Για τους φτωχούς της Αμερικής, η πανδημία covid-19 επέφερε μια γρήγορη και βάναυση αντιστροφή της τύχης. Στην αρχή του έτους η ανεργία έβγαλε νέα χαμηλά επίπεδα. Χρόνια αύξησης των μισθών για εργαζόμενους με χαμηλό εισόδημα είχαν επουλώσει μερικές από τις ουλές που άφησε η παγκόσμια οικονομική κρίση. Από τότε που χτύπησε το covid-19, μια σειρά οικονομικών στατιστικών – και λεγεώνες ειδικών – έχουν δείξει μια αναβίωση στην ανισότητα.
Υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους κάποιοι μπορεί να υποφέρουν λιγότερο στην πανδημία. Μεγάλο μέρος της πτώσης στις τιμές περιουσιακών στοιχείων που σημειώθηκε τον Μάρτιο από τότε έχει εντοπιστεί ξανά. Εν τω μεταξύ, οι εργαζόμενοι στις χαμηλότερες βαθμίδες της κλίμακας εισοδήματος έχουν υποστεί το βάρος των απωλειών θέσεων εργασίας. Το ποσοστό ανεργίας της Αμερικής αυξήθηκε κατά περίπου δέκα εκατοστιαίες μονάδες, σε 14,7%, τον Απρίλιο – το υψηλότερο από την κατάθλιψη. Ένα νέο έγγραφο που δημοσιεύθηκε από το Ινστιτούτο Becker Friedman στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο ενισχύει το θέμα.
Οι συγγραφείς του εγγράφου Becker Friedman υπολογίζουν ότι η ενεργή απασχόληση – ή ο αριθμός των εργαζομένων που βασίζονται στις μισθοδοσίες – μειώθηκε κατά 14% μεταξύ Φεβρουαρίου και Απριλίου. Περίπου το 40% αυτής της πτώσης σημειώθηκε σε εταιρείες που διέκοψαν τη λειτουργία τους, τουλάχιστον προσωρινά. Δεν θα ανοίξουν ξανά όλοι. Ένα νέο έγγραφο εργασίας του Jose Maria Barrero του Instituto Tecnológico Autónomo de México, ο Nicholas Bloom του Πανεπιστημίου του Στάνφορντ και ο Steven Davis του Πανεπιστημίου του Σικάγου είναι επίσης θλιβερό, καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι το 42% των απωλειών που σχετίζονται με την πανδημία θα είναι μόνιμο.
Οι πιο ευάλωτοι εργαζόμενοι είναι συνεπώς πιθανό να συμπιεστούν σκληρά από την ύφεση. Αλλά αν η ιστορία είναι οδηγός, αυτοί που βρίσκονται στην κορυφή της κατανομής εισοδήματος θα μπορούσαν ακόμη να αντιμετωπίσουν έναν υπολογισμό. Τα ενοχλητικά παγκόσμια γεγονότα έχουν συχνά προκαλέσει μετατοπίσεις προς μια πιο ισότιμη κατανομή εισοδήματος και πλούτου. Από την αρχαιότητα, υποστηρίζει, μόνο τέσσερις δυνάμεις κατάφεραν ποτέ να μειώσουν την ανισότητα με σταθερό τρόπο: πόλεμος, επανάσταση, αποτυχία του κράτους και πανδημία.
Οι προηγούμενες κρίσεις απέχουν πολύ από τις σημερινές δυσκολίες. Ο Μαύρος Θάνατος συμπίεσε τα κενά εισοδήματος μειώνοντας δραματικά την αναλογία των εργαζομένων προς την αρόσιμη γη. Ακόμα και στη χειρότερη δυνατή περίπτωση, το covid-19 θα σκοτώσει πολύ λιγότερα από το 30-60% των Ευρωπαίων που πέφτουν από πανώλη. Οι χρηματιστηριακές αγορές θα μπορούσαν να βυθιστούν ξανά, αλλά είναι πολύ απίθανο να ταιριάξουν με την κατάρρευση σχεδόν 90% που πραγματοποιήθηκε μεταξύ του 1929 και του 1932.
Ώρα για επανάληψη
Επιπλέον, η κρίση θα μπορούσε να έχει έμμεσες επιπτώσεις που επηρεάζουν την πορεία της ανισότητας. Σε μια κριτική των επιχειρημάτων του κ. Piketty που δημοσιεύθηκαν το 2017, ο Marshall Steinbaum, τώρα του Πανεπιστημίου της Γιούτα, υποστήριξε ότι οι πόλεμοι και η κατάθλιψη του 20ού αιώνα οδήγησαν κυρίως σε μεγαλύτερη ισότητα με δυσφήμιση των κυβερνώντων ελίτ και των οπισθοδρομικών πολιτικών που επέτρεψαν τις αυξήσεις αρχικά η ανισότητα. Αυτό δημιούργησε χώρο για να ανθίσει η σοσιαλδημοκρατία. Η ανισότητα μειώθηκε όχι μόνο λόγω των υψηλότερων φόρων αλλά και λόγω της επέκτασης στο κράτος πρόνοιας.
Η ιστορία δεν χρειάζεται να επαναληφθεί. Κυβερνήσεις και οικονομικά συστήματα όλων των ειδών έχουν αγωνιστεί για την αποτελεσματική και δίκαιη διαχείριση της πανδημίας. Αλλά δεν χρειάζεται μεγάλη φαντασία για να δούμε ότι εάν οι πολιτικοί επιτρέψουν το κόστος της πανδημίας να επιβαρυνθεί άνισα, θα μπορούσαν να σπείρουν τους σπόρους μιας μεταμορφωτικής λαϊκιστικής αντίδρασης.
Καλό θα ήταν να προσέχουν τα μαθήματα του παρελθόντος.
Economist: Why the pandemic could eventually lower inequality
Απόδοση: Γιάννης Κουτρουμπής
