Γράφει ο Γιώργος Ευγενίδης
Κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει πως η Άνγκελα Μέρκελ έχει ηγετικά χαρακτηριστικά. Δεν θα μπορούσε κανείς να το κάνει, άλλωστε, αν ρίξει μια απλή ματιά στα δεδομένα: ενσαρκώνει το όραμα της ένωσης των δύο Γερμανιών, προερχόμενη μεν από την Ανατολική, αλλά όντας πλήρως ενσωματωμένη στα standards της Δυτικής, έχει εκλεγεί μέχρι στιγμής τρεις φορές Καγκελάριος της Γερμανίας και ακόμα εκκρεμεί μια τέταρτη υποψηφιότητα για τη θέση. Πολλοί λένε πως, ακόμα και με τα σημερινά δεδομένα, η κ. Μέρκελ θα μπορούσε να κερδίσει μια τέταρτη θητεία, έστω και με το κόμμα της σε πιο δεινή θέση.
Η Γερμανίδα Καγκελάριος επέδειξε αξιοσημείωτη προσήλωση στο ζήτημα της διάσωσης χωρών της Ευρωζώνης, προκειμένου να μη χρεοκοπήσουν. Κατά τη διάρκεια των ετών 2010-2015 η δημοτικότητά της βρέθηκε στα ύψη. Το 2013 κέρδισε τις εκλογές ίσως πιο άνετα και από ότι θα περίμενε η ίδια, χάνοντας την αυτοδυναμία για ελάχιστες κοινοβουλευτικές έδρες. Τον Ιούλιο του 2015, μετά την υπογραφή του τρίτου ελληνικού μνημονίου και παρά τις αντιδράσεις από το κόμμα της, η κ. Μέρκελ απολάμβανε εξωπραγματικά ποσοστά δημοτικότητας, μιας και η γερμανική κοινή γνώμη εκτιμούσε πως είχε χειριστεί με τον κατάλληλο τρόπο το ζήτημα. Ακόμα και όταν ξέσπασε η προσφυγική κρίση, η ανθρωπιστική της προσέγγιση και η ενθάρρυνση πως «θα τα καταφέρουμε» (Wie schaffen das!), λειτούργησαν υπέρ της. Όλα τα ωραία όμως κάποτε τελειώνουν.
Από τον Οκτώβριο και μετά, η κ. Μέρκελ έχει μπει σε ένα καθοδικό σπιράλ και πιέζεται από όλες τις πλευρές. Στο εσωτερικό της Γερμανίας πιέζεται από τα δεξιά της, αλλά και από το ίδιο της το κόμμα. Στην Ευρώπη αρχικά πιεζόταν από την ελληνική αδράνεια και πλέον πιέζεται από τις εθνικές ατζέντες που επανακάμπτουν δριμύτερες, ακόμα και σε χώρες της άμεσης επιρροής της Γερμανίας, όπως π.χ. η Αυστρία. Η δημοσκοπική της εικόνα μοιάζει θολωμένη, αν και σχετικά σταθερή, η απόδοση της κυβέρνησής της στο προσφυγικό δεν πείθει και δεν έχει ακόμα ανακοινώσει, αν θα επιδιώξει τέταρτη θητεία, αν και λεγόταν πως θα το ανακοίνωνε, υπό κανονικές συνθήκες, στις αρχές του 2016.
Το προσφυγικό πλέον είναι το μεγάλο πρόβλημα της κ. Μέρκελ, η οποία έχει και εκλογές σε περίπου 15 μέρες σε τρία γερμανικά κρατίδια. Θα είναι το μεγάλο της crash test, καθώς σε περίπτωση αρνητικών αποτελεσμάτων θα βρεθεί σε πολύ δύσκολη θέση και σε κλοιό αυξημένων πιέσεων για να σκληρύνει ακόμα περισσότερο την πολιτική της. Η κ. Μέρκελ επιμένει όμως σε μια ευρωπαϊκή λύση, η οποία θα υπερβαίνει τις εθνικές ατζέντες και θα περισώζει το ευρωπαϊκό εγχείρημα της Σένγκεν στην πράξη. Η Καγκελάριος θέλει μέρος του εγχειρήματος να είναι και η Ελλάδα και όχι απλά ο ευρωπαϊκός παρίας. Έχει πρόβλημα όμως να επιβάλλει τη θέση της και γενικότερα την ευρωπαϊκή άποψη στα μικρότερα κράτη που είτε είναι μέλη της ΕΕ είτε επιδιώκουν να γίνουν, τα οποία δεν βλέπουν κανένα λόγο είτε να πάρουν περισσότερους πρόσφυγες είτε να πάρουν γενικά πρόσφυγες, αν δεν είχαν πάρει καθόλου. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο Ούγγρος Βίκτορ Όρμπαν, ο οποίος δηλώνει ευθαρσώς πως, όποιες αποφάσεις και αν λάβει η ΕΕ, η Ουγγαρία δεν θα τις εφαρμόσει.
Είναι η κ. Μέρκελ ηγέτης λοιπόν; Ναι, η Γερμανίδα Καγκελάριος έχει πολλά από αυτά τα χαρακτηριστικά που διαμορφώνουν τον ηγέτη τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό πεδίο. Και το αποδεικνύει ακόμα και τη δύσκολη αυτή ώρα που η εύκολη επιλογή είναι να ταμπουρωθεί κανείς στα εθνικά του σύνορα. Αντ’ αυτού, η κ. Μέρκελ επιδιώκει μια ευρωπαϊκή λύση, συνδυαστικά με μείωση των προσφυγικών ροών.
Το καλύτερο είναι πως όλα αυτά τα ανακαλύπτουν εσχάτως και ορισμένοι…απελπισμένοι θιασώτες της κυβερνητικής πολιτικής, οι οποίοι μέχρι πέρυσι μιλούσαν για Μερκελιστές. Έχει ο καιρός γυρίσματα όμως.
