Γράφει από τη Λέσβο ο Γεράσιμος Ταυρωπός
Η ακριτική Λέσβος δέχτηκε το μεγαλύτερο όγκο προσφύγων από το περασμένο καλοκαίρι. Εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες πέρασαν από το νησί, αφού η μέση ημερήσια ροή ήταν μέχρι το περασμένο φθινόπωρο πάνω από 10.000 πρόσφυγες! Ο Μόλυβος και η Σκάλα Συκαμιάς, ακριβώς απέναντι από τα τουρκικά παράλια, δέχτηκαν πάνω από το 70% αυτού του «κύματος». Οι βάρκες των προσφύγων φτάνουν κάπου ανάμεσα σε Μόλυβο και Σκάλα Συκαμιάς. Η άλλη διαδρομή έχει κατάληξη την ακτή μπροστά στο αεροδρόμιο της Μυτιλήνης, κυρίως τους τελευταίους μήνες.
Ο Μόλυβος (ή Μήθυμνα, στη θέση της αρχαίας Μήθυμνας) και η Σκάλα Συκαμιάς (όπου και η διάσημη μουριά του Μυριβήλη) είναι σε απόσταση 6 μιλίων από την απέναντι τουρκική ακτή. Στο σημείο απ’ όπου ξεκινούν οι βάρκες των προσφύγων, ήταν η αρχαία ελληνική πόλη Άσσος, η οποία ιδρύθηκε από Αιολείς αποίκους από την αρχαία Μήθυμνα της Λέσβου στις βόρειες ακτές του Αδραμυττηνού κόλπου, τον 10 αιώνα π.Χ. Σήμερα, στα ερείπια της αρχαίας πόλης είναι χτισμένη η Behramkale, όπου σώζονται ακόμη τα ερείπια του ναού της Αθηνάς. Κάτω από την απόκρημνη πλευρά του λόφου όπου είναι κτισμένη η Behramkale στα ερείπια της αρχαίας Άσσου, είναι ένα παραθαλάσσιο χωριουδάκι, το Iskele.
Περίπου 100 χλμ βορειότερα, είναι τα ερείπια της αρχαίας Τροίας. Λέγεται πως όταν, κατά τον τρωικό πόλεμο, οι Έλληνες έκαναν το στρατήγημα του Δούρειου Ίππου και της εικονικής «απόσυρσης» των δυνάμεών τους, οι δυνάμεις τους αποσύρθηκαν προσωρινά και κρύφτηκαν σε έναν κολπίσκο κοντά στο σημερινό Μανταμάδο.
Από το Iskele ξεκινούν οι πρόσφυγες το ταξίδι τους στην απέναντι ακτή. Έχουν τη σημασία τους όλα αυτά όχι λόγω κάποιας αρχαιολατρίας, αλλά για να καταλάβουμε πόσο ευρύτερη είναι η έννοια του «πλούτου» που πρέπει να υπερασπιστούν κράτη, περιοχές και κοινωνίες…
Πέρυσι το καλοκαίρι, όταν άρχισε η μαζική ροή προσφύγων, 5-7.000 πρόσφυγες έβγαιναν καθημερινά ανάμεσα σε Σκάλα Συκαμιάς και Μόλυβο. Και τότε φάνηκαν σε όλη τους τη μεγαλοπρέπεια τρία πράγματα: Το μεγαλείο των απλών ανθρώπων, η πλήρης απουσία του κράτους και η μικροψυχία κάποιων μελών των τοπικών κοινωνιών. Μιλώντας για τους τελευταίους, ένα μόνο σχόλιο για να μην τους αφιερώσουμε περισσότερο χώρο: άνθρωποι που μπορούν να κερδοσκοπούν σε βάρος εξαθλιωμένων προσφύγων ζητώντας για παράδειγμα 2 ευρώ για τη φόρτιση κινητού και 5 ευρώ για ένα μπουκαλάκι νερό, είναι πειρατές και λαθρεπιβάτες της ζωής και τους αξίζει η ανάλογη περιφρόνηση…
Για το μεγαλείο των απλών ανθρώπων μερικά πράγματα έγιναν γνωστά. Η φράση του 70χρονου ψαρά από τη Σκάλα Συκαμιάς, που βούτηξε στη θάλασσα για να σώσει πρόσφυγες από βέβαιο πνιγμό, «Τα μωρέλια μωρέ να σώσουμε!», που επαναλήφθηκε από Μολυβιάτη ψαρά on-camera, εκτός από μνημειώδης, υπήρξε η πιο σύντομη και περιεκτική περιγραφή του μεγαλείου των απλών ανθρώπων. Οι παππούδες τους έφτασαν στη Λέσβο μετά το 1922 πρόσφυγες – κάτι θυμούνται λοιπόν από προσφυγιά… Στο Μόλυβο, σε ένα από τα χειρότερα ναυάγια σαπιοκάραβων γεμάτων με πρόσφυγες, σχεδόν όλο το χωριό βρέθηκε στο λιμάνι, άνοιξαν το εκκλησάκι του Άι-Νικόλα για να φτιάξουν κέντρο περίθαλψης, με τα «μωρέλια» (τα μικρά παιδιά) να είναι στο κέντρο της προσοχής.
