Ο κ. Μακρόν ανέφερε, “είμαι υπέρ του σωστού ντυσίματος στο σχολείο, τόσο για τα κορίτσια όσο και για τα αγόρια. Δεν είναι δείκτης ταυτότητας η επιθυμία να σοκάρουν και να ξεχωρίζουν και δεν πρέπει να υπάρχει αυτό στο σχολείο.”
Ο Γάλλος Υπουργός Παιδείας, ζήτησε από τους μαθητές και τις μαθήτριες να προσέρχονται στα σχολεία με διακριτικά ρούχα μετά από τις διαμαρτυρίες που προκάλεσε απόφαση για απαγόρευση της μίνι φούστας σε κάποια σχολεία. Ο Υπουργός έκανε το λάθος να πει το αυτονόητο, ότι δηλαδή, “Το σχολείο δεν είναι μέρος όπως κάθε άλλο. Δεν πηγαίνετε στο σχολείο σαν να πηγαίνετε σε παραλία..”
Ο λόγος για τον οποίο προχώρησα σε αυτή την εκτενή παράθεση των δηλώσεων του Προέδρου της Γαλλίας, δεν είναι τυχαίος. Ο κ. Μακρόν, άγγιξε μια πολύ ευαίσθητη χορδή των εξελίξεων της εποχής μας, η οποία όλο και περισσότερο κινδυνεύει, να οδηγήσει τις κοινωνίες μας σε μια έκρηξη αναρχίας η οποία θα είναι πολύ δύσκολο εάν όχι ακατόρθωτο να αναχαιτιστεί.
Αυτό που δεν λέει βέβαια, ο Γάλλος Πρόεδρος, είναι η ευθύνη που ο ίδιος και οι ηγεσίες των τελευταίων χρόνων σε παγκόσμια κλίμακα, ιδιαίτερα στις ΗΠΑ και την Ευρώπη, έχουν για να έχει φτάσει η κατάσταση σε αυτό το χάλι.
Έστω όμως, ποτέ δεν είναι αργά. Θα ήθελα να καλωσορίσω τον Πρόεδρο της Γαλλίας, στη σκληρή πραγματικότητα της εποχής μας και να τον επαινέσω που έστω στο παρά πέντε της έκρηξης δείχνει να αντιλαμβάνεται τον κίνδυνο και να προειδοποιεί.
Δεν φτάνει όμως να αντιλαμβανόμαστε και να προειδοποιούμε. Πρέπει άμεσα να ανοίξει μια ουσιαστική και πολιτική και κοινωνική συζήτηση, γύρω από τη διαπαιδαγώγηση των παιδιών μας και της νέας γενιάς και βασική αφετηρία αυτής της συζήτησης είναι η εκπαίδευση – μόρφωση.
Στην εκπαίδευση, στη μόρφωση, της νέας γενιάς, των παιδιών μας την αποκλειστική ευθύνη δεν την έχει η πολιτεία. Μεγάλο μερίδιο, ίσως το μεγαλύτερο, το έχουν οι γονείς και ο κοινωνικός περίγυρος. Το να λέμε απλά, για να πετάξουμε την ευθύνη από πάνω μας, ότι για όλα φταίει η εκπαιδευτική πολιτική των κυβερνήσεων, είναι ο εύκολος τρόπος για να πετάξουμε από πάνω μας τα λάθη και τις δικές μας ευθύνες.
Η εκπαίδευση, ή ουσιαστική μόρφωση, ξεκινά από το σπίτι και από την κοινωνία. Από τις προσλαμβάνουσες και τις παραστάσεις που τα παιδιά και οι νέοι έχουν από τους γονείς τους και το κοινωνικό περιβάλλον. Η ευθύνη της πολιτείας είναι μεγάλη στο να διαμορφώσει το πλαίσιο, ώστε αυτές να είναι στη σωστή κατεύθυνση. Και για να προλάβω τους μεγάλους δημοκράτες και δήθεν προοδευτικούς, όχι με απολυταρχικό τρόπο, αλλά με διάλογο και ουσιαστική δημοκρατική συζήτηση. Αλλά όχι διάλογο και δημοκρατική συζήτηση με φιλελέδικο και περιθωριακό τρόπο, όπου επικρατεί η δημοκρατία της άναρχης μειοψηφίας.
