Το πλεονέκτημα που έχει κάποιος που κάνει χρήση μίας μικρής χώρας για να υποστηρίξει τα επιχειρήματα τους, είναι ότι οι αντίπαλοι ίσως να μην έχουν ιδέα τι γίνεται εκεί πέρα. Ίσως αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η Σουηδία, με 10,3 εκατομμύρια ανθρώπους, έχει γίνει ένα πολυαναφερόμενο παράδειγμα στη συζήτηση σχετικά με τον τρόπο αντιμετώπισης του covid-19. Οι Σουηδοί που αγαπούν την ελευθερία υποτίθεται ότι ακολουθούν μια φιλοσοφία για τη μη χρήση μάσκας, με την ελπίδα ότι γρήγορα θα ενεργοποιηθεί η ανοσία της αγέλης χωρίς να χρεοκοπήσει η οικονομία.
Πράγματι, η Σουηδία έδωσε μαθήματα – αλλά είναι λιγότερο σχετικά με την ελευθερία παρά με τη χρήση συμβιβασμών για τη δημιουργία διαρκούς κοινωνικής συνοχής. Η χώρα αποτελεί παράξενο παράδειγμα για τους οπαδούς της μικρής κυβέρνησης.
Σήμερα η Σουηδία είναι ένας προοδευτικός φάρος, που βρίσκεται στην έβδομη θέση στην κατάταξη των κοινωνικών δαπανών του Οκτωβρίου – μπροστά από τη Γερμανία. Οι οπαδοί της Σουηδίας έχουν δίκιο να επισημάνουν ότι, στην πρώτη φάση της νόσου, η κυβέρνηση είχε ένα ελαφρύ άγγιγμα. Αν και απαγόρευσε μεγάλες ομάδες και εξέδωσε πολλές συμβουλές για την υγεία, απέρριψε τα lockdown.
Αλλά αυτή δεν ήταν μια ιδιαίτερα επιτυχημένη προσέγγιση. Η Σουηδία έχει ποσοστό θνησιμότητας περίπου 60 ανά 100.000, δέκα φορές το αντίστοιχο της Φινλανδίας και της Νορβηγίας, οι οποίες μπλοκαρίστηκαν. Η ελευθερία των Σουηδών δεν έσωσε την οικονομία, παρόλο που πολλοί θάνατοι ήταν μεταξύ ηλικιωμένων που δεν εργάζονταν πλέον. Η παραγωγή μόνο κατά το δεύτερο τρίμηνο μειώθηκε κατά 8,3% – πολύ χειρότερη από τις άλλες σκανδιναβικές χώρες.
Ωστόσο, ακόμη και αν αφήσετε στην άκρη το γεγονός ότι οι υποθέσεις στην Στοκχόλμη τετραπλασιάστηκαν περίπου τον Σεπτέμβριο (σε απόλυτους όρους, εξακολουθούν να είναι χαμηλές), η νέα στρατηγική της Σουηδίας για τη δεύτερη φάση συγκλίνει με τη Γερμανία.
Σε αντίθεση με ορισμένους ισχυρισμούς, αυτό δεν εξαρτάται από την ασυλία των κοπαδιών – η Σουηδία εξακολουθεί να έχει μεγάλο πληθυσμό ευπαθών ατόμων. Αντίθετα, συνεπάγεται ταχείες δοκιμές μεγάλης κλίμακας και ανίχνευση επαφών, ώστε να εντοπίζονται και να καταστέλλονται νωρίς οι εστίες.
Το μάθημα από τη νέα σουηδική πολιτική δεν είναι ότι είναι ελευθεριακό, αλλά ότι η κυβέρνηση σταθμίζει τις αντισταθμίσεις κάθε περιορισμού. Για παράδειγμα, όταν κάποιος κάνει θετικές δοκιμές, ολόκληρο το νοικοκυριό του πρέπει να πάει σε καραντίνα, αλλά οι μαθητές εξαιρούνται – επειδή, σύμφωνα με την κυβέρνηση, τα κέρδη από το να επιβληθεί lockdown είναι λιγότερα από τη διαρκή βλάβη στην εκπαίδευσή τους.
Η Σουηδία είναι μια κοινωνία υψηλής εμπιστοσύνης, όπου οι άνθρωποι ακολουθούν τους κανόνες. Ωστόσο, η προσέγγισή της βασίζεται στην ιδέα ότι, όπως το covid-19 είναι εδώ και πολύ καιρό, ζητώντας από πολλούς ανθρώπους να μειώσει τη συμμόρφωση και έτσι να εξαπλώσει την ασθένεια. Οι κοινωνίες χαμηλής εμπιστοσύνης μπορεί να χρειάζονται μια διαφορετική ισορροπία μεταξύ του εξαναγκασμού και της αυτο-αστυνόμευσης, αλλά χρειάζονται επίσης βιώσιμους κανόνες
Και τι γίνεται με τις μάσκες; Οι οπαδοί της οπτικής της Σουηδίας θεωρούν την μη χρήση μάσκας στη Στοκχόλμη ως απόδειξη της ελευθερίας της. Αλλά αυτή δεν είναι η βάση για την πολιτική της.
Οι κυβερνητικοί εμπειρογνώμονες υποστηρίζουν ότι η απόδειξη ότι οι μάσκες βοηθούν είναι αδύναμη και ότι τα άλλα μέτρα τους λειτουργούν καλά. Σε αυτό το σημείο, η Σουηδία βρίσκεται εκτός βηματισμού σε σχέση με άλλες χώρες. Σε τελική ανάλυση, η πολιτική της βασίζεται σε στοιχεία και ρεαλισμό, όχι σε τυφλή υπακοή.
Economist: The real lessons from Sweden’s approach to covid-19
Απόδοση: Γιάννης Κουτρουμπής
