Γράφει ο Ceteris Paribus
Η αμεριμνησία με την οποία το πολιτικό σύστημα βαδίζει σαν υπνωτισμένο προς μια μείζονα κρίση, βυθισμένο μέσα στις «μικροσκοπικές σκοτούρες» της μάχης για μιντιακά, τραπεζικά και λοιπά ερείσματα στο σύστημα εξουσίας, είναι παροιμιώδης. Αναρωτιέται κανείς: δεν αναγνωρίζουν τα «σημάδια» ή πιστεύουν ότι την τελευταία στιγμή, όπως στην αρχαία τραγωδία, θα παρέμβει σωτήρια ο «από μηχανής θεός»;
Κι όμως, ιδιαίτερα ύστερα και από το Brexit, ποτέ άλλοτε οι παράμετροι του προβλήματος δεν ήταν τόσο καθαρές και δεδομένες. Ας δούμε εντελώς συνοπτικά τα 5 σημάδια της «καταιγίδας» που έρχεται:
1. Το Brexit είναι ένα καταλυτικό για τις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας γεγονός: Πρώτο, όλα τα ρίσκα που συμπυκνώνονται στο country risk και λειτουργούν απαγορευτικά για την προσέλκυση ξένων επενδύσεων, τώρα μεγεθύνονται σε απόλυτο βαθμό. Ποιος θα επενδύσει στην Ελλάδα, σε οποιαδήποτε αξία, όταν υποβαθμίζεται η πιστοληπτική ικανότητα της Βρετανίας και της ίδιας της ΕΕ, όταν οι ευρωπαϊκές εγγυήσεις «τρίζουν», όταν οι ιταλικές τράπεζες «τρίζουν», όταν διαπιστώνεται φυγή επενδυτών από το City του Λονδίνου; Δεύτερο, αν η Γερμανία και οι Βρυξέλλες κάνουν «ζοριλίκια» στην Ιταλία στο θέμα της στήριξης των ιταλικών τραπεζών και απειλούν με κυρώσεις την Ισπανία και την Πορτογαλία, από την Ελλάδα θα ζητήσουν μόνο «αίμα και δάκρυα» – και ήδη αυτό ακριβώς συμβαίνει, με τις απαιτήσεις να κλείσει με συνοπτικές διαδικασίες και με «ναι σε όλα» μέσα στο καλοκαίρι η επόμενη αξιολόγηση. Οι καιροί αλλάζουν δίχως να κοιτάζουν την κυβερνητική «μελαγχολία»…
2. Η ύφεση της ελληνικής οικονομίας θα συνεχιστεί όχι μόνο για το 2016 (διαψεύδοντας τις προβλέψεις για ανάπτυξη από το δεύτερο εξάμηνο) αλλά και το 2017, με ρυθμούς 1% και 0,3% αντίστοιχα σύμφωνα με το ΙΟΒΕ! Θα πρόκειται για ιστορικό αρνητικό ρεκόρ δέκα συναπτών ετών ύφεσης σε καιρό ειρήνης! Ποια οικονομία και ποια κοινωνία μπορεί να σταθεί όρθια σε τέτοιες συνθήκες;
3. Τα συνεχή μνημόνια για τη διαχείριση μιας συντελεσμένης κρατικής χρεοκοπίας και η εξ αυτών συνεχής ύφεση έχουν δημιουργήσει όλες τις προϋποθέσεις για να εκραγεί το άλλο χρέος, το ιδιωτικό, των νοικοκυριών αλλά κυρίως των επιχειρήσεων. Τα σημάδια ότι πλησιάζουμε προς το σημείο της έκρηξης είναι τυπικά και συνοψίζονται στο εξής: όλοι χρωστούν σε όλους και κανείς πλέον δεν μπορεί να αποπληρώσει τα χρέη του στον άλλον. Το Δημόσιο χρωστά στους ιδιώτες: τα ληξιπρόθεσμα χρέη του προς τον ιδιωτικό τομέα αυξάνονται αντί να μειώνονται και πλέον ξεπερνούν τα 7 δισ. ευρώ, ξαναπιάνοντας τα ιστορικά υψηλά του 2012. Οι ιδιώτες χρωστούν στο Δημόσιο: οι ληξιπρόθεσμες οφειλές των ιδιωτών, που πριν δύο χρόνια αυξάνονταν με ρυθμό περίπου 600 εκατ. ευρώ το μήνα και πέρυσι με ρυθμό 1 δισ. ευρώ το μήνα, πλέον αυξάνονται με ρυθμό 1,5 δισ. ευρώ το μήνα! Οι ιδιώτες χρωστούν στις τράπεζες: πάνω από 110 δισ. ευρώ είναι τα «κόκκινα» δάνεια! Οι ιδιώτες χρωστούν μεταξύ τους: οι μεταχρονολογημένες επιταγές έχουν γίνει «φάμπρικα» εξαιτίας του χαμηλού τζίρου και των προβλημάτων ρευστότητας που γιγαντώνονται. Σε αυτή την αλυσίδα όπου όλοι χρωστούν σε όλους όλο και περισσότερα, άρχισαν ήδη να πέφτουν ηχηρά «κανόνια» (Mega, Μαρινόπουλος, Μαμιδάκης και έπεται συνέχεια), απειλώντας να ενεργοποιήσουν το μηχανισμό έκρηξης του ιδιωτικού χρέους.
