Γράφει ο Ceteris Paribus
Ξαφνικά το τελευταίο διάστημα πλήθυναν οι αναφορές και η αρθρογραφία για το ενδεχόμενο διεξαγωγής εκλογών πριν το καλοκαίρι. Ως αιτίες για μια τέτοια πιθανή επίσπευση των πολιτικών εξελίξεων παρουσιάζονται κατά περίπτωση είτε τα εθνικά θέματα είτε η εσωτερική πολιτική κατάσταση (σκάνδαλο Novartis, γεγονότα με πρωταγωνιστή τον Ιβάν Σαββίδη στην Τούμπα) είτε ακόμη και οι εξελίξεις στο μέτωπο με τους δανειστές.
Να ετοιμάζουμε λοιπόν τα εκλογικά μας βιβλιάρια (στερεότυπη έκφραση του παρελθόντος χωρίς πλέον πρακτικό αντίκρισα); Η απάντηση είναι όχι! Αν προκύψει κάποιου είδους κρίση, δεν θα φέρει εκλογές αλλά υποχρεωτικές εθνικές συναινέσεις και ενίσχυση της κυβέρνησης. Αν δεν υπάρξει κάποια κρισιακού χαρακτήρα απρόβλεπτη εξέλιξη, τα πράγματα θα ακολουθήσουν την προδιαγεγραμμένη τους πορεία προς «καθαρή» έξοδο με ενισχυμένη εποπτεία και πιθανότατα εκλογές στο τέλος του χρόνου. Αυτό παραμένει μακράν το πιθανότερο σενάριο.
Ελληνοτουρκική κρίση;
Είναι φανερό ότι η Τουρκία έχει επιλέξει την υψηλού ρίσκου τακτική της «θερμής» διαπραγμάτευσης με τη Δύση (που στη Συρία παίρνει τη μορφή εισβολής και πολέμου στα εδάφη ξένης χώρας) σε όλα τα μέτωπα: κουρδικό, προσφυγικό και σχέσεις με Ευρώπη, συμμετοχή στην εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων και Κυπριακό. Τα ανοίγει όλα ταυτόχρονα και διαπραγματεύεται σε όλα ταυτόχρονα, με την ελπίδα ότι θα πετύχει το θετικότερο γι’ αυτήν συνολικό αποτέλεσμα. Στη Συρία, όπου πολεμάνε… άπειροι στρατοί και πολιτοφυλακές, η επέμβαση με τα όπλα είναι μεν υψηλού ρίσκου, αλλά απολύτως μέσα στο γενικό «κλίμα».
Το να επιχειρήσει όμως η Τουρκία να στήσει σκηνικό έστω και ελεγχόμενης κρίσης στο Αιγαίο ή -πολύ περισσότερο- στην κυπριακή ΑΟΖ, είναι άλλης τάξεως ρίσκο, καθόλου εύκολο να αναληφθεί. Το ίδιο δύσκολο όμως είναι να αποδεχθεί την πλήρη «έξωσή» της από την εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων. Το κρίσιμο ερώτημα είναι: μπορεί να εκβιάσει μια επαναδιαπραγμάτευση των όρων εκμετάλλευσης των υδρογονανθράκων επιτυγχάνοντας και τη δική της συμμετοχή; Φαίνεται τρομερά δύσκολο. Ένα σενάριο διχοτόμησης της Κύπρου και ένωσης του βόρειου τμήματός της με την Τουρκία, που θα εγκαθιστά «νόμιμες» απαιτήσεις σε ένα μέρος των κοιτασμάτων υδρογονανθράκων, είναι πολύ πιθανό. Θα πρόκειται όμως για «θεωρητικές» απαιτήσεις: χωρίς «επανένταξη» και μια νέα «κανονικοποίηση» των σχέσεων με τη Δύση, με διαταραγμένες σχέσεις με Ισραήλ και Αίγυπτο και χωρίς… πολυεθνικές έρευνας και εξόρυξης, στην πράξη δεν πρόκειται να εξορύξει ούτε κυβικό εκατοστό υδρογονάνθρακα στους αιώνας των αιώνων…
Ο έκτος στόλος στην ανατολική Μεσόγειο ήταν ένα μήνυμα προς την Τουρκία ότι «δεν θα χαλάσει τη δουλειά». Εξάλλου, οι πολυεθνικές βιάζονται: έχουν εγγράψει στα προσδοκώμενα κέρδη σε βάθος δύο δεκαετιών σημαντικά έσοδα από τους υδρογονάνθρακες της ανατολικής Μεσογείου.
