Γράφει ο Γιάννης Κουτρουμπής
Follow @j_koutroubis
Νέα οδηγία ενέκρινε το Συμβούλιο, η οποία περιλαμβάνει ένα πλαίσιο κανόνων με στόχο την αντιμετώπιση κάποιων πρακτικών που εφαρμόζουν οι εταιρείες προκειμένου να μπορέσουν να μειώσουν την φορολογική τους υποχρέωση. Η νέα οδηγία περιλαμβάνει κανόνες κατά της φοροδιαφυγής, βασισμένους σε πέντε πυλώνες δράσης.
Η οδηγία είναι μέρος της δέσμης μέτρων που υπέβαλε η Επιτροπή τον Ιανουάριο του 2016 για να ενισχύσει τους κανόνες κατά της εταιρικής φοροαποφυγής. Η δέσμη βασίζεται στις συστάσεις που εξέδωσε ο ΟΟΣΑ για να αντιμετωπιστεί η διάβρωση της φορολογικής βάσης και η μετατόπιση των κερδών (BEPS).
Η οδηγία εξετάζει καταστάσεις στις οποίες όμιλοι επιχειρήσεων εκμεταλλεύονται τις διαφορές μεταξύ των εθνικών φορολογικών συστημάτων, προκειμένου να μειώσουν τις συνολικές φορολογικές τους εισφορές. Οι φορολογούμενες εταιρίες μπορούν να επωφεληθούν από τους χαμηλούς φορολογικούς συντελεστές ή τις μειώσεις διπλής φορολογίας. Ή να εξασφαλίζουν ότι τα εισοδήματά τους παραμένουν αφορολόγητα καθιστώντας τα εκπιπτέα σε μια δικαιοδοσία, ενώ αυτά δεν περιλαμβάνονται ούτε στη φορολογική βάση της άλλης δικαιοδοσίας. Το αποτέλεσμα στρεβλώνει τις επιχειρηματικές αποφάσεις και ενδέχεται να δημιουργήσει καταστάσεις αθέμιτου φορολογικού ανταγωνισμού.
Το σχέδιο οδηγίας καλύπτει όλους τους φορολογουμένους που υπόκεινται στο φόρο επί των εταιριών στα κράτη μέλη, συμπεριλαμβανομένων των θυγατρικών εταιριών που έχουν έδρα σε τρίτες χώρες. Θεσπίζει κανόνες κατά της φοροαποφυγής σε πέντε συγκεκριμένους τομείς:
α) Περιορισμός τόκων (interest limitations rules) (Ορισμένες πολυεθνικές εταιρίες μπορούν τεχνητά να μετατοπίσουν το χρέος τους με δάνεια μεταξύ θυγατρικής και μητρικής, έτσι ώστε το μεγαλύτερο μέρος των τόκων να εκπίπτει στην θυγατρική που βρίσκεται στην χώρα με την μεγαλύτερη φορολογία). Η οδηγία έχει ως στόχο να αποθαρρύνει την πρακτική αυτή , περιορίζοντας το ποσό των τόκων που μια επιχείρηση δικαιούται να εκπέσει σε ένα φορολογικό έτος.
β) Κανόνες για τη φορολόγηση κατά την έξοδο. (Exit taxation rules) Οι φορολογούμενες εταιρίες ενδέχεται να προσπαθήσουν να μειώσουν τη φορολογική επιβάρυνσή τους, μεταφέροντας τη φορολογική κατοικία τους ή/και τα περιουσιακά στοιχεία τους σε μια δικαιοδοσία με χαμηλή φορολογία. Η φορολόγηση κατά την έξοδο από μια χώρα εξυπηρετεί τον σκοπό της πρόληψης της διάβρωσης της φορολογικής βάσης στο κράτος προέλευσης όταν υποκείμενα στοιχεία ενεργητικού που περιλαμβάνουν μη πραγματοποιηθέντα κέρδη μεταφέρονται, χωρίς αλλαγή κυριότητας, εκτός της φορολογικής δικαιοδοσίας του εν λόγω κράτους μέλους.
