Η άθικτη σορός του αποθανόντος είναι ακόμα και σήμερα ένα αντικείμενο αξίας, όσο μακάβριο κι αν φαντάζει αυτό. Αν μάλιστα έχει τα νεφρά του ανέπαφα, τότε μιλάμε για σωστό χρυσωρυχείο, αφού το συγκεκριμένο τμήμα του σώματος πωλείται στη μαύρη αγορά περισσότερα από 100.000 ευρώ.
Την ώρα λοιπόν που για συγγενείς και φίλους η αποδόμηση εις κύριον του εκλιπόντος φέρνει λύπη και δάκρυα στα μάτια, για κάποιους άλλους αποτελεί μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για τόσα και τόσα πράγματα, με τον κατάλογο της χρήσης των ανθρώπινων πτωμάτων να μην έχει κυριολεκτικά τέλος.
Άλλες χρήσεις είναι πρακτικές, άλλες πάλι εμπίπτουν στην επικράτεια της τέχνης και της διακόσμησης, όλες τους όμως είναι μακάβριες, μην αμφιβάλλετε.
Κι έτσι η θνητή φύση του ανθρώπου, στην οποία αφιερώνουμε τόσο χρόνο και ενέργεια για να διατηρήσουμε στη ζωή, αποδεικνύει ότι δεν είμαστε παρά μάζες ιστού κατάλληλες για ποικίλη χρήση!
Δοκιμές σύγκρουσης
Για δεκαετίες ήταν κοινό μυστικό ότι πολλές αυτοκινητοβιομηχανίες χρησιμοποιούσαν πτώματα στα δοκιμαστικά σύγκρουσης. Μεγάλο όνομα εδώ ήταν ο γερμανός κατασκευαστής Daimler-Benz, ο οποίος έβαζε το Πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης να εκτελεί τα εν λόγω πειράματα χρησιμοποιώντας τις σορούς της ανατομίας. Εξαιρετικό ενδιαφέρον έχει εδώ ότι από τα 300 περίπου πτώματα που χρησιμοποιήθηκαν μεταξύ των δεκαετιών του 1970 και του 1990, πολλά από αυτά ήταν σοροί παιδιών. Μιλάμε βέβαια για μια εποχή που τα σύγχρονα ανδρείκελα που χρησιμοποιούνται σήμερα δεν ήταν ακόμα γεγονός και η χρήση των ανθρώπινων σορών προοριζόταν να σώσει ζωές και όχι να βεβηλώσει φυσικά τον νεκρό. Η τεχνική ήταν πάντως ακραία μακάβρια, καθώς πριν από τη χρήση του σε τεστ σύγκρουσης, οι πνεύμονες του πτώματος παραφουσκώνονταν για να φέρνει περισσότερο σε ζωντανό άνθρωπο…
Αρχιτεκτονική και εσωτερική διακόσμηση
Ο καθεδρικός ναός της Ευρώπης που είναι καμωμένος από ανθρώπινα οστά είναι πολύ γνωστός: η γοτθική Εκκλησία των Οστών (Sedlec Ossuary) της Τσεχίας ανεγέρθηκε την εποχή του Μαύρου Θανάτου, όταν τα οστά των χιλιάδων πανουκλιασμένων πτωμάτων ήταν το καταλληλότερο υλικό για τη διακόσμησή της. Κι αν οι ναοί που καμώθηκαν με ανθρώπινα απομεινάρια είναι πολλοί στην Ευρώπη, το πράγμα δεν περιορίζεται φυσικά στην ήπειρό μας, καθώς φαίνεται ότι είναι μάλλον οικουμενικό το θέμα. Για παράδειγμα, η Εκκλησία του Αγίου Φραγκίσκου στη Λίμα του Περού έχει χτιστεί από τα κόκαλα των 75.000 ανθρώπων που φιλοξενούνταν άλλοτε στις κατακόμβες της. Αν και η διακοσμητική χρήση των ανθρώπινων οστών συνεχίζει να μας διαφεύγει, πώς δηλαδή ένας πολυέλαιος καμωμένος από ανθρώπινα απομεινάρια μπορεί να φανερώσει τη θεία χάρη;
Σκηνικά ταινιών