Εκτός λοιπόν από τη διχοτόμηση της Κύπρου, μπορεί η Τουρκία να στήσει και σκηνικό κρίσης στο Αιγαίο – νέα Ίμια. Με ποιο στόχο όμως; Να διασκεδάσει τις εντυπώσεις στο εσωτερικό από το γεγονός ότι μένει εκτός του παιχνιδιού των υδρογονανθράκων; Μπορεί να θέσει στόχο να κερδίσει στο Αιγαίο δικαιώματα εκμετάλλευσης που δεν μπορεί να κερδίσει στην κυπριακή ΑΟΖ; Και αυτός ο στόχος φαίνεται μη ρεαλιστικός. Το παιχνίδι αυτό στο Αιγαίο παίζεται επί δεκαετίες, με τα μπρος και πίσω του, είναι αργόσυρτο και θα παραμείνει αργόσυρτο, και δεν θα κερδηθεί από τον Ερντογάν που είναι σε πόλεμο με τη Δύση ό,τι δεν κερδήθηκε από διαδοχικές τουρκικές κυβερνήσεις.
Μπορεί λοιπόν μια νέα κρίση τύπου Ίμια ή πιθανή κίνηση της Τουρκίας να επιβάλει τη διχοτόμηση της Κύπρου να φέρει… εκλογές; Η λογική απάντηση είναι όχι! Τέτοιου τύπου εξελίξεις δεν ρίχνουν κυβερνήσεις αλλά τις ενισχύουν, μαζί με το κλίμα «εθνικής συναίνεσης».
Εκλογές λόγω Μακεδονικού;
Όσοι θεωρούν πιθανό ένα τέτοιο ενδεχόμενο, στηρίζονται στην πιθανότητα ανατροπής της κυβέρνησης από τον Πάνο Καμμένο και τους ΑΝΕΛ. Ωστόσο, μια τέτοια σκέψη δεν αντέχει σε σοβαρό λογικό έλεγχο. Οι ΑΝΕΛ και ο Πάνος Καμμένος είναι η πιο… ανάδελφη πολιτική δύναμη του πολιτικού σκηνικού. Έχει ανοίξει μέτωπα με όλη την αντιπολίτευση (η οποία αν βρεθεί στην εξουσία, ευχαρίστως θα τον στείλει στο Εδικό Δικαστήριο), έχει μετάσχει με… μπρουτάλ τρόπο στη μάχη των ερεισμάτων σε πολλά επίπεδα, έχει θερμές σχέσεις με τον Ιβάν Σαββίδη (με ό,τι αυτό σηματοδοτεί).
Αν ρίξει την κυβέρνηση, θα έχει μόνο εχθρούς και καμία πιθανότητα να επιβιώσει κοινοβουλευτικά – στη συνέχεια και πολιτικά. Θα διαφοροποιηθεί λοιπόν σίγουρα από τη λύση στο όνομα που θα φέρει η κυβέρνηση στη Βουλή, πιθανότατα οι υπουργοί των ΑΝΕΛ θα παραιτηθούν, αλλά δεν θα θέσει ζήτημα δεδηλωμένης.
Θα μπορούσε μήπως ο ίδιος ο Αλέξης Τσίπρας να προχωρήσει σε εκλογές με αφορμή τη συμφωνία για το όνομα (επίκληση εθνικού ζητήματος»); Φαίνεται -και είναι- τυχοδιωκτικό. Οι δανειστές δεν θα συγχωρούσαν έναν τέτοιο «βαλκανικό» τυχοδιωκτισμό, και όλες οι προσπάθειες -και τα κέρδη- από τη συστημική στροφή του ΣΥΡΙΖΑ θα κατέρρεαν μονομιάς. Ο ΣΥΡΙΖΑ και ο Αλέξης Τσίπρας θα προκαλούσαν την τύχη τους, φέρνοντας όλο και πιο κοντά λατινομερικανικά σενάρια (μην ξεχνάμε την τύχη της Ρούσεφ και του Λούλα στη Βραζιλία).
