Αφιερωμένη στα πενηντάχρονα της εμβληματικής αντιδικτατορικής κατάληψης της Νομικής Σχολής του 1973 είναι η αρχειακή έκθεση που εγκαινιάστηκε στο ισόγειο της Νομικής Σχολής Αθηνών(Σόλωνος 57).
Την συνδιοργανώνουν η Νομική Σχολή και το Ιστορικό Αρχείο του ΕΚΠΑ, με χορηγό το Ίδρυμα Μαραγκοπούλου για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου.
Ήταν 21 Φεβρουαρίου 1973 όταν περίπου 4.000 φοιτητές και φοιτήτριες συγκεντρωμένοι στην ταράτσα της Νομικής Σχολής, στη μαζικότερη έως τότε φοιτητική αντιπαράθεση με την χούντα, καλούσαν τον λαό της Αθήνας να συμπαρασταθεί στον αγώνα τους για δημοκρατικές ελευθερίες. Ζητούν πρώτα και κύρια την κατάργηση του νομοθετικού διατάγματος 1347, που επιτρέπει την άρση της αναβολής στράτευσης για τους φοιτητές που απέχουν από τα μαθήματα τους. Τον Μάρτιο του 1973 πραγματοποιούν εκ νέου κατάληψη της Νομικής. Η αντίστροφη μέτρηση για την εξέγερση του Πολυτεχνείου τον Νοέμβριο του 1973, είχε ξεκινήσει.
Με τεκμηριωμένη γνώση και υλικό από πρωτογενείς πηγές -φωτογραφίες, επίσημα έγγραφα της εποχής, αφίσες, προκηρύξεις η έκθεση εστιάζει μεν στην κατάληψη της Νομικής, όμως προσπαθεί μέσα από τις τέσσερις ενότητες που τη συγκροτούν να καλύψει την πορεία του φοιτητικού κινήματος από την επιβολή της δικτατορίας έως την πτώση της και την αντίδραση νέων ανθρώπων απέναντι στο καθεστώς.
«Η κατάληψη της Νομικής δεν ήταν πυροτέχνημα ούτε μια μοναδική πράξη»,τόνισε στα εγκαίνια της έκθεσης ο πρύτανης του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, καθηγητής Γεράσιμος Σιάσος. «Ήταν καρπός ενός συνεχώς αναπτυσόμενου φοιτητικού κινήματος, το οποίο εφορμώμενο από σπουδαστικά αιτήματα οδήγησε σύντομα σε ανοιχτή σύγκρουση με το στρατιωτικό καθεστώς. Η θαρραλέα στάση των άοπλων φοιτητών και φοιτητριών μπροστά στην βίαιη καταστολή και η ανταπόκριση ενός σημαντικού μέρους της ελληνικής κοινωνίας αποτέλεσαν καταλύτη για τα επόμενα βήματα του φοιτητικού κινήματος με αποκορύφωμα την εξέγερση του Πολυτεχνείου, τον Νοέμβριο του 1973».
Σκοπός των διοργανωτών είναι να τιμήσουν το γεγονός, τους πρωταγωνιστές του και παράλληλα η έκθεση να αποτελέσει στοιχείο διαπαιδαγώγησης των φοιτητών και φοιτητριών που περνούν καθημερινά από τον χώρο του ισογείου του ιστορικού κτιρίου.
Με τίτλο «Στ’ όνομα της ελευθερίας: Η κατάληψη της Νομικής και το αντιδικτατορικό κίνημα -50 χρόνια από την κατάληψη της Νομικής Σχολής» η έκθεση αποτελεί συνέχεια της εκδήλωσης που είχε πραγματοποιήσει το Πανεπιστήμιο στις 21/2/2023, ανήμερα της επετείου των 50 χρόνων. Είχε αποφασιστεί επί πρυτανείας του πρώην πρύτανη ΕΚΠΑ Θάνου Δημόπουλου και υλοποιείται τώρα.