Είναι δυνατόν να μην έχουμε φτάσει στη σημερινή κατάσταση που οι κοινωνίες βρίσκονται στα πρόθυρα της αναρχίας, όταν οι προσλαμβάνουσες που έχουν τα παιδιά μας και οι νέοι άνθρωποι, έχουν να κάνουν με συζητήσεις που καθημερινά ακούνε και εικόνες που καθημερινά βλέπουν και όχι μόνο δεν συμβάλουν στη μόρφωσή τους, αλλά ωθούν στη δημιουργία μιας νοοτροπίας γεια χαρά και ωχ αδελφέ.
Όταν είμαστε παιδιά, ακούγαμε τους γονείς μας ή τους μεγαλύτερους γύρω μας να συζητούν για σοβαρά θέματα τα οποία είχαν να κάνουν με την ουσία της καθημερινής ζωής. Ακόμη και γονείς που δεν είχαν τελειώσει ούτε δημοτικό, είχαν μια μόρφωση η οποία πήγαζε από τη ίδια τη ζωή και την κοινωνία που τη διέκρινε μια σοβαρότητα, ένας προβληματισμός για σοβαρά θέματα.
Όταν κυριαρχούσε ακόμη το ραδιόφωνο ως μέσο ενημέρωσης, οι εκπομπές διαπραγματεύονταν θέματα ουσίας που άγγιζαν πραγματικά την ουσία της καθημερινής ζωής. Και σε μια γλώσσα η οποία ήταν πραγματική γλώσσα και όχι αυτό που μιλιέται σήμερα, που άνθρωπος με στοιχειώδη μόρφωση δεν μπορεί να συνεννοηθεί.
Αλλά και όταν κυριάρχησε η τηλεόραση, επρόκειτο πραγματικά για μέσο επιμόρφωσης. Έβλεπες και άκουγες το Φρέντι Γερμανό, το Πεντάλεπτο του Ζάχου Χατζηφωτίου, και από μόνο του αυτό αποτελούσε μόρφωση. Έβλεπες και άκουγες δελτία ειδήσεων που δεν σου έδιναν απλά την είδηση, αλλά σε επιμόρφωναν για τα καυτά θέματα και προβλήματα της ημέρας και της εποχής.
Σήμερα τι ακούει και τι βλέπει το παιδί, ο έφηβος, ο νέος, στο σπίτι του, και στον κοινωνικό περίγυρο. Πότε η μάνα και γιατί όχι ο πατέρας, θα κάνει το επόμενο μποτοξ, το μανικιούρ, την ανταύγεια και το χρώμα στα μαλλιά. Πότε θα κτυπήσει το επόμενο τατουάζ. Πότε θα γίνει το επόμενο λίφτινγκ, θα ανορθωθεί ή θα προστεθεί το στήθος. Και το βράδυ στο γυαλί, survivor, master chef, bachelor kai bachelorette.
Άντε μετά να ευαισθητοποιηθεί το παιδί, ο έφηβος, ο νέος, σε ουσιαστικά ζητήματα που θα απασχολήσουν τη ζωή του.