γ) Γενικός κανόνας απαγόρευσης των καταχρήσεων. (General anti-abuse rule.) Ο κανόνας είναι σχεδιασμένος έτσι ώστε να καλύπτει τα κενά που μπορεί να υπάρχουν στους ειδικούς αντικαταχρηστικούς κανόνες μιας χώρας κατά της φοροαποφυγής. Τα συστήματα εταιρικού φορολογικού σχεδιασμού είναι πολύ περίπλοκα και η φορολογική νομοθεσία συνήθως δεν εξελίσσεται αρκετά γρήγορα ώστε να περιλαμβάνει όλα τα αναγκαία μέτρα άμυνας. Ο γενικός κανόνας απαγόρευσης των καταχρήσεων θα δώσει στις αρχές την εξουσία να στερούν από τους φορολογούμενους το όφελος των καταχρηστικών φορολογικών ρυθμίσεων.
δ) Κανόνας για τις ελεγχόμενες αλλοδαπές εταιρείες (ΕΑΕ). (Controlled foreign company (CFC) rules.) Οι εταιρικοί όμιλοι, προκειμένου να μειώσουν τη συνολική φορολογική τους επιβάρυνση, μετατοπίζουν μεγάλα ποσά κερδών προς ελεγχόμενες θυγατρικές σε δικαιοδοσίες με χαμηλό φορολογικό συντελεστή. Ένα σύνηθες σύστημα αποτελείται από ένα πρώτο στάδιο που περιλαμβάνει τη μεταβίβαση της ιδιοκτησίας άυλων περιουσιακών στοιχείων, π.χ. δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας, στην ΕΑΕ και, σε ένα δεύτερο στάδιο, τη μετατόπιση της καταβολής δικαιωμάτων εκμετάλλευσης. Οι κανόνες για τις ΕΑΕ ανακατανέμουν το εισόδημα μιας αλλοδαπής ελεγχόμενης θυγατρικής με χαμηλή φορολόγηση στη μητρική της εταιρία, η οποία συνήθως φορολογείται με μεγαλύτερο συντελεστή.
ε) Κανόνες για τις υβριδικές αποκλίσεις. (Rules on hybrid mismatches.) Οι φορολογούμενες εταιρίες εκμεταλλεύονται τις διαφορές μεταξύ των εθνικών φορολογικών συστημάτων, προκειμένου να μειώσουν τις συνολική φορολογική τους επιβάρυνση. Τέτοιες διαφορές μπορούν συχνά να οδηγήσουν σε διπλές εκπτώσεις (δηλαδή εκπτώσεις και στις δύο χώρες) ή σε μείωση του εισοδήματος στη μία χώρα χωρίς αύξησή του στην άλλη.
Τα κράτη μέλη θα έχουν προθεσμία μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2018 για να μεταφέρουν την οδηγία στην εθνική τους νομοθεσία, εκτός από τους κανόνες για τη φορολόγηση κατά την έξοδο, για τους οποίους η προθεσμία είναι 31 Δεκεμβρίου 2019. Τα κράτη μέλη, τα οποία έχουν στοχευμένους κανόνες ισοδύναμης αποτελεσματικότητας με τους κανόνες περιορισμού των τόκων, μπορούν να τους εφαρμόζουν μέχρις ότου ο ΟΟΣΑ επιτύχει συμφωνία για ελάχιστο πρότυπο ή μέχρι την 1η Ιανουαρίου 2024 το αργότερο.
Τέλος, η οδηγία αυτή σε περίπτωση που εφαρμοστεί από όλα τα κράτη μέλη έχει τις προϋποθέσεις που είναι απαραίτητες προκειμένου να αντιμετωπιστούν σε ένα βαθμό τα φαινόμενα φοροδιαφυγής των μεγάλων ομίλων που έχουν κάνει την εμφάνιση τους σε όλες τις χώρες. Φυσικά κάποιες χώρες λόγω των νόμων που έχουν δεν αντιμετωπίζουν τόσο μεγάλο πρόβλημα, κάποιες άλλες όμως αντιμετωπίζουν πολύ μεγάλο πρόβλημα.