Η πρώτη ενότητά της επικεντρώνεται στην περίοδο 1967 έως 1970. Ξεκινά με τεκμήρια από την επιβολή του στρατιωτικού καθεστώτος και την πολιτική της χούντας στην εκπαίδευση, τις απολύσεις καθηγητών, την καθιέρωση του καθεστωτικού εκπροσώπου στην διοίκηση του Ιδρύματος, την επαναφορά του πιστοποιητικού κοινωνικών φρονημάτων στην εισαγωγή των φοιτητών, την διάλυση και στη συνέχεια την επανασύσταση συλλόγων με φιλοχουντική πια διοίκηση. Στην ενότητα αυτή, επισημαίνει ο αν. καθηγητής Βαγγέλης Καραμανωλάκης, και πρόεδρος της Διοικούσας Επιτροπής του Ιστορικού Αρχείου του ΕΚΠΑ «προσπαθήσαμε να σταθούμε στην αντίσταση των λίγων φοιτητών και φοιτητριών της εποχής εκείνης οι οποίοι πλήρωσαν την αντίσταση με βασανιστήρια και φυλακίσεις. Κι επίσης να θυμίσουμε τον αντίστοιχο αγώνα στο εξωτερικό των Ελλήνων φοιτητών που βρίσκονταν την περίοδο εκείνη εκεί και υπήρξαν πολύτιμοι αρωγοί με την διάχυση της πληροφορίας στην διεθνή κοινή γνώμη».
Η δεύτερη ενότητα αναφέρεται στην περίοδο 1970-1972 κι αναζητά, μέσα από τις χαραμάδες που άφησε η αποκαλούμενη «φιλελευθεροποίηση» που υποσχόταν ο δικτάτορας Παπαδόπουλος, τους όρους της δημιουργίας του αντιδικτατορικού φοιτητικού κινήματος. Η λογοτεχνία, οι εκδόσεις, το σινεμά, το θέατρο όλα όσα σηματοδοτούσαν μια νέα εποχή και βέβαια η Ελληνοευρωπαϊκή Ποίηση Νέων-μια καταλυτική συλλογικότητα. Στην ίδια ενότητα αναδεικνύεται το ζήτημα των φοιτητικών εκλογών που υπήρξε ο καταλύτης για την ανάπτυξη του φοιτητικού κινήματος.
Η τρίτη ενότητα εστιάζει στην εξέγερση της Νομικής, ακολουθώντας την πορεία από το νομοθετικό διάταγμα που επέβαλε τη στρατολόγηση των ηγετικών στελεχών του συνδικαλιστικού φοιτητικού κινήματος, αυτά καθαυτά τα γεγονότα της Νομικής και στη συνέχεια τον ελληνικό, αλλά κυρίως διεθνή αντίκτυπό της.
Και κλείνει με αρχειακό υλικό από την κατάληψη της Νομικής στα βήματα έως την εξέγερση του Πολυτεχνείου, στη συνέχεια στην κυπριακή τραγωδία και στην πτώση της χούντας.
Στηρίχτηκε σε πολύ μεγάλο βαθμό στομιστορικό αρχείο του ΕΚΠΑ και πλαισιώθηκε από τεκμήρια που έδωσαν πρωταγωνιστές και πρωταγωνίστριες της εποχής. Πολύτιμα τεκμήρια, σκέψεις, σημειώσεις προστέθηκαν στο αρχείο του ΕΚΠΑ. Όπως επεσήμανε ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης παρουσιάζοντας την έκθεση «αλίμονο στους θεσμούς που δεν θυμούνται την ιστορία τους, αλίμονο στους θεσμούς που δεν μπορούν να αναλογιστούν τις σκοτεινές πλευρές, που δεν προασπίζονται το δικαίωμα στην ιστορική μνήμη».
Την έκθεση χαιρέτησαν επίσης ο κοσμήτορας της Νομικής Σχολής, καθηγητής Λίνος-Αλέξανδρος Σισιλιάνος και ο κοσμήτορας της Σχολής Οικονομικών και Πολιτικών Επιστημών, καθηγητής Νικόλαος Ηρειώτης.
Η έκθεση θα διαρκέσει έως τις 31/12/203 και στη συνέχεια θα μεταφερθεί στην Βιβλιοθήκη της Νομικής Σχολής.
Στα εγκαίνια το παρών έδωσαν οι Στέφανος Τζουμάκας, Όλγα Τρέμη, Τιτίκα-Μαρία Σαράτση, Χρήστος Λάζος, Τέλης Σαμαντάς, Βίκτωρ Αρδίττης, Αλκμήνη Ψιλοπούλου, Μαριάννα Τζιαντζή κ.ά