Σε όλο το νησί, ντουλάπες άδειασαν για να προσφερθούν παλιά -και όχι μόνο- ρούχα, ομάδες αλληλεγγύης ξεφύτρωσαν στη Μυτιλήνη και τα χωριά. Μόλις έγινε αντιληπτό ότι το προσφυγικό ρεύμα μονιμοποιείται και διογκώνεται, ήρθαν και οι μεγάλες ΜΚΟ φιλοδοξώντας να αναλάβουν πιο «επαγγελματικά», με χρήματα, υπαλλήλους και υποδομές, τη συνδρομή στους πρόσφυγες. Ωστόσο, πριν έρθει και οργανωθεί ο δικός ρους μηχανισμός, η δόξα για τον άθλο μιας τέτοιας μαζικής επιμελητείας ανήκει ολοκληρωτικά στους απλούς ανθρώπους.
Ύστερα από τις μεγάλες ΜΚΟ ήρθαν η Frontex και πιο πρόσφατα το ΝΑΤΟ. Ήρθαν οι πρεσβευτές καλής θέλησης όπως η Σούζαν Σάραντον, η Ατζελίνα Τζολί κ.λπ. Ήρθαν όλοι, αλλά αναμένεται ακόμη αυτός που θα έπρεπε να είναι εκεί από την πρώτη στιγμή: το ελληνικό κράτος! Το οποίο έλαμψε και εξακολουθεί να λάμπει διά της απουσίας του. Πού ήταν για να οργανώσει την υγειονομική περίθαλψη, να στήσει σκηνές, να προσφέρει συνδρομή; Άφαντο! Με το ελληνικό κράτος άφαντο, οι επίσημοι φορείς των τοπικών κοινωνιών πελαγοδρομούσαν με κυρίαρχο το στρουθοκαμηλισμό: να γινόταν με κάποιο μαγικό τρόπο οι πρόσφυγες να… εξαχνωθούν ή έστω να «πάνε κάπου αλλού», μακριά από το δικό μας χωριό ή τη δική μας περιοχή… Ο (ένας για όλο το νησί, ελέω «Καλλικράτη»…) δήμος Λέσβου προσπάθησε για το καλύτερο, αλλά είχε να αντιμετωπίσει την κρατική αδιαφορία και τη μιζέρια τοπικών «αρχόντων». Το μεγαλείο των απλών ανθρώπων χρειάστηκε να αντισταθμίσει και την απουσία του κράτους και το στρουθοκαμηλισμό των τοπικών «αρχόντων». Και ο άθλος τους είναι πραγματικά μεγάλος!
Γνωρίζοντας τι έγινε στη Λέσβο, μπορεί κανείς να καταλάβει πολύ καλά τη συνολικότερη πορεία των πραγμάτων: όταν το ελληνικό κράτος διαπραγματεύεται παράγοντας με την απουσία του εικόνες εξαθλίωσης» και εμβάλλοντας τη θανάσιμη υποψία ότι υπάρχει μόνο για να λειτουργεί σαν… διακινητής εξαθλιωμένων προς τα σύνορα, τότε η κατάληξη δεν θα μπορούσε να είναι άλλη: να έρθουν όλοι οι άλλοι αναλαμβάνοντας «υπηρεσία» (οι μεγάλες ΜΚΟ, η Frontex, το ΝΑΤΟ), να διευκολυνθούν οι πιο αντιδραστικές φωνές και ηγεσίες στην Ευρώπη, να κλείσουν τα σύνορα, και το προσφυγικό να γίνει διμερές ζήτημα μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας υπό την εποπτεία του ΝΑΤΟ.