Τα παραδείγματα χρήσης πραγματικών πτωμάτων σε ταινίες τρόμου και πολλά είναι και καλά καταγραμμένα. Ο πρωτότυπος «Σχιζοφρενής Δολοφόνος με το Πριόνι» (The Texas Chainsaw Massacre) του 1974, για παράδειγμα, έχει πολλά αληθινά πτώματα εντός του! Αλλά και το κινέζικο φιλμ «Men Behind the Sun» (1988) παρουσιάζει μια νεκροψία με πραγματική ανθρώπινη σορό. Αν και το κερασάκι στην τούρτα ανήκει στο ανεξάρτητο φιλμ τρόμου «Unrest» (2006), το οποίο μιας και τοποθετείται σε νεκροτομείο, δεν θα μπορούσε να μην είχε πραγματικές ανθρώπινες σορούς στα συρτάρια του. Και ήταν ακριβώς αυτό, η χρήση αληθινών πτωμάτων, που προώθησε η ταινία στο διαφημιστικό της υλικό. Δυστυχώς για τους ανθρώπους που έγιναν ηθοποιοί μετά θάνατον, η υποδοχή της ταινίας από το κοινό κατέληξε σε γενική κατακραυγή…
«Σκιάχτρα»
Η χρήση ανθρώπινων πτωμάτων ως αποτρεπτικά για εγκληματικές πράξεις ή εξεγέρσεις έχει χρησιμοποιηθεί πολλάκις ιστορικά. Από τις σειρές των σταυρωμένων επαναστατών στα χρόνια της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και τον Βλαντ Τσέπες που παλούκωνε τους Τούρκους για να σκιαχτούν οι οθωμανικές στρατιές μέχρι και τον Τζένγκις Χαν που έφτιαχνε βουνά ολόκληρα από απομεινάρια ανθρώπων έξω από τις πόλεις που πολιορκούσε, η τεχνική έχει χρησιμοποιηθεί τόσο εκτεταμένα που μόνο περιγραφή δεν χρειάζεται. Ήταν βέβαια και η πρωτόγονη επιθυμία του ανθρώπου να εξευτελίσει τον εχθρό του ακόμα και μετά θάνατον που έπαιξε εδώ τον ρόλο της, αν και το αποτρεπτικό του πράγματος στους επίδοξους μιμητές ήταν σαφώς ο Νο 1 λόγος. Αυτά όμως δεν ανήκουν στα παλιά τα χρόνια, φτάνει να δει κανείς τι γίνεται στο σύγχρονο Μεξικό με τα πτώματα σε δημόσια θέα και τα κομμένα κεφάλια στον δρόμο, στα ξεκαθαρίσματα λογαριασμών των καρτέλ. Αλλά και τον Μάιο του 2014, οι φωτογραφίες με τα σταυρωμένα πτώματα στον εμφύλιο πόλεμο της Συρίας έκοψαν την ανάσα του παγκόσμιου κοινού, για να μη μιλήσουμε για τη σορό του Καντάφι και τις περιπέτειές της το 2011…
Μοσχεύματα
Δεν είναι μόνο η δωρεά οργάνων που σώζει ζωές, είναι και το πολύτιμο δέρμα των νεκρών που λειτουργεί ως μόσχευμα σε ανθρώπους με σοβαρά εγκαύματα. Κι αυτό γιατί ένας καμένος άνθρωπος που χρειάζεται επειγόντως μοσχεύματα δέρματος απαιτεί 10 και περισσότερα πτώματα για να καλυφθούν οι ανάγκες του. Το ρητό λοιπόν «ο θάνατός σου, η ζωή μου» ποτέ δεν ήταν πιο ευεργετικό από την επικράτεια της δωρεάς οργάνων…
Τέχνη
Η τέχνη έψαχνε ανέκαθεν να παραβιάσει νέα όρια και να σπάσει όλους τους κοινωνικούς φραγμούς, τι πιο ταμπού λοιπόν από τη χρήση του νεκρού για να μεταφέρεις το καλλιτεχνικό όραμά σου; Ο πρώτος μάλιστα που απέκτησε φήμη χάρη στη μέθοδο αυτή δεν ήταν άλλος από τον σπουδαίο γάλλο ανατόμο Ονορέ Φραγκονάρ (δεν πρέπει να τον συγχέουμε με τον μεγάλο γάλλο ζωγράφο του ροκοκό Ζαν Ονορέ Φραγκονάρ), ο οποίος έφτασε να σκάβει τάφους και να ξεθάβει πτώματα, τα οποία μετέτρεπε κατόπιν σε αγάλματα! Και βέβαια δεν ήταν κάποιος παρακμιακός καλλιτέχνης εκεί στις παρυφές της τέχνης, αλλά μεγάλο όνομα που έπαιρνε διθυραμβικές κριτικές για τη μακάβρια αυτή δουλειά του. Οι «γδαρμένες φιγούρες» του (écorchés), όπως τις αποκαλούσε, φιλοξενούνται σήμερα στο γαλλικό μουσείο στα περίχωρα του Παρισιού Musée Fragonard d’Alfort, για να μπορεί να τις απολαμβάνει το φιλοθεάμον κοινό…
Ταχυδακτυλουργικά τρικ