Πως είναι δυνατόν όταν τα παιδιά και οι νέοι, βιώνουν αυτό το περιβάλλον γύρω τους, να ενδιαφερθούν να μάθουν την ιστορία και τις παραδόσεις του τόπου τους. Πως είναι δυνατόν να τους μιλήσεις και να τους κεντρίσεις το ενδιαφέρον να διαβάσουν Αριστοτέλη, Σωκράτη, Πλάτωνα, να τους δώσεις να καταλάβουν ότι προέρχονται από τον Αρχαίο Ελληνικό Πολιτισμό, τον Περικλή. Να πειστούν να ασχοληθούν με την Επανάσταση του 1821, τη Γαλλική Επανάσταση, το Διαφωτισμό, την Αναγέννηση, την Αμερικανική Επανάσταση, τη Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας και όλα αυτά τα σπουδαία κείμενα, που σε μορφώνουν, έτσι ώστε να γίνεις χρήσιμος, δομημένος, πρώτα από όλα άνθρωπος.
Δυστυχώς, τη μάχη μεταξύ του Αριστοτέλη και του spa για χαλάρωση την κερδίζει το spa και το resort από τα αποδυτήρια.
Πως λοιπόν, να μην έχει οδηγηθεί και να μην οδηγείται όλο και περισσότερο η κοινωνία, σε ακραίες καταστάσεις, όταν είδηση αποτελούν οι περιθωριακοί, οι ξεβράκωτοι, και οι ακραίοι, που καλούν για διάλυση της αστυνομίας και κάθε μορφής νόμου και τάξης. Όταν αυτό που πουλάει και κυριαρχεί δεν είναι το νορμάλ, το αξιοπρεπές, αλλά το ελαφρύ, το προκλητικό, το ακραίο, που εάν τολμήσεις να το κριτικάρεις θα εξαφανιστείς, είναι δυνατόν να μην οδηγηθούμε σε φαινόμενα ρατσισμού και μάλιστα από την ανάποδη, αυτού που παραδοσιακά γνωρίζαμε ως ρατσισμό. Γιατί είναι άλλο να κατακρίνεις και να πολεμάς τον πραγματικό ρατσισμό και άλλο να επικρατεί ο ρατσισμός και η τρομοκρατία, της ακρότητας, της καφρίλας, έναντι του νορμάλ και της αξιοπρέπειας.
Ας καλωσορίσουμε λοιπόν τον Πρόεδρο της Γαλλίας, στη σκληρή πραγματικότητα. Κάλλιο αργά, παρά ποτέ.
Αλλά την ίδια στιγμή, καλό θα είναι ο κ. Μακρόν, και οι ηγεσίες σε όλο τον πλανήτη, να κοιτάξουν και λίγο στον καθρέπτη γιατί η ευθύνη τους είναι τεράστια, για την απαξίωση της εκπαίδευσης, με γελοία βιβλία και συστήματα στα σχολεία και στα πανεπιστήμια, που όχι μόνο δεν παρέχουν ουσιαστική μόρφωση, αλλά δημιουργούν κάτι που καμία σχέση δεν έχει με πραγματικό άνθρωπο.
Η ευθύνη τους για την επικράτηση της ελαφρότητας και του ρατσισμού – τρομοκρατίας της διαφορετικότητας είναι μεγάλη και εγκληματική.
Καλωσορίσατε στην κόλαση της σημερινής κοινωνίας, κύριε Μακρόν, αλλά αποκτήστε σπονδυλική στήλη, έστω στο παρά πέντε της καταστροφής, έτσι ώστε να ανακοπεί η καταστροφική πορεία και να επιστρέψουμε στο δρόμο των πραγματικών ανθρώπων. Μιλήστε ωμά και αντιμετωπίστε στα ίσια και κατάματα, το πρόβλημα με το μοναδικό φάρμακο για την περίσταση. Επιστροφή στις ρίζες.
Ο Δημήτρης Απόκης, είναι Διεθνολόγος και Δημοσιογράφος, Απόφοιτος του The Paul H. Nitze, School of International Studies, The Johns Hopkins University, μέλος του The International Institute of Strategic Studies, και διετέλεσε επί σειρά ετών διαπιστευμένος ανταποκριτής στο Λευκό Οίκο, το Στέητ Ντιπάρτμεντ, και το Πεντάγωνο, στην Ουάσιγκτον.