Πέρα απ’ όλα αυτά όμως, ο Αλέξης Τσίπρας δεν έχει κανένα λόγο να χάσει τη μοναδική ευκαιρία να δρομολογήσει αλλαγές στην πολιτική γεωμετρία: τέλος της συμμαχίας με ΑΝΕΛ, προσέγγιση με δυνάμεις του κέντρου, ενίσχυση του φιλοδυτικού προφίλ, άσκηση αμφίπλευρων πιέσεων στη ΝΔ (από την άκρα δεξιά και από μια συμμαχία του ΣΥΡΙΖΑ με δυνάμεις του κέντρου). Όλα αυτά δεν θέλουν εκλογές εν θερμώ, αλλά χρόνο για να «επωασθούν» και να παραγάγουν τα πολιτικά τους αποτελέσματα.
Η διευθέτηση του «πακέτου» ζητημάτων με την Αλβανία και του ζητήματος του ονόματος θα είναι ένα ακόμη βήμα για την περαιτέρω συστημική-φιλοδυτική μεταμόρφωση του κ. Τσίπρα και όχι ευκαιρία για έναν αντιδυτικό «τυχοδιωκτισμό».
Εκλογές λόγω… ΔΝΤ;
Ακούστηκε κι αυτό, και είναι το πιο αβάσιμο απ’ όλα. Το κυρίαρχο σενάριο όσον αφορά την «καθαρή» έξοδο παραμένει μια ενισχυμένη μορφή εποπτείας αλλά χωρίς προληπτική πιστωτική γραμμή. Θα είναι ένα καθαρά ευρωπαϊκό πλαίσιο εποπτείας, όπου το ΔΝΤ δεν θα έχει τη δυνατότητα να καθορίσει τα πράγματα όπως έως σήμερα. Ο «άξονας» Χριστιανοδημοκρατών και Σοσιαλδημοκρατών στη νέα κυβέρνηση της Γερμανίας αλλά και ο άξονας Μέρκελ – Μακρόν δεν έχουν λόγους να προκαλέσουν πολιτική κρίση στην Αθήνα το καλοκαίρι του 2018.
Είναι αλήθεια βέβαια ότι δεν βλέπουν με καλό μάτι τις εξαγγελίες κυβερνητικών στελεχών ότι ύστερα από τον Αύγουστο θα ξεκινήσει η διαδικασία «αποκατάστασης των αδικιών». Γι’ αυτό, το σύμφωνο εξόδου από το μνημονιακό πρόγραμμα θα περιέχει μέχρι ανατριχιαστικής λεπτομερείας όλες τις απαιτήσεις των δανειστών πριν την… απομάκρυνση εκ του ταμείου. Κάπου εκεί, οι δανειστές θα οχυρωθούν πίσω από αυτές τις δεσμεύσεις, πίσω από την ενισχυμένη εποπτεία, πίσω από τη δύναμη προσαρμογής των θηριωδών πρωτογενών πλεονασμάτων 3,5% μέχρι και το 2022, πίσω από την πειθαναγκαστική δύναμη των αγορών, για να κρατάνε γερά τα «γκέμια».
Όσο για την κυβέρνηση, θα πει τα δικά της (ποιος μπορεί να της το απαγορεύσει;), θα εξαγγείλει πολλά (από τα οποία και η ίδια θα γνωρίζει ότι ελάχιστα θα μπορεί να υλοποιήσει) και θα κάνει εκλογές πριν χρειαστεί να αποδειχτεί ότι ελάχιστα μπορεί να κάνει…
Πολύ περισσότερο από το Μακεδονικό και τα ελληνοτουρκικά, πραγματική κρίση με άδηλες και εν δυνάμει πραγματικά «ανατρεπτικές» συνέπειες θα μπορούσε να δημιουργήσει τυχόν ευρεία κρίση των διεθνών αγορών. Μην υποτιμάμε και μην ξεχνάμε να κοιτάμε σταθερά σε αυτή την κατεύθυνση…
Το σκηνικό γίνεται πιο «εύφλεκτο», αλλά αυτό πολύ-πολύ δύσκολα θα μεταφραστεί σε εκλογές πριν το καλοκαίρι.