Η διαπραγματευτική γραμμή να απειλούμε με τη «μόλυνση» που μπορούμε να προκαλέσουμε, αφού δοκιμάστηκε στην αργόσυρτη διαπραγμάτευση με τους δανειστές μέχρι και τον Ιούλιο του 2015 (κραδαίνοντας την απειλή ότι η κατάρρευση της Ελλάδας θα οδηγούσε σε διεθνές ντόμινο), τώρα επαναλήφθηκε με τους πρόσφυγες, με την ελπίδα αυτή τη φορά ότι όσο μεγαλύτερη εξαθλίωση των προσφύγων δείξουμε στην Ελλάδα, τόσο θα ισχυροποιούνται τα διαπραγματευτικά μας όπλα για μια ευρωπαϊκή συμφωνία. Και στις δύο περιπτώσεις, το αποτέλεσμα ήταν το ίδιο: η αντισυσπείρωση, η σκλήρυνση, η ενίσχυση των πιο επιθετικών δυνάμεων… Μόνο αν το ελληνικό κράτος ήταν πρωταθλητής στην αλληλεγγύη και τη συνδρομή, θα μπορούσε να πιέσει πραγματικά και να διαπραγματευτεί αποτελεσματικά. Τίποτε δεν μπορείς να διαπραγματευτείς περιφέροντας τη μιζέρια σου!
Η απουσία του κράτους, ήταν η μεγάλη «τρύπα»…
Υ.Γ. 1 Για να μην είμαστε άδικοι, το κράτος «εκπροσώπησε» σε όλη τη διάρκεια αυτής της κρίσης το Λιμενικό. Όσο για την κυβέρνηση, υπερδραστηριοποιήθηκε σε έναν τομέα όπου έχουν διαπρέψει όλες οι ελληνικές κυβερνήσεις: στους διορισμούς μέσω των μεγάλων ΜΚΟ…
Υ.Γ. 2 Ο Μόλυβος, η Συκαμιά, η Λέσβος είναι μακριά, και τα μεταφορικά κοστίζουν. Αξίζει όμως πραγματικά, να τους στηρίξουμε φέτος το καλοκαίρι οργανώνοντας εκεί τις διακοπές μας και στηρίζοντας κάποιους ανθρώπους που το μεγαλείο τους μας έκανε όλους περήφανους και που υπερασπίστηκαν τον κοινό μας «πλούτο» που δεν μετριέται με λεφτά. Η Σούζαν Σάραντον, η Ατζελίνα Τζολί κ.λπ. ήρθαν κι έφυγαν, χαρίζοντας δημοσιότητα στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου. Όμως, όλοι εμείς στην υπόλοιπη Ελλάδα, έχουμε το χρέος μιας ανταπόδοσης – το κράτος που δεν έκανε τίποτε, δεν πρόκειται να το κάνει ούτε αυτό αντί για μας… Το να διαφημίζουμε τον τόπο μας είναι κάτι συνηθισμένο, αλλά τώρα πρόκειται για κάτι πολύ περισσότερο απ’ αυτό. Πρόκειται για το «Νόμπελ καρδιάς», που μόνο εμείς μπορούμε να απονείμουμε.
Εξάλλου, δεν υπάρχει κανείς που θα ’ρθει διακοπές στο νησί και θα το μετανιώσει. Όχι μόνο γιατί είναι ένα πανέμορφο νησί, αλλά και γιατί απέδειξε ότι διαθέτει και όμορφους ανθρώπους – η μειονότητα των μικρόψυχων, που υπάρχει παντού, ήταν πολύ μικρή, μια εξαίρεση που απλώς επιβεβαίωσε τον κανόνα…