4. Η συγκυρία των αλλαγών στις ελληνικές τράπεζες (δέσμευση για άμεση διαχείριση των «κόκκινων» δανείων και ιδιαίτερα των επιχειρηματικών, νέες διοικήσεις υπό τον έλεγχο των ξένων funds και των δανειστών) περισσότερο απειλεί την έκρηξη του μηχανισμού του ιδιωτικού χρέους παρά την απομακρύνει. Το «πάρτι» με τις αναχρηματοδοτήσεις παλιών δανείων τελειώνει, τα προβλήματα ρευστότητας των επιχειρήσεων επιδεινώνονται, η μαζική εκκαθάριση «κόκκινων» επιχειρηματικών δανείων ξεκινά, φέρνοντας νέα «κανόνια»: εκκαθάριση εν λειτουργία ή και σκέτη εκκαθάριση.
5. Το τεχνικό μνημόνιο που υπέγραψε η κυβέρνηση με τους δανειστές έχει σκληρές δεσμεύσεις για την αποπληρωμή των χρεών του Δημοσίου προς τους ιδιώτες, καταστρέφοντας το «μηχανισμό» μέσω του οποίου η κυβέρνηση σώζει τα προσχήματα για το πρωτογενές πλεόνασμα. Αυτό σημαίνει ότι η επίτευξη του στόχου για το πρωτογενές πλεόνασμα πρέπει να στηριχτεί στην επίτευξη των στόχων για τα έσοδα. Έρχεται λοιπόν η ώρα να καταρρεύσει η φόρμουλα που η κυβέρνηση επέλεξε στο πλαίσιο του τρίτου μνημονίου: η στήριξη των στόχων του στην τρομακτική αύξηση των φόρων – παρά το πρωτοφανές κύμα μέτρων αναγκαστικής είσπραξης με κατασχέσεις καταθέσεων, ακινήτων κ.λπ.
6. Η επόμενη αξιολόγηση με βασικό μενού τα εργασιακά (μαζικές απολύσεις, συνδικαλιστικός νόμος κ.λπ., πιθανότατα νέα μείωση του κατώτατου μισθού, κατάργηση επιδομάτων, τριετιών κ.λπ.) θα ανοίξει ένα νέο «μέτωπο» με την κοινωνία αλλά και με τα συνδικάτα, ακριβώς σε μια περίοδο που το κλίμα στην κοινωνία θα αρχίσει να βαραίνει: μας περιμένει λοιπόν ένα «καυτό» φθινόπωρο και ένας βαρύς χειμώνας.
Μπορεί κανείς βεβαίως να πιστεύει στα θαύματα, και να ελπίζει ότι, παρ’ όλα αυτά, ο τυχερός Αλέξης Τσίπρας ή και το πολιτικό σύστημα στο σύνολό του, θα ξαναπέσουν από την Ακρόπολη και θα σταθούν όρθιοι, βρίσκοντας μάλιστα και πορτοφόλι – μια νέα στήριξη ή χρηματοδότηση. Όσοι πιστεύουν στα θαύματα, ας ανάψουν μια λαμπάδα ίσαμε το μπόι του Αλέξη στην Παναγιά της Τήνου. Οι υπόλοιποι όμως οφείλουμε να σκεφτούμε με βάση τη λογική. Και η λογική λέει ότι μια νέα υποτροπή με νέα επεισόδια κρίσης μας περιμένουν – οσονούπω! Και στις συνθήκες που η ΕΕ κλυδωνίζεται, κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί τι θα σημαίνει μια νέα υποτροπή της ελληνικής κρίσης και κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει να επανέλθουν όχι σαν φόβητρο αλλά σαν ωμός ρεαλισμός τα σενάρια για συμφωνημένο – «προσωρινό» Grexit.
Πάμε λοιπόν πλησίστιοι για μια νέα σύγκρουση με το «παγόβουνο». Και μόνο υπ’ αυτό το πρίσμα έχει κάποιο νόημα να εξεταστούν και ερμηνευτούν όσα γίνονται τελευταία στην πολιτική σκηνή και γενικότερα το σύστημα εξουσίας. Στην πραγματικότητα, όλοι προετοιμάζονται για τη σύγκρουση με το «παγόβουνο». Αλλά -φευ!- όλοι προετοιμάζονται όχι με κριτήριο να σωθεί το «καράβι», αλλά με κριτήριο ποιος θα διαφεντεύει τα ενδιαιτήματα, τα μπαρ και τις πισίνες της πρώτης θέσης. Και δεν υπάρχει μεγαλύτερη απόδειξη γι’ αυτό, από τις περιπέτειες της υπόθεσης του εκλογικού νόμου: η προσπάθεια της κυβέρνησης να βρει τους 200 βουλευτές για να ισχύσουν από τις επόμενες εκλογές η κατάργηση του μπόνους και το αναλογικότερο εκλογικό σύστημα δεν «κολλάει» παρά μόνο σε μία εκτίμηση: ότι σύντομα θα συγκρουστούμε με το «παγόβουνο», ότι αυτή η κυβέρνηση δεν θα μακροημερεύσει, ότι πιθανότατα θα πάμε σε εκλογές που η συμμαχία ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ θα χάσει και ότι θα πρέπει να αποτραπεί ο σχηματισμός κυβέρνησης από τον Κυριάκο Μητσοτάκη.
Όλα αυτά όμως για ποιο σκοπό; Για να υπάρξει ακυβερνησία; Όχι ασφαλώς. Ο στόχος είναι διαφανής: ο «μεγάλος συνασπισμός», με τους ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ να μένουν στο παιχνίδι της εξουσίας, διατηρώντας τα ερείσματα και το ρόλο τους.
Όταν όμως πάμε για σύγκρουση με το «παγόβουνο» και όλοι έχουν στο μυαλό τους τη νομή και ανακατανομή της πολιτικής και επιχειρηματικής εξουσίας και όχι τη σωτηρία του «καραβιού», τότε το «ναυάγιο» είναι προδιαγεγραμμένο…