Ήταν στον 18ο αιώνα όταν ο Luigi Galvani έφερνε και πάλι στη ζωή νεκρούς ιστούς εφαρμόζοντας ηλεκτρισμό σε πόδια βατράχων. Παρά το επιστημονικό πλαίσιο της δουλειάς του, η showbiz δεν θα μπορούσε να το αφήσει να περάσει στα ψιλά, κι έτσι ήδη από το 1803 ο ανιψιός του επιστήμονα έκανε δημόσιες επιδείξεις για το πώς μπορείς να χρησιμοποιήσεις τον ηλεκτρισμό ώστε να προσδώσεις κίνηση στα ανθρώπινα πτώματα! Αν έχεις το επιχειρηματικό δαιμόνιο μέσα σου δηλαδή. Το 1818 μάλιστα αντίστοιχη επίδειξη από τον Andrew Ure πήγε λέει το πράγμα τόσο μακριά που έκανε το πτώμα να δείχνει με το δάχτυλο τους ανθρώπους του κοινού. Αργότερα βέβαια το μακάβριο του πράγματος έκανε τέτοιες επιδείξεις παρελθόν, μέχρι το 2013 τουλάχιστον, όταν ο μάγος Criss Angel χρησιμοποίησε πραγματικό πτώμα για να κάνει πιο «πικάντικες» τις ψευδαισθήσεις που προκαλούσε στο σόου του «BeLIEve». Για άλλη μια φορά, ο ταχυδακτυλουργός προσπάθησε να φέρει το πτώμα στη ζωή, με το μακάβριο του πράγματος να έλκει στον νου άλλες εποχές…
Εκμάθηση χειρουργών
Θα περίμενε κανείς ότι με τα σύγχρονα ανδρείκελα για το μάθημα της ανατομίας και τα ακόμα πιο σύγχρονα προγράμματα προσομοίωσης εγχειρήσεων, τα πτώματα θα ήταν πια παρελθόν από τις πανεπιστημιακές ανατομικές κλίνες. Άσε που η Βρετανία είχε απαγορεύσει διά ροπάλου τη χρήση ανθρώπινων σορών στα πανεπιστήμια μέχρι το 2006 τουλάχιστον. Κι όμως, μόνο έτσι δεν είναι το πράγμα και αναρίθμητες σχολές ιατρικής συνεχίζουν να χρησιμοποιούν τα πατροπαράδοτα πτώματα για το μάθημα της ανατομίας, με νέες τεχνικές ταρίχευσης να υπόσχονται πια ακόμα πιο μαλακούς και εύπλαστους ιστούς για περισσότερο χρονικό διάστημα. Η βρετανική απαγόρευση μάλιστα της διαδικασίας σήκωσε θύελλα επιστημονικών αντιδράσεων, καθώς η βελτίωση των ικανοτήτων των χειρουργών είναι ένα θέμα που κανείς δεν πρέπει να παίζει…
Ανακύκλωση μετάλλων
Μιλώντας για αναχρονισμούς, ακόμα και οι πιο τρελοί επιστήμονες και οι εντελώς απελπισμένοι εγκληματίες έχουν αφήσει πια τα πτώματα στην αιώνια ησυχία τους. Μέχρι το 2004 τουλάχιστον, όταν ξεκίνησε μια νέα μακάβρια μόδα στη Βρετανία, κάτι που θα αποκαλούσαμε απλά-απλά «ανακύκλωση κρεματορίου». Τι είναι αυτό; Μια απολύτως νόμιμη ανακύκλωση, κατά την οποία όλα τα μέταλλα που μένουν πίσω μετά την καύση του νεκρού (τεχνητά μέλη, βίδες, σφραγίσματα, χρυσά δόντια κ.λπ.) συλλέγονται και επαναχρησιμοποιούνται. Μέχρι το 2013, η επίσημη αναφορά έκανε λόγο για 75 τόνους μετάλλου που συλλέχθηκαν με τη μέθοδο αυτή. Παρά το μακάβριο του πράγματος, το μεγαλύτερο ποσοστό των χρημάτων που συγκεντρώνονται πηγαίνουν σε αγαθοεργίες, την ίδια ώρα που το ανακυκλωμένο μέταλλο χρησιμοποιείται για τα πάντα, από οδικά σήματα μέχρι και κινητήρες αεροπλάνων…
Λίπασμα
Είναι μακάβρια υπέροχο να σκεφτείς πως τα θρεπτικά συστατικά του σώματός σου μπορούν να βοηθήσουν ένα τόσο δα δεντράκι να μεγαλώσει και να μακροημερεύσει μετά τον θάνατό σου! Ήταν το 2011 όταν η εταιρία Bios Urns άρχισε να προσφέρει βιοδιασπώμενες λάρνακες με σπόρο δέντρου στο εσωτερικό τους, έτσι ώστε όταν τελειώσει η σύντομη παραμονή μας στον κόσμο να γίνουμε κάτι χρήσιμο για τον πλανήτη. Τα απομεινάρια μας θα δώσουν ζωή στο δεντράκι κι έτσι θα γίνουμε τελικά οικολόγοι και λάτρεις της Φύσης έστω και μετά θάνατον…
